Ka Hoku o Hawaii, Volume XIII, Number 40, 4 March 1920 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO NA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUNA XX. KA HĀĪOLELO A KA LUNAOLELO I bejfl"eoanawa po bōi a ka Lunaolelo e kemailio nei imna o keia anaina, ua h<».ilei hon aku la na poe r" hoikokoke ana 1 kahi o ka Lunaolelo e hnio'elo ana i ko lakou mao lama aa, a o»a ro hoi ka manawa i ikaika lou ae ai ka a ana o ke ahi hoonoalamalan.a iwaena o ke anaina hooloh* i ka haiolelo a ka ooea haiolelo.

I ka h nke ana mai o ka Lunaolelo ika uiea pili i k a maka ana o ka Hoola o k«* ao nei, alaila, hoomau boa mai I» no. oia i ke kamailio ana no keia Hoola i hoike mua ia mai. L T a hoolohe akn la ua poe hoolohe 11.e ka eehia, a ua maluhia maoii no hoi ke anaina hoolohe hainlelo Ua hoo neopop'. ioa īa aku 1» no ka hiiinai nui o keia anaina i na inea e kamailio ia mai ana ia lakou e ka mea haiolelo. a aole paha he mea hookah. iloko o Kela anaina i kanilua i na olelo e hoike ī a mai aoa e k* mea haiolelo, a koe wale no kei» poe ekolu i konoo m'ai raa ke aoo imi no kekahi mēa a lafcou e makemake ana. A ua ike no kaoa e ka naea heluhelu ia poe, oia no ke Kaukaa Alii Vinicia, Caranoto ka moho hakaka ikaika o Rotns, a me ke Kilo Helene Cilo, Ua hiki ole no nae i kekahi o keia poe ke kanalua i na oielo a fca maa haiolelo e hoike # ana, oiai, ua hoomaopopo aku la no lakou i kē hilinai maoli o fca mea haiolelo i ka moolelo ana e hoike ana :mu» o leeh anaina hoomana hilinai i ke Keikihipa,

Hoike msi ia oia, imua o ke anaina hoolohe, mahope iho o kona hoi ana mai mai kahi o na laau kea ekolu, ua halawai iho la oia mo loaue kekahi o oa haumana opio a ko lakou Haku, a na pee iho la iakou oxe ka makau hopohopo i ka.' puenana i kolakou Hak« ! Ua hoopiha ia lakou i ke kaumah* nui, oiai, > ka mea a lakou i aloha nui ai, tia ike maka aku lakou i kon#- kau ia maluna o ka laau nea a ua make oia me ke kanalua ole i kona ooake io, a ua hiki pono ole ia lakou e hiamoe maikai i kela mau la, a ua hiki poro ole no hoi e ai i ka ai, oiai, he ukan« luuiuu maoli kai hekau iho maluna o lakou apau. Aole loa he kanalua iki i o lakou no ka make ana o ko lakou Hoku, a ua 3dd lilo m hoi iakou i poe kan«!ua i kona oia hou ooai. I ke kolu o ka la, ai ka manawa hoi i weh* mai a ke alaula o ka mālaroabtna, e nohp ana nolnua meIo«n« ma kēla ke*>na kahi u lakou i noho pee ai, a iiā piha loa ko laua manao i ke ssuttaha. « «• nele mnoli i o i ko manaolana no ke ola hou n ka lakou Kumu. Ua hoopuiwa ia laua r me kekahi poe iho' o lakow, i ka au* n>ai o Mare Mag*dālena a9 na ano ahiu, a me ke aoo pn»p«wāh<* o na olel<\ ua hoik« m»i t* » aihue ia ac*a « ke kino e ko kkc« llaku, a

ui*. ku koke ae Ia laua iluna a holo oaama akn la no ka Lna kupapau kahi" i waiho i» ni ke kinn o kn lakou Haku, a noamuli no boi o ke

aao mama e īoane i .eona ano, oiai, u& ano kaumah* kona kino, a ua kiei aku h/)i i na la ano o ke nla ana ua hiki ole ia'a e uk£.li aku mr.hot,e

0 kona hoa Haumnna, Ua aku la laua i ka Hale Kupapeu, a ike aku la uōe ko laua mau iuaka ponoi 1 ka olokaa ia o ka pohaku mai ka wah'A aku u ka lua kupnpau, a koino ioa aku la no laua iloko t a ike iho la dqp ko hua, mau maka pono!, iU)le io no ke kino make o tco lakou Haku ma kela wnhi i waiho ia &i koua kino, ao ua 'ole wale no i nakinaki ia ai kona kin<r me kona waewae, oia ke waiho ana rne ka { maopopo ole o ka mea i hana ia maluna o ke kii>o o ka Haku. Hekau iho la ka makea hopohopo iluua o f«e kona hōa haumana, la manao loa iho la no lauu.ua aihue io ia uo ke kino o ka lakou Komu aloha e na Kahuna nui a un huli hoi :nai la laua i ko laua keena e noho ana me ka manao kaumaha maoii. Ua hoea mai la keaahi mau H<>a haumana e ae, a uit hoiKe aku la iaua i ka uiea ; hana ia no ke kino make o ko lakou H tkn, 3 ua ii!o oo hoi ia i uiea hooKaumaha maoli i ka manao o na Hauuiana eae e holohe ana 1 ka iaua hoike. Ua pouli

maoii no ko lakou alahele ia ;i anawa, a ua maopppa ole ia lakou ka mea e hana aku ai ia manawa a iakou e noho kaumaha ana, I keia maiiawa i ike ma,nli akn ai Ke Kaukau Alii Vin ; cia i ka kahe ana msi o na waima&a mai ka maka mai o ka Luoaolelo Ēlemakule e haioielo ana i fceia moolelo walohia» a ua ano haalulu pu no hei kona leo, i hiki pono ole iaia ke kamailio hou mai no kekahi mau minote. ia manawa o Viricia i kamailio īho ai iioko iho ona i keia mau oleio. "Ke manao nei wao he mau oieio oiaio maoli ka kela ElemaKuie e kamailio mai ia, oiai, ua hooiaio mai oia i kana mau olelo me kona man waimaka, Ui ike pu aku la no hoi o Vinioia i ke ano hauhau uwe o kekahi poa o ke anaina e hoiohe ana i keia mau olelo hoikeike a ka mea haiolelo i na mea pili i ka make ana ame ka ana o ke kino o kaHaku. No kekahi manawa

i noho hamau iki iho ai ka mea haioieio, ait»ila 4 hapai ae la oia i kona ieo haalulu iiuna iki ae, a

kamailio hou mai me ka moe hae o

kona mau maka. 'Ma makon e nobo|luuli u ana i kela manawa no ka aihue i» o <te kino maewaewa o ka Hdku o ka honua apau, a ia hoi komo awiwi inai la o Magtdaiena nn ka lua o ka a tne ka leo ano ahiu, ai piba no nae ika hiiiuai, ua kamnilio tnai la eia ia inakou i keia mau oielo. "Ua ike wau i ka Haku, ua ala io oo oia eoai ka «u&ke mai.'' i fcona haiawei mua ana me ka Haku, ua hiki ole iaia ke hoomaopopo aku iaia, a ua kuhi no oia o ka Mq» oial&ma kihapai keia e ku oiai nei imua o konu alo, aka, i ka manawa i kamaiiie mai ai oia i kona inoa "K Man e," ur wehe

koke ia ka ike o kona tt>aka, a ike koke aku ia oia i kona Haku, ao koiiA oianawa no ia i kahe» aku ai, 4< B Rabaoi, M a haule iho ia mi kona mao kuii e hoomaoa a>£« iaiā, alail«, kauoha mni ia iaia « hele e hoike aku i kana mau Haumana.no koua ala ana mai ka make mat. i ka pau ana nt> o kana kamailiu aua iaia, oa u&lowale aku la u« Haku nei. Iloko nae o kei« uaau olelo a Mare M«gedala, ua kanalu?» 1 | makou i &a oiak» o kan» ♦uaū u'e'o, • ua toanao uiholi no makou u& ana h*>h6-na ia oia, a maiMUli pnha a k* poino weiiweli i kau aaai uialūn» oi k» Haku aua i aloha uui ah ua hookahuti»a kooa ooonoo maikai. a u? | h«t« aaai »i<» * kauiailio i AeU iai imnlo ole aii kv liooUio mai Tj #

ke ahiahi no hoi o kela la, ua hoea mai I» o Kaleiopa, kekahī o na poe Hiliuai i keia Krißto, a hoike māi, la ia makou, la halawai laua me ka Haku oiai laea ma ke alahele no Emuea. Ua kamallio iho la makou uue ke pani ia o na puka -o ke Kfrena a makou pee ana, oiai, u a_

piha ia makou i ka makau i na poe nana i pepehi ko m«kou Haku'aloha.

Me ia paa oo o ka puka o makon a irf, hoi ua hoopuiw* īov iwmakoo i ro ka Haku ku ana inai iwaena o mafeou r oiai.ti<ie ua paa ta puka. o kela seena a ma'kou 9 noho ana, a kamailio mai la eia ia makoa i keia olelo. "Aloha oukou." īa'ū i ike aka ai iaia, ua lilelile kona mau helehelena, a ua pihu hoi me kekahi nani auoe e bik.i ole ai ia'n ke wehewehe pono aku ia oukou. Ia manawa na hoopiha ia ae la ko makou mnu maka i ka malamalama a ua piha, h.ii ko mnkou mau I puewai i ka manaoiana pōokela. ua pau loa ko makou kanalua no kon«v ola hou mai, eia oia imua o makou me ke kino nani pnokela.'E maloo ana ka, wai o na mniiwai, ae lilo ana ka h>mia 1 mea ole lo*. aka, o ka nani a'u i hoomaopopo nku ei iluna o kona mau helehelena, ao'le loa e nalohia aku ia n«ni kimahao mai ka maka aku o ko'u hoomanao ana. Aoie loa he mea iloko o kela rumi i kanalu* hou i kona «lahou mai, aka, aole me makou o Totna Dudiino, ai »o maki u l oike ana aku iaia i keia nuhou kamahao, ua kamailio nmi la oia me ka ke kan: lua loa. A ia no ko'u hiliaai i kona : ala mai m>»i k* m»ke mai, » hiki waū ke hoo aku i kuu ouau manamaiia Hma iloko o na puka o kona lima me kona meu wawae i kakia ia ike kui. I

I ba hoea hou ana ouai o ka Haku iwaeua o majtou, m kumailio mai la oia eae ka leo kaumaha ia Toma, e hoo aku i kona mau manamaim iiuoa iloko o kona mau lima ame feoua mau wawaf, oia hoi n.a puka i kakia ia ai ke kui. Ua kukuli iho la o Toiia a kahea aku la. E Kuu Akua kuu Haku aloha. A ia manawa ka Haku i kamailio mai ai i keia olelo pookela. Pomaiiai ka poe i ik» maka o'e a manaoio uae lakpu." Aole i pau.