Ka Hoku o Hawaii, Volume XIV, Number 49, 5 May 1921 — HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO Kekuhaupio KE KOA KAULANA O KE AU O Kamehameha Ka Nui

(KftlUu i« «q ka poiWkai c k > ka Hoku Pi»e heluhelu)*

| i maUiiw* uo hui e k:<\n anā i> ia M"ui, oi« »ana W ;i a Kanlehauieha me Kekiiiaupiu i pti at uuna u k,t Muku o &f^enatukf, <* tuakaik.u i«* muku • na imea kaua oluua o kei.i ai ke ah,ah> o kvU la i pii aj l4Uf o keia uiuku hai le ua sktt l.i keia mjku ! ka.muan.a a mau<io īho ia ua Ain 0 ua u»aK.e o ivatncta «uk o*« kom iloa aio euuehu i fea >**««# a ua u.,0" kt> lakou k*nik; x u i Uu. uiak l ' op;o «ne kouu hua koa, ao kAO|}|UU»u k.m-. u<r uuou i hoo. m+4muka>u i->u «u keia

kiw.» i£«wa>i-. Uc), #•: a* oWlu i« Ui*|LU Aluuielo v Katu c n.tiUvU4 ua uui|te<iuil *<* u H* AUI o «•p". au* ijhe yu uu > hui ke kU|pyk«ua uw« *cautkiu t uu iu>u uo ko ukuu .Jti i nae ao.e ī kuoi» ikt ii.uk" u uie ivt.au ki UMU||> koiPhopo no uwit L\v\ m aUa'o lftUa r, i ku uiumu» kai akeii . L'm Oi-lu' pu m no uoi iu.i k«.4 o kakuu e uee uei. Ua kuuio ole iuaufeO hupo* iuip.i iiuku u av>a ui<tu k«*a uui fi "W, *•«* iiio..-«o Uu » nohu au-i umluuu o kelanioku t po i me, aa j«iua i kc<a "dUaiv.i. *• hiki v.al« Uu iki ju.ttuvvu o i ;ua j' hui ai e uioe. Ua jilu kela .hnakMi « t aua iUum u keU uioku : ki.n u.«. ua\V4 i uiea uuou&«u.kj pu &»*> ia ] •ā.uu i -keU. uiauuvva ae uio a.i hoi J ku*tui uut euai iuaUvpw.iu'4'i 4 1 |ku Ui4.ua vva e alakai «liU o Kaiuo-! jiiaiuuUa > 4Uua ;>uali kua uo ka i "uui iiii kavua,u » uia u hope S Ulai'' i a Ua aio pu f > hoi l uie* UH I Kck ..U«UptO u UOOIUAOPOPO yu tti 4 ua auo uua uiea kaua uU4 U»,u l£; , « Uc tuau lUaka oua ao hut ko u« koa kauU«ua tvei oiauope u Kame». hauieh«t, ui k.* uoc, k a u uiai hyt u ka m4 i» Uui<e Ui*i, u* UiO iu i.u i." i uiea Uoouuknu. kau uui iui ia kekuuaupio m* i a lkoyz u.41. I u.* t i , «iku "1 k A aina i ka uioau^ 44! a Kom-i U4 ia l&e.a kauikau o iu pat u «.4 .4iu*i uo ae Aii' au k& a»v<* w.Ue no p*ba i.ana i lKv ni.»lsa iki m»i k* manao o ua **iu oe ua ōaakaniuaua koa :U<ko o k* ko« u K*Ut>>o|»uc, oīm ioU hiuu*> «Ui ooa A'n » k* mak*Uk«u kiai o K«fc»h*upuv~u j k*&» U«: Rirkie. i»ia u«* un.e nei i k.uikau U t t«a i>J« O ta ama i heW oiai e kau« U Kabck.-i, Au*t! AuV.i ivi ke Alu ,» KuUaia,

K> U.i *}tu \ o 1 » uu ehi*, i y rn. we r,u luwi u„ |AuUcdt i% k«k' īitA Uai cic..i Kc vvt, j i Uir m »v>i w i U o « -114 | n&»tt ho« J>** «Uc u«-Wv>lvi s t %\ olv 14^ » ' .Vu Hi i lie* ltA u<«iaa «Ui 4 | Km^ -£•«<* ki k»;>u i |**fvx ; k»p« « L»U», ]H «*c k*mk*« ..«at*i k«_MAfel m*u kuu, A r pum ma 1 ttt U u«k*« tt*nt # K*Uri. ; Rt* ke «*i ae <* jKl' i i i4k«i«>|>uu n. k«ft* Wku | AMi U % tm k«)4 m* k* fl»oka kalt* i. f »-« tk« ka«» T

n!a ke'a moku i kt\ kai me k4 ukiioa luuluu, K kaatfwn i tjS ale ka.w eilia.\v*ha o ka Mo«iia kai akea, Kc nwe piiauma ueī ua Vr.ii hiaka tt u»atH ou-i, A e uwe ha»Joulou aua § oui, Ua naln ko 'akou ī.-mi alii, K KaUninui Meh a iiv.ha bo: e, >u-.-"fe*Mho .oeV--1 kei-i i i::i!owalc iku ai 0, Kamehamehn me koua ku:i ukali kaui ina, aolel->t i ur j» na uii*ka s ka Moi Kalāniupu"» i'iiii, Ua <.l t lo ia n<> mi ka nioolelo oke o' a a,l a j kt-la .\i" Aimoku nui o 11 a\vau mii kuau|i, ua nui kona aloha nui 'iua ia Kam?hameha a oin ao jiaKa k,» mea i hoao u au ai <is e !t keola o ke k» iki a kona -kaikaiua [Keooa i a">u ko!v..oheo ia e [ nui; kekahi no hoi o ke lau.i mau hana lokoino. Eii nue lua ike « t)0 raha ke Akua i hooImaopopo ole ia e na Alii k.ihiko o Ike'a aiua, a ia be .haua uu; aia ka [aoau o keia Napolionu u ka i'.,kipika, tio ka wat?le ana i ke alauui luo ka banft ake Ak l '-' ui« ia hopt mai, ai lilo hoi koua ola iuahupe mat! tnea hooiiui : kei i P»e Aina, j*i |>ono ai inū a»e kj maaiah; ka heolaha an i uku : lv.:unciio kamahao oke Kt-iti a ke iikua l kiekte loa. Ua «■■'u liki: mo kei» kia 1 'ana o ke Akua i kv ola an.i o

Alii ep.o o *»ui K".«uh ki houmakaukau ram ia r.nu u U,» hiki ana uiai o ka Meāia i ke ao ne». I keia maUAwu i nuluwale ;»i k« Alu lO*TV*h»n)cto;i n>:- koiu Fu:rn min mau ?a, tn nnnao aui-

.>!; Ei' m ]!>« o k;t amt ao!c !i't ! i«oYve ik« aou ike AHi K;s--j K'-amehaaieha,. a ua hookaui ia ini ii i i keii oo k» pahu kauikau o «. i :ii i»u, a e hoike ana i ka t:ui o k . n;inamiui īa o kei.< Alii k eki; O H,.av«Ui uel, I k»;id inau*A'4 u t C k.t auM e ieamkau aua. i ia u.« Ai.i opio nei me kan<\ Kueuu a'o kaua ltv hiolaui *ia me k;i maik ii Uuiu o ka moku kuiuoaha u. k* u iuk*. a mahope hot o ke lau«* tfl.ikaik-j ana l ; luna .> ktla uioku o K ipeua. kukv. I ke kak'«U:a(.a .itr o kekahi 1«, ua tke i«raV.<i U ua tvoku : ei e hoiho hou mav Hna vkaaiua t a ua lilo »a i a»ea hoouau i ka m.tuao kumakena o ka pee u uka o ta air«, a o *en* koke «e la uo o ke Aiii Ainioku Kalauiopuu i kekahi iu*n wai ♦•ivmis oua, at houpiha pu i« tac na Alii koikoi v holo| «ku f kii pu ia KamvhaQKbjt, 4 kmu pu aku la no hoi oia uia k?J kahi ?owaa kaulu.i nui, ai houiu-l iuhiiu i« hoi i n.t [ a!i ; , i ku »«• hoi koua kahili k.:jM| o koua aao kapu .ilii u k. : •iua, • be hana hoohauoh»uM no ; bo» keia a k* Alu Aimoku Kalaiuo-! pau no k«oa Keiki hatiau u a Ka | tt<'baui*fca "i,- ij 1 ke kuu ana iu* o ka a km Moki: uana i h\w aku v Ka. m?hauub* t k<i iuc4n A , ua pih kuke aku 1« iu .«\\v»aA lehuk-u na Alu * k* moku; a utfcooki;u u |Aku U Ikh o K«Ufth-puu ilaua u ka <«<>k»n a *a mnnawa pu tu- h*.a v.;a ī |<k« «k« ai 1 ki«i K\iki Kuv.cfca. ** m*ki a t«»

*tl<) m *«• o k* ni.*ktu m* kc i uk* U> mwl. » k« iUt«UAO k« >k». .\imokw K4 ŪuWI'UU. l k* |HU IV»-- *u* *iv c ket* h«*kii *lt* ituo,« k* oaoku, wi tb<» U K*jva* Kuke « k Etikt 1 ts# >V.u ike *uv V ke, \* «n* « k«it ea*u t ****«» m* U4 *o<4ac ka J\ » !«, Jl« k«4 W Qt* t «*su Ati» e fet*»**k*ulutt ak** 1 k* lioornb* >* ' {hi<k«ino)))l a U* Wx kv kv»k,x :< •kw N k» r>v i* lae*. 1 k^ !t »«*»■, k4 » k • - *% -1 ka' f|»tt«ak * k-i, *' *« ] m *•* «ti» U *s? * .f- - ;* *.«**&*, ?%< oUk n. gie k * v :;: *~« 1 lei^, ]«i*«i <»HW !

f~" . ' - J -" r '= aaHHr ; \vj-j :a m*] ia kt; vue ek«le iiuku o nfU oiohaw, a la kt'ia a;;., a kew niaka t iiuuu uui ati." ika ike «pa hot oua p u e nei \ !** welu ka ahi e & ana ke ai*i, ae wiliwili iii »aa ho e kekah' raea ma ka.iii kokake \ keia ra»u pu-kuiū. hbi, ninan "shu \? ltii na A'āj swau a ih.. o Ukuu "H«. aha )« la h kfeia e uwj'a i ke aui, a he hana mnn e no ka, k*!a. p< e ro a ka «lohi. ohi * ht»na noai nei. aole i maopop . U k.ikou ke a.'io o keia mau Oleloaelahui kekahi noau « k« kokoke ana i kahi u kel» mau pQ-ku«iahi me ka oh* no nne la lakou keia mau hana auoe a ka haoie a}ohi;oin e hana »#i nei. Ia manawa no hoi n Ka p^ua« ti kt» i ha»wt .ie m ; k.i h.w ] Waa i ke Jii kipu, e h«).>hatu aku i kri* haa? ki»>u ( au k.i nunu*d no ia lohe pu aku ai «a ain i k« kiihea 0 ,» i.a lt niaka alohUoM'" & ikt- at;« 1,. !•-»<? .» i ka hth aua im> ,ki a me ka wt]u ..L', 1 kahio h »pK. o fceU •"oiuli.-o" Le uwiU aan k* euea j hooui «,»p u «ku t iH Aiii Jokc ka m uj ia me ka & u» lilu ii i men huowe'lwei! k.i 1' c t .*4

|poe AUi kiek:e o i.ei, a iUo ia kpk,;h( p ,t* m*» jt*t wtlīweji i»uj, au kekahi t k i kokoke toa ana m.J ru \-JL k et i o k<* muka, ua i«le y a»U K.,«k« aku īluiu <» ih v\\i 4 o iakou, au ka M"i K;iian!opiiu Hn Ua UUi kuna raak;iu bttarulu ī keaa lk~m aua u k«la }>u kuUi*hi. ij k» u*<?4 h'iekuhi vaia n> i «eie 1 * a u.ak,. u , lua o h'.i oio*u. no we Aui Ni.upi.. |< 5. aMsh«iuth« t 41 0 *ai ; a Kuoiui k«ua a« hoi, ua Kt>sno uo kv foo makan iloko ona, oui. *t«ht uo h"ī lakou a i ke kani u k« '*olob«o ki w. t .i>o{.a" a i,* j*v «aka kiliikih*, ā he m»kj «.la. hUnht.hut ki» - M* k«ia *»bi > *'» kakou aaa-.' klo « h,H>fn*opop.. ai r, u jj ke kulann wīwo « U- oi. oh po ke AU» ame be aiao keaa u/atj«ni.tvv nu, ioa e l.»*a »jU keia **ololmo'' u k.i a a» iU-H-'k»» *4t Uu o ua A-*('vp'.o u !, m* ia bo|* mwi, ai ho le u s.» Loi & t kaua m A u hcoi 4 i iuu* āna, a» |ltaua ta k«t4 m*u "oWL&u'' a «a ma fc-*U4 u*au k«u4 llanakiUaoa mjih« «>u «ua.. j U kekaht aiea !«» i 4 Jt- o f poe b ,'ke ai* *ci* naLi |om ao ka hoike *iu, ok« a'-m K»« |knoMHuhu ke A.u t MU> *i u»c {&43N>fo«ait.h& i ka ta*..»u* m4 4 uu«t u |o k<U \|i>ku uaok ,• K<r*n* Kuk*., k*U* S M» aka, iKKk« na 0 K** oha»A ai*i u «4 *.avu Uua >

ktU «U Ka,ntiihsmch;*, .i 4 c &tu aaa &*« t •e *(*»», v-iA «» %aī h.. |^ »« k*m Hvm **n .:*»* w k-u* ,3l*>it» t*aO«<e 0 K»JvS4t £.;k*. A; k±p* % ik.l €&* U* * «ll KtU.:h« «ra «ka Ak«* Lv*. - u* h**i fc « «a»l «e-i ku c* i~&n»«k m*i K> w*i t-,v *a j &» ••». \* *,>*"■ ! t: io I* lvtt«Vi*:iīJ>V % iu lu t * 4*» rlWtaiL «*»!«> Il* 4ais;-i n«ī *> ?£*fctr**k, #4**, m* » t * * m \ it mt<, m IM* * *M?i* *\ <■ !«%»•> *t>a *> % **> .* 51,»* fe* tmm t*o* i- -K**»fc»}> v *♦ u» mu. > » tl«i«i e r*L. *«* «,» Īi,' » ,; f#rt» tp«: h «M 4 "' «hk* ****«« 4 «*«* 4» i* f*- %rU i.;att, jt*4«AK «»*j r|* * A L.t **»* . , 4*4ft*l» hM3SS& wuw «« a* ,U» S)K 4i ld ■Ai* W* « «u* i*«M% -* - - - - -' _ "<-