Ka Hoku o Hawaii, Volume XV, Number 20, 13 October 1921 — HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii [ARTICLE]

HE MOOLELO NO KA LEDE LUGIA ME VINICIA KE KAUKAU-ALII ROMA

HE MOOLELO NO KA HAKOKO ANA O KA PONO KRISTIANO ME KA MANA HOOMAAU O KA Emepera Nero Alana a hoolaa ia aku no ka pomaikai o ka poe heluhelu o Ka Hoku o Hawaii

MOKUN*XUI. 0 ROMA ILOKO OKE OKOO-' KO A Kfc AHI. I k » ike ana aku o VttJĪo,ia i keia rcau bana a ka Senatoa Wi lalau kjk,' aku U oia i na poohiwi o ua Seoatoa nti a ln!n ap '* puka pu ak« hoi i wii»w ot<rl<i i tta ScnatuM nei I 'Aole ane} no hui oe i boot»aopopo ou, a ia no Uoi ko'U'home ma kel « w hl kokoke i 'ko'« a me;« hik 1 ole ao ia kftuā ke alo ae. O ka waiwai iio v poino a p poino ana no īa a a'u-» iu»i ka waiwai o kv hoouweuwe wale an.l i ke»a msu ,4rt A . & ®°^ e * a loaa ht>« Waiai fa maw po.m i lile aku 'a i Hnhi na ke ahi '* Ia ui-inawa no oia i noonoo hoo ae ai, ūa ao akn no oia T,ngia e hoi i kahi konn rnau K*hn«ianai» oia lu»! kahi eke Kenera!a Alu»a *'Ha eke Senatoa maikai Junia. pehea k«? ahi u a kokoke ako ane'ia 1 Vicasa Pa^eei'U*®I'*1 '* , "Ae, ai>iee hiki ke paku it raai ke ahi raa ka n«S ana :iku 'a a haalele «ku makou ia Homa. 4 l*p ihpa ia ana ta mn« wahi e ke|« abf hoo^iii»." "Pehea k?»ts hootnaepopo akue ua hoea akn nnei ke ahi i kae o k« M'nliwai T>ba''> M*mo!i o keia ninau hope ioa a Vinicia, ui nana mal ]a ua : Sf natna nei me ke ano pahaoh*o Ike Kaukau Alii opio, ai ka hope i< a na kamailio mii 1a me ke ano pakike ia Vinicia"Heaua a nei ko'u knieana a hoomaeipopo ai ia mau wahi, % h,.aha ho* ka mauao o kan e ninati nel no ia wahi 'ioho ia e ka poe inHil*." "8 kuu Senatoa maikai, «a oj loa aku ko'u man'ao nni loa ? kela #*hi hope a*n i ninan aku 1a lt oe nji«t»ua iia wahi ear o Ronia. K 0l«oi% hoi oe e pa ne koke mii fā'n no i» ninau maikni a-u ia w.'**' **Aole i hoea ke ahi i kela waklalaUa, oka alahek «»1e no e koe* euaaUhi aku ai i kel? wahf an i kamaii'o mai nei, ma ke aiaheie »i no ia o Avetine. Aole io no l aku ke ahi i« wahi, * ht manawa loihi no pa*a i k<** 8 hoea akn ke a'lii i *tla «ahi, *ka« aoie no p«ba e iiek* kt hahan,t o keia *ahi i ks ik*ik» v ka we'a o ke ahi O na akua wale no paha k* mea i ike , ka hopona o keia ahi honpoino !a noma. "' I» manawa i alaalawa ae ai ua Seu»tca nei io a io, a!aita n« oui !a o! » a kokoVe loa i k o VinKia e ku .tna. aUHa, k.ma?iū> mat ia me ka ieo ma!tr \ keia * mhī oielo ia '* "E#. «* 'ke n« w«u aoī? oe e ktt»»kata **•«' ia'n kt k i«iai]m ak\; «su kekah; n>av uU h )«u*u ia <* O kei» ahī t h e juu n*s 'U iK'®' *. » ,! «e k» »A bc ah' a wak ae «b» ke ui*» t *ka, h% aUi ke>* i h**ohauu i* e k»kal:? mea, ai i*!c mimu'*, ;*h<i o ke kauoh** k«®v ; ā*u e kt«A'»k - aku "■* o? uo

mea, o!» no ka akeakea i* ani u keknhi poe i bo«Qana e kio*l i ke ahj ma kela Halekeak». I *a maoawa e paUula »oa ke ah; me ka ua ioheaku la no wao i na oielo kahea o kekj»iji iehulehu, e olelo aoa i kei* o»au olelo, "f, jpe|»chi aku ika poe e hoio ana e kioai i£eia ahl." lieaha ke 4»o o kela m*u olelo « kuu Haku maikai? Ūa ike po 00 boi kekahi po« e holo mama aua aia kekahi mau wahi 0 ke Ku. lan«krtuh«le. ae hcK>lei ana 1 na momoku ahl iluua o kekahi mau v »ale. Ma kekahi aono lioi k** hoala oei kekahl poe o keKulanakanhale 1 ka uii;au ''Nawai 1» i kauoha puhi ia ke kulaeakauhale i ke ahl *'Ns» wai la e paue keia nioau « ka lahuiehu knnaka o Roma. Maanei U oan ibo la ka'u ipea e hoike aku }a ue. Auw<s kuianakauhale poiou o UctUH. Ua hiki hou ole aku i ka elelo o kek nualia ke kamallio bou aku i kahi » hovi »ai ai o keia ■hi hoopoino, ao na aks a wale no paha ka mea hiki ke hoike ,m»i i ka mea o;aio. Auwe boi «vau k& mea poino. £ia ua ka»aka o Rocna ke haule uei iloko oka ma'<e, a« lilo ana hoi kekahi poe o lakou i poe hehena, a hoolei :a lakou iho ilok; o ka enaeua o ke ahi, O ka hopeua o Rotna piino." I ka aua Viinda > keia mau oldlo bopt a ua Senatt .i nd, ua lele kok t a<? Ia ou m<viuna o k* hokua o koiia lio, a hoomaka hou aku Lk huloawiwi uo kv alahwle 0 Koma, »e bah<?i ai)U hoi i ke ala. hek-.ma Apiaaa. Hc haua auo paa. kiki oo nae ia Vinicia ki huonee n»ua sn.i aku i koua nee aua imua oiaii, ua piha ke .nahele i q{ kanaka me ko lakou u»-u ukan-i. ae hoao aiM.keia uie kt-ia i kona palekana iho,<ae hoao ana hwi « hoonmimo aku mai ke . ku!au«kauh*lc poino tnai o Koena. Xa Vinkia i hookokoke joa aku ai i u;i i.>aia owaho o ke ! Kuhnakauhale ō RaWa, ua ike jauoli ahu la koua mau aaka i ka [uu' ujat'li oka pōiuo, a he h<«u« nui maoii u<uu ka imi aua «tku 1 kaua uiau uiea v inii uei iloko o keia aluka o ka iehulehu k«u«ka e huokeke nel nj ki) lakou palekana. MU*;U»\A XUU, ANIiANK lv>OlNU KE OLA u VIJKIC»A I ka hookokoke ana aku o Vinieia i na pala o waho oka p* o ke kulanakauhile potoo o Rot»a, ua litiOin»opopo loa iho la oia i ka uui m*oh o na pUinia * hekau oei ilun» oke kuiaaakauhaie, • ua hoomaupopo pn 4 iho ia oia ! ka paakiki maoi) o ke aUt»el« e hoeakoke aku ai ke hoomaa «ku oia i ka hele »na ma ke alanui nui e ,aku ai i Rocaa, oiai, u» hoopiha ia ke ;Ua nui e heje ana i Koma i ua kauak* ilehulehu e pUka m«ii oei mai Romw i oaai r ae ho«o arf& hol i ko Ukou alaheie e pakele aku *i mlt keiipoino weliwell e pahoi» nei ' ma ke kuianpkauhaie; O oa wahi ka»watr m*waho »ku o na pai« o kt kulau*. kauhai« t ai ike ia hoi ka hoea ol« ako o ka b«u« a k? «u< uii t& w«bl, u* hooiilo 1« »c U i% iq«u w»hi i wahi htH>moaoa *o m poino o Rotna, «« ku uiai »n- hei ua b«l«lok iehu)ebu. K fc<ai pu ia ana ao hoi keia »ftu wahi e n« kauw* a kek-ihi poe kuonuenu o Ho»a. O kek*hi .*nea no hen i huo* m*opoj>o loa ia ako i kela m4n*frft.. oia uo k« !i(o o kekahi j»o< ano ko. lobe o Koiua i i»a h»n« hao w a!e, +t hao *«!< »na hoi ik* w«tw,ki o ka piM waiwai, a u* ike pu u kku hol ita poe Moho Hak<ka o Uoma, av ka poe hoi * k*A» 'a*o« o!a ni* ii4 r.t * h*k*k« h<*;kuku 'k*ilfi o ua Haiekeak-i, »* * hoopo.uluh: ia ta •v»o«kw» o kekshi <* k«* i ' ' 1 e 1 1 Ukm; m«i, M h.ile!. i w«ihr> rt »>* !t» i v V . ■* f k.*> suu, % xt . I

!lta oßs'w»tnā; a ti* ttto aku !a ta. ltou i poe haowale I na waiwai o 1t« f?wianakautiate, ae pēpehi pu| aoa hot i ku poe e hoao mal aiīa „ 1 *mkf ki iakoo m«u li*na !tio T*' manawh o tca potrto o Roma ua laaakil» maotl na hana karalma ia' naauawk, * u» ola i make: maoiuii jt> keia mao "ha«a 1 poT;a waie. 0 kekahi mea i hoo-| 'ka pf!'fkia i keh manaWa, feā heaio* ana āfcti niai' kahi hck>paa ,;io ano K!titu o ka akau, a he poe Tiol' I mahad ia e kual aku raa ke* ano kauwa.kuapaa, uk hemo ae ta ta.-. kou o taicou \ hoop«»!i ia «i. a ua'ī!k:; iakoti ia 'mainwk tne na hotoliolna aliiuil oakele s*kti ma' ka pa h'eopaa aai, a w» hoo'm-»k* aktt la t»kou e hao wale a hoopoino pw I ke' ōin p ka poe c mai aua tnc iakou. A.oU-wali; n<> ti"i o. ka'hooj>otn<> hku I ke 61a o ka jn>t» e loaa aku an» i« ! lakou, aka, ■ūa hoopala!aha pu aku ta lukou i ka a ana\fkeahi, «iai, oka pau aku c Roma >Iooko«i ike oia no k a uiea loaa ai ia uikou k;i lanakila, a hoi aku paha lakou m« ke an 0 fcuokoa ! bou iko 'lakou aina ū ka akau, Ua hui pu ae la no hoi kek«h l heluna o na p?e k>i«w».kii;ipaa kahiko'o Fonia, hoomuka ak» ta e bso Wa!t, ae hoop t ,rno pu 'hoi i ni wahlne opi t » e hal;uv;tl ana me lakou, a ho kuiauli wJr.ve>t maoli: o keia e pahola i' <. 5 i o k*» 1 Kulanakauhale. 0 na T,*hui likei ole o Roma i ket:«'m»uawa/at! T»vk* pio ia tuai \w\ ā hoota>i U y.»v kauwa.ku-.ipi.;» e tu poe t? ,a hoeii mai la t'a- o ko lakya; fanakita. aua huī pti . J .e la !sk..« manawa po!no o ke kiaTat)Hki«nhate a hoauee aku la rh»- ka weliwell i ka lakou man haiia hao wale, a hoopoino pu i ko ota o ka poe a takou i ma;,ao ai oia k* poe nana i \ u:i raanaw,\l j hala aku, E* 4 a iloko o keta 'oaanao * a hoe-a ni ii h ka iv>;hi t »v ( a 0 kolakou lanakiīa, a<; likt nn k<t uui o kw lakeu hao whU- »n, a imka huopoino »n» ] ke cl,i o ka iunfc i hooknuwa, a ps-h jhō < a īikou » .ii. hiki uo'ia kaua eka iui:«i heiuhi-U» 1 keia o ka poino u ke hm>maopopo »ho i ka ; oiuo nwi e pahola ne» malu ia o ke Knlana, kauhale i kapa ia ,ai ttt«u l.t, *'0 ka 'M<'iw«t)iuc <>'fca hoona holookoa," eia n*e .oia lloko o ke kulana «eiiwtli maoli, a ke ulupa u net koaa oauie k» ula Weo|i o ke ahi *u* oie, a aoI« wale hoi mai ke ahi wnle mai keia poino, aka„ ma.i k* po* a oa Kom- t kookauwa kuapaa ai. K« tk« »<» o Vi"nta j ket» roau kaUua weliweh «(awaiio aiat u tj* pnia o ke kul iuakauhale, oi»«, i*a uee lo* mat la ke:a mau haua an<v powa Us,o»ate a hoea loa :%aen« o k* JK.e teh«l«hu e hoio ana e pffcele i ka poinoo ke kuianakawh^i^. U* ike uj a Vimo« » ka P' ioo weUwel» oke sau« ana, a ns tlse., |no oia tka wthweU ooa kiMn*., kauha'e i hauīe i? 'ko o k< Uma.o, oa eoeoM» aka, o kāna n»t e ikej o«i aa oi *ku k? weUw<rt oia mau hiohionn *tta i ike ai. , M«tuoU o ka hopikaikA «q.i mtj k? pauaho ole ua hoea aku ta o| ViaiCU i ka pu*a o kr k'ilanakau j {halei k*p*u**K* l'uka o Api«ua,)*j j* u hoa i hts>roa* |bott iho »i i kona »*e bi«t >k «k.U, ie kowo lioki* o llMiuo u Uv»A n.>t'a a!aheV *'»*' | Uoi ij»w i» o t v - y j | iu, aole watv i.o nv.i | ,«*va uuī o ivt k««akak4, juo ka halMO» ka w-Ia o k,-. !»fet wx 1i *tas»<Mr. Okt atahcl\ f «t«ie «o an« ' *ke >a a»o kona hw'i h'i » \ r*' - **><k '• ki o «* o rsctnrim4, ' A;« w« » k* »bhc . r x t ** *kj« *** keta v ?vah !*kt a|»i!a % «fckj |vw i kal>( *u* «* w, k< »»uk< r.u :o» j | \ete 1 j**u j j ; . . L