Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 23, 27 October 1925 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

(No ka pomaikai o ko ka HoKu poe heluhelu) Pau keia kau a Hiiaka, alaila, oieio aku ia oia i ke kaik&raahjne kui leihaia i keia mau .oleio, "Ua hana aku la Wau ia Kauhikaimakaolani, a koe nae n& pauku hope loa, no i hookomo aku la ia mau olelo hope i kanaenae hoi no ko lei, a no Wailuaiki hoi, aole hoi wgu e hana aku ia mele, oiai, he pili oia mele i ka mea a Ka'~~ kou e kamailio nei no ka lei hala." Ia manawa no hoi i mai ai ke kaikamahine naha kela mau oielo, a me ka helelei pu o kona mau waimaka, oiai, ua noho iho la ke ano iiihla maluna o lakou pakahi, mamuli o kela mele nani a 'Hiiaka i paeaea aku ai. "E ola wau me ko'u mau ; makua ia oe .e Hiiaka, - a pela no hoi ko' u mau hoa nei, E ola makou ia oe, ua noa ae ia hoi na lei hala a makou i kui iho nei, a eia mai t na lei i wehi no oukou." j Lawe mai la ua poe kaikama— |hine nei a hookau i Jtela mau leihala iluna o Hiiaka ma, ao ka ' lei' nae a ke kaikamahine i āi me Hiiaka.ua lāwe ! ma? la oia a hoolei i kana leihala ! maluna q Hiiaka, ao }cekahi meu ( kaikamahine iho hoi iluna hoi o iWahineomao me Pau-o-palae, ' A kau ua mau lei nei iluna o lakōu nei, ālaila, kamaiīio aku la !ka wahiue noaa ka palekoki ' uwila o Haiemaumau i keia mau oleio i ua poe kaikamahine nei. "E ola oukou me ko oukou maumakuaame ko oukou mau } ohana a kau i ka pua-aneane, E ,hele makou ma keia alahele a makou e hele aku , nei oiai, he k» hqi ke alahele a makou e h'ele aku nei, ao ke aloha no ko oukou." mai la no hoi ua poe kaikamahine nei i ke aloha ia iakou nei, ao ko iakou nei kaha aku la no ia a'hele no hoi ma ke alaloa a lakou nei e hele n^i. la iakou nei i heie mai ai me kaohu i na iei hala a ua poe kaikamahine nei, ua kahea ae ia o Hiiatta ia Wahineomao, i ke o mai o Wahineemao i ke heaa kana aikane, aiaiia, ka— mailio aku ia o Hiiaka i kekahi mau mea pili i keia leihala a la - kou e lei ana. "1 aku ia hoi wau ia oe no keia lei a kakou e lei nei, a he lei hoi no ia hoahanau o ka—> kt>u, a oia hoi o Hiiaka-wawahi-WSa. O ka wahine kela e 'makou no'na ka makole e kamallio ia nei, ao ka7eihal§ me ke anuenue kona hoātl|srid kapu. Hekana — wai ko keia loihala. 0 ke ano o keia leihala, he huakai paoa a oomaikaiole, I na e hele ana kekahi kanaka ī ka lawaia, a ike oia i ka leihala ma kahl kokoke i kona waa, alāila, e hoopau ana oia i k«nfc huakai lawaia, oiai, e uha ana oia i kekahi ulia poino. He hcote ka hoike a keia haa ~ wina. ae haljyai aua eia sie k.a mano a hoopoino ia kona waa a nahaha paha, Aka, ma ka' u ku - lana lapaau hoi, he lei maikai keia ma ka oihana lapaau hoola wa! I na he poino mn kou a Mi wau e hele e lapaāu ! kouohana ai kau a»kane paha. a |U« oē laia nei a m ke

amienue, alalla, he hoailona po— maikai ia uo ka mea mai; He pua kii mati6 lalakea nae keia o ke kai-uli," Hoomaha iki iho la o Hiiaka no kekahi manawa, alaHa» huli hou mai 1a oia & kamaHio hoii mai la ia Wahlneomao me Pau-o-palae i keia mau olelo me ka leo ano koikoi "He hao wale no keia loi !atti ō kakou i ka lei-hala. Ua [hele ae : n<! ho! kiakōu mā ! Puna a hoea loa i Kohala, aole hoi kakou i le: i ka leihala, ai ka hoea āna māt riel īiol i keia aina; eia kahoi e lēl ana kakou 1 ka lei-hata. Nowai mai nei la hoi keia lel hoole? No ke kane paha a k&kou e kii nei, ai ole ia no ke aikane paha & kakou no Hopoe^ Q ko'u manao e kane ole ana no paha kakou, oiai. e hiki e aku ; ana no paha kakou i Kauai, a [aole no paha a kakou kane, Alia nae hoi, i hele aku kakou a loaa iakakou he eepa hoehaa ko ke lalahele, a mauka a makai hoi oke alahele o kakou, alaila, e hooko iaana no ka'u mau hiea e ka— mailio nei ia olua, £iana oehaa hoopaoa nei, he mano kaiahulu ko kai, a he moo hoi ko uka. Ku ka moo i uka a he mane hoi ko kai, alaila, e lilo ana paha ke kane a kakou i ka moo. ! ' Ua kāmailio ia keia mau olelo e Hi!aka me ka maopopo ole no ri£e ia Wahineomao, aka, f na keau no Pāha ōka mānāwa e hooma— ikeiks mai i ka maināoo kela mau olelo a Hiiaka. Iloomāu aku la no lākou nei i 'ka hefe āna, 'ā hikil ka ike āna ' aku o Wahineomao 1 k&kahi wahi -kanaka muumuu e lawāia ana liluna o kek'āhi nioku pohaku, He 'limu, he opihi ame ka heepali 'kanamau ia e lawaiā' ana. Iā 'manawao Wahineomao I ninau 1 aku ai ia Hiiaka. [ "Ea, owai hoi keia wahi ka — naka muumuu e kui opihi mai la, ( ae taulima .mai la ma kela pohaku na hee pali me ka limu?" | Pane aku la no hoi o Hiiaka i |keia ninau a Wahineomao ine j keiā mau olelp ano hoomakeaka. * 'Haiawai kaua me ka muumuu a no k«ia ano kanaka hoi ka olelo kahiko "He muumuu hokae ipu- , kai. Ka! E hokae io ia ana no ka huakai a kakou. Ua loaa ka makole, āua hfc!aftai hoi me ka tniitrtmuu hokāe ipukai. Aole kela he kanaka au e ike ala e ke aikane, aka, he akua kela. 0 Manamanaiakaluea kela e noho iiiiai ia. He kiho ulā-lele ko ia aia a kaua e ikeaku la." "Ua kupainaha no kau mau oleio eke aikane, w T ahi a Wahi— neomao 1 kamailio mai ai. Ke I olelo mai nei oe he akua keia, a [owai hoiia akualawaia o kala llaelae." "I na kanalua oe i ka'u mea e kamailio aku nei ia pe, alaHa, e ku ae hoi kakou a hai— iona, a na ia mea e hoike mai ka oiāio a oiaio ole paha o ka'u mau oīeio aku nei ia oe, E haalei ae wau i kekahi pua o kuu leihala, ai ike o!e mai ua wahi akua muumuu nei, alaila. ua pololei ! kau e olelo mai nei he kanaka io jlno kela, lika, i ike mai oia i kuu i |>ua leihala, alaila, he akua oia a | pololei hoi ka*u mea i kamailio laku nei ia oe. " ; Oka lalau no no ia o Iliiuka l i kekahi pua-ha!a o kona lei e le\ ana, a kiola aku !a iloko o kc kai.' 0 ka lele aku la no hoi ia o ua, 'pua-hala nei a kuho ana makai' 'koke mni o kahi a ua mnumuu' e kni opthi nei, ae hakllo' pali nel, kalke .ana o ua^ 1 Wahi akua v Mānamahaa«.kafuea fc« onini o ka pua lei-hnla uuna o ka iHkai, waila} o kona oli mai la' ■ho la i keff me?e paeaea. I i