Ka Hoku o Hawaii, Volume XIX, Number 24, 3 November 1925 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU

{No ka pomaikai o ko.ka Hoku poe heluhelu)

"Ka onini pua halai ke kai—e, Lawea ke kai i ka nui o ka ia, No Puna ke kino o ka hala-e, No Mauihoi ka pua-halā e. No ka lua hoi ka wahine-a."

"Ke iohe aku la no oe i kela leo paeaea a ua wahi muumuu nei, ai oli mai la hoi m« ka )eo iea maoli," wahi a Hiiaka i ninaa aku ai i ke aikane Wahineomao. Ae aku la no hoi o Wahine— omao me ka olelo pu aku i keia mau oleio ia Hiiaka-

"Ke iohe pu io aku la no hoi wau i ka olelo ana mai la, no Puna ka ke kino o ka hala, a no Maui hoi ka pua oka hala, a no ka lua hoi ka wahine, Ea, he akua io no ka kela wahi muu. Ua pololei io no os,e kuu aikane i hai mai nei." ! Ma ka manawa a Hiiaka me Wahineomao e kamailio ana, a ia ua wahi muumuu nei nona hoi' ka inoa o. ke nana pono ala i oni. ana o ke kai. Ike aku la oia i ka. apiipii ino ana oke kai, a pii mai la a poi .iluna o kahi moku pohaku ana e noho ana, a lilo akuīa tce — kahi.maii hua opihi ana ame na hee-pali me ka limu pu .no hpi--0 ka manawa no ia i ohu loa

mai ai ke kai a poi maila iluna o ua wahi puu-pohaku nei-

Ia manawa no hoi i ike aku ai oia i ke kaalo.ana mai o ka mano mamuapono mai o kani ana e noho ana.

Ea mai la ke poo o ua nei iluna, me foe ala e kil okoa mai ana no iala. 0S kona oni muumuu ae la no ia e nee aku ana no kekahi aoao o ua wahi moku-pobaku nei. A hoea keia ma ia aoao o ua moku-pohaku nei, kaalo ana no ua mano neV ma ia wahi. A nee hou mai la no keia ma kekaW aoao, a iaia no a lioea hou ma ia aoao me he a!a e kii okoa mai ana no iaia. ta manāwa ua wahi akua muumuu nei i paeaea mai ai i keia mele. Lea waW hoi ka wahine lima

o!e wawae ole, E haa nei i kana.ia, Kuf ku'i ana i kana opihi, Wa'uwa'u ana i kana līmu, A o Manamanaiakaluaea Kupakukupaeli ka hoe a ka lawaia i ka ino, Oili ka lae o ka mano. Auwe! Pau wau 1 ka mano-e t Auwel Puu wau i ka mano-la - !akea o, I ka mano ia nui o ka moana e,

; Oiai ua wahi muumuu kmo 'eopa nei e paeaeu anu i kalu |me!p i holke ui ae !a, ua eklo akn »a o Hv.aU i ke- inkane Wa 'hinoomno e haele akn lakou. Ao 'ko hko\i ?ioi haele aku h no Ja. 1 A oini lnko\i nei e hatle ana |ma ko alaho'e, ua kamaiHo aku : la o HHaka ia Wahineomao i mauolelo, ' , "Ua manalo na loi hala o ka -- j kou i ka niano oko kai, Uā ike; aku nei hoi kakou \ ua ia ala e ka. moana, a ua ike pu aku uei ao leakou \ ka "nr.:umuu hokae ipukai^ A ia i Kauai ka ihna o k& hua* kai a kakou e heie hei. He hua kai imi aiyha» ao ka ipo ia, oia ; ao u I*)luau. E aiia paha ka moo i ka ipo ake kai -, llakue Uko^"

Hele .aku la no Jakou nei a hoea i |Kaanap4li, alaila, loaa ka waa e holo ana i Molokai. ao ko lakou kauaku la no ia, a hoio aku la a pae i kekahi wahi e kokoke apa i ka ( Lae q Kalaau. Ilaila lakou nei pae i uka me na kamaaina nona ka waa he mau kane ; hookahi wahine, Ia lakou nei i pae aku ai i kahaone, ol«lo mai la ka wahine o ka mea nbna ka waa. Ea, e hoi kakou no kauhale. Mea paha no Molokai nei no hoi [K&onkou huakai o ka au ana mai nei i ka moana, e like no hoi me Imakou la i au mai i ke kai o Pailolo! I kaloheanao Hiiaka i kela mau olelo'maikai a ke kamaaina, ua kamailio koke aku la no o Hiiaka i keia mau olelo I ua wahine nei.

"Aole no Molokai ka makou huakai, a ia ka makou huakai Ia no Oahu, a mai Oahu la 110 Kauai. No kau kono maikai hoi ia makou e hoi i kauhale, aole paha makou eae aku i kau kono lokomaikai, oiai, Hs"tiua'kai no hoi ka makou no ke kai loa." I keia manawa no a Hiiaka e kamailio nei i ka wahine nana kela kono iokomaikai ia lakou, a ia no ke ike ala o Hiiaka i kekahi waa e waiho ana ma kahaone, ua makaukau ka pea, ao ka holo waie aku no koe. Ua hoomao— popo aku la no oia he waa holo no keia no Oahu, ! Ia iaua no e papa leo ana me ka wahine nana ke kono loko — maikai, ua hoea mai la he mau * wahi kanaka elua, ai ko lauā ike •ana mai ī keia poe lehulehu ma kahi kokoke i ko laua waa. ua. kamailio koke mai la no i ka poe nona ka waa, oiāi, he poe hov lakou i kamaaina mua 1 keia maukanaka. Ua haawi ae la ke; 'aloha mawaena o lakou, a iā māhawa no hoi i kamailio mai ai kekahi o kela mau wahi kanaka i ka wahine e kamailio nei me Hiiaka. ;l "Uapae mai ncs ka oukou." Ua ae aku ia no hol ka poe o ka waa i pae āku ai, a ia manawa pu no hoi i kamailio pku ai ka Vahine nona ka waa i pae aku ii mai Maui mai i keia mau olelo i na wahi kanaka nona kela waa makaukau nei e holo aku. ! "Ea. e aloha mai hoi olua i keia poe malihini i pae pu mai ?a me tiakou? He poe malihin ■keia i kan pu mai nei me makou ma? Kaānapali mai, a aole nae hoi nei Ka iakou huakai. aka, he huakai ka, lakou hei T>o Oahu, k hala loa aku no ho\ m kauai. Pehea ka ni&i knhi a kakou? ■ n P no e niai ia. f)i noke i|ho nel no aei ke kahuaa i, ka hana, aole no w&bj a pohala mai. Ke kokomo loa iiei īloko oka i>ono ole. Aohe mao— popo ka "

, Ia manawa pu «o hoi i haawi mai ai mau wahi kanaka i ke aloha ia Hiiaka ma, aaie ka olelo pu piai i ua oielo maik&i i& lakou uci r '*0 ko uiaua holu &ku liui iu iu no Oiiiiu, A aia ko wsa U kau. m*i ia i kah&one, ua uiakaukau uo ka holo aku., E iwie ae maua «; pai|ico auu Uoko o kai» a aia hoi alanaka,, waa i ke kai, aiaila, Ip,silc ae 4 k&u mo qo ka hoio uo iOaim, , E pao ana uae ka maua huakai ima na aoao Koolau o Oahu, a nta ? aimanaio paha ko maua w&hi e ipaeaku »». ma Ma huli aku o iMakapum Nolaila, o kaii iki liho onkon a !ana U hoi ka waa i ka\, alaila, kau ae oukou ao iko kakou nee aku »o ia rua *ka huakm au V-- :U ; 3* :