Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 47, 19 April 1927 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVARESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home ME RIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVARESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home ME RIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

MOKUNA XVx. KAPIOO NUI MA LADANA, KUU HOA AOHE AE NEI, LIULIU NA MOKUKAUA AUPUNi, KE KAUA MOANA KAMAHAO I hakalia no apau kela mau olfloS hope ana ia Alevaire, alaila, ua huli se !a ua Kapena Makapaa neī a haawi aku la i ke kauoha i kona poe kanaka, e akoakoa koke mai ma kahi a ka Lede Alevaire e ku ana- He kakaikahi wale no nae o lakou e ku ola mai ana imua o ko lakoa Aliimoku kiekie, ao ka hapanui o lakou ua iīlo i iuahi na ka makapahi o na poe malalo o Alevaire. la manawa no ua Kapena Makanaa nei i kamailio aku ai imua 0 lakou i keia mau olelo me ka leo kauōhaia lakou. "E a'u mau keiki, eia ko ka— kou*Moiwahine hou, a oia no hoi ka Lede K.avalia kaulana loa o Sepania a kakou no hoi i lohe wale aī mamua aku nei, ao ka mea hoi nana i hoohaahaa ke akaoiai o na poe KavaltaoEu—i ropa i ka lawelawe ana i ka makakila. _ ! Nolalla, e lawe kakou apau i ka hoohiki hoano no ko kakou lawelawe malalo ona, a lilo hoj" kana mau olelo kauoha ia kakou e hoolōhe maikai aku ai. E haalele ana kakou no ka manawa māu loa i Kanoho ana akd ma— | ialo o ke AHiwahine Siela, ae liio ana oia i enemi ino loa no' kakou Ua hoike mai nei no hoi ko kakou Moiwahine hou, ua iawe aihue ia aku la kana kane | 1 hoohui ia ma ka berita o ka mare, aoiahoi ke Kauna Wala-| kao Sutowoleda, nolaila, o kai alahele o kakou e hahai aku ai, mahope no ia o ko kakou Moi— wahine nei, ao kana mau kautiha ka kakou e hoolohe aku ai." I ka pau ana no o kela mau olelo a ko lakou Alii mua, ua haawi ae la ua poe nei o keia Moku Jpowa Nalokiko i na leo huro f ai hfeawi ia hoi me na leo ohohiā niaoli, a ia manawa hookahino i kukuli iho ai ua poe nei imua Q Aievaire, a haāwi aku la o Alevaire ia lakou i ka "olelo hoohiki" I ka pau ana o ka Alevaire hoohiki ana ia laKou, *ao ka manawa no ia i kani mai ka pu mai ka moku Naiokikomai? Ia manawa no hoi i huli like aku aj ka poe iluna o ka moku a nana i keia kulana o kela kani ana o ka pu, a ia manawa noj lakou i ike aku ai i ka pii ana ae j o kekahi hae ilunl o k» 1 kia o ka moku Nalokiko, ai ka pute!o ana o ke-a h»v» i ka makani, ua »kc ia aku la koia mau huaolelo i pala--pala ia nu ! ka maopopo loa. "NALOKIKO ka Moku. ALEVAIVE ka Moiwahine."

Ia manawa no i hāawi ae al ns; kanaka oluna o lago 1 na leol huro, a panai pu mai la no hoi na kanaka oJuna o ka inoku| Nalokiko, a wawalo aku la na 100 o keia mau moku elua i ka īewa lani, Aia no hoi o Pabio ke ku mai la ma kahi kiekie o ka moku Nalokiko r«e Tca hiehie nui, ai piha hoi oia i ka manao haaheo no keia lanakila kamahao i loaa i kana hapai, oia hoi ka Lede A!evaire. a ka Moiwahihe hoi e hoomalu ana maluna o keia mau moku powa elua, ai lilo pio mai hoi īaia me Pab!o iloko o ka manawa pokoie loa. Ua holo mai mai la ua moku Nalokiko nēi a kokoke loa! kahi o ka mokū lago e lana malie ana, alaila, hookuu ia iho la ke-> kahi waapa ilalo o ke kai, a kau mai !ao Pahio me kekahī msu AHikoa oluna b ka moku Nalo— kiko no luna o ka moku lago. I ke kau ana maf o Pabio me kona Hakuwahine, oia ka manawa i hoike mai ai 6 Pabio imua o Alevaire no ka l!jo pio ana mal o ka moku Nalokiko ia lakou, a me kana mau mea ! lawelawe a1 nāllupa o ua mokupio nei. Ua haawlkoke aku la o Alevaire i ka manāo heomaikai nui me ka oleio pu aku i keia mau olelo ia Pablo. "E Pabio, ke hooiauna aku ne 1 wau ia oe ia Kapena Makapae, ao «e Aln kiekie hoi o ka moku Nalokiko i iilo pio mai ia ia oe. Ua iiio hoi oia i kaikunane ha-— nauna no'u, a mamuli hoi oia īawe ana o'u iaia i kaikunane no'u, ua liio hoi oie i keiki nau» ae nana aku hoi oe iaia ma ke ano keiki nau e iike hoi me ko ? u jiio i ana i kaikamahine nau, a ia oe hoi wau i aie nui ioa ai no kau maiama pun.ahele ana ia'u, ame ka hoopakeie ana ia'u mai na poino lehulehu mai o keia ola ana," ' ika lohe ana o Pabio i keia mau oieio maikai a kana hanai, ua huii ae ia oia a haawi aku la i kona iimaakau ia Kapena Makapaa, ame ke kamailio ana aku laia-

| "Eia wau ke lawe nei ia oe ij | keiki hookama na'u, ae like no |ho> me ka leo kauoha a Kuu |Hakuwahine ia'u. He ano ma— ; i iihini no kou mau heiehelena" ia'u, aole wau i k&maaina ia oe, j oiai owau no kekahi mea i iawe-. lawe hana.malalo o ke Keiki Alii Koromaka, aole nae i halawai tnua ko J u niau maka me koU| mau ano- E hoomanao no nae oe e iiio ana oe i keiki na'u, ae. ike aku hoi wau ia oe e like me; ka makemake o kuu hanai nei j a'u i iuhi ai iaia. E iiio an? oe I mea kamaaina ia'u, ae iike ao hoi me ko'u lawe ana mai ia oe, a pela no hoi wau e iawe pu mal nei i keu poe kanaka a lilo pu i poe kanakī malalo o maua me kuu Hakuwahine nei, K nana aku ana wau ia oukou apau loa i poe keiki na'u, a ke i manaolana nei no hoi wau e nana : mai ana no hoi oukou ia'u ma ke ano he makua no oukou '' Mahone ihoo keia mau kuka kamailio ana mawaena iho o lakou, ua hoolauna aku la o Pa— blo i na AUimoku o ka moku Nalokiko i lawe pu ia mai e ia mai iuna mai o ka moku Nalo— kiko. He poe Alii ukali lakou no Kapena Makapaa. 0 kela nunui iiae i alakai kue mai ai me na po© o ka moku Nalokiko ia Pablo w tnake oia ia Pablo 4 a mamuh no o ka ike ana o keia niau Alīi— koa ukaii oKapena Makapaa i ka hiki oleinlikou ke ku mai imua o keia Nubia Vino weliweli, no-> ua hoohoio iho la Jakqu e haawi pio mai ia lakou iho, a oia no paka mea i pake'o ai lakou oiai aole i hauoli o 1

Pablo i ka iiepehi wā!e aim āku 1 feorsa mau enemi. I ka pau |Sna o na hana hoo — launa aiiā ī'wiena o lakoH, a me ko lakou ■ Aliiwahine hou, ua hoomaka niai !a o Kapena Makapaa e kamailio i kekahi mau mea pili i ko lak'ou hoolli kaua ana rae kekahi mau mokukaua elua o ka poe Pelekane, a me ka pio ana o kela mau mokukaua elua, a me ka holoaia' ans o na poe apau oluna'B keTb. mau moku iloko o ka hohonu me ka hiki ole ke hoopakele ia kekahi mea hookahi o iākou, oiai no nae ua hoao aleū rio lakou e hoopakele ikekahf poe 6 kela mau inokukaua, aka, aole nae i pakele kekahi uhane i waena 01 a poe.'' Ama , manawa i piholo ai kela mau ; pnokukaua, wahi. a Kapena Makapaa i kamailio aku ai, ua ike Wolīuliu aku la lakou i kekahi moip i kahj loihi, ae iho mai ana i kahi o ko lakou moku, a ua ana komo mai la ke ano hopohopo iloko o ka manao o Kapena M&kapaa, a ua manao ; iho la o Kapena M§kapaa e hōlo aku hq wahi hoolulu moku o lakpu, ae hoolako hou ia mai iakou ine na. pono kaiia hoū, oiai, ua ano ike iho la oia i ka lawa makaukau ole no ka hakaka hou ana aku. Aka, aole no «Eie i liuliu kona hoio ana mai, alaila, ike aku ia makou i kona hoohuli hou ana i kona ala holomoana no kekahi wahi okoa, a mamua iki iho no keia o ka hoea ana mai o keia ino nui i halawai mai nei me iakou apau, Ua hio kela boo— huli hou ana o kela mdku i mea hoomama mai i ko'u manao, oiai, ua ano komo mai ke, ano hopo—> hopo iloko ou no kela mokukaua i lako pono toa i na lako kaua, I ka nalo ana aku o ua moku tiei, ua hoomaopopo koke iho la no wau i ka ino nui e ala koke mai anal ka manawa pokole, a mamuli oia hoomaopopo ana i keia ino e pahola mai ana me ka ikaika maoli ua hoomakaukau koke makou ia makou iho e kuu kekahi mau pea nui, ae hoao hoi ma na ano' apou e hoopakele i keia moku Nalokiko- 0 kekahi no hoi keia o na ino nui ikaika a ! u i hoomaopopo mua ole ai, a ua lilo no hoi i mea hoopihoihoi maoli no ī na poe olunB o ka moku Nalokiko. Ua hoomaka mai la ka ino ikaika, aka, ua hoao no makou e hoopakele ia makou mai kela ino nui mai, a hiki wale no i ka manawa a ka fno i akakuu mai ai, ao ka hope nae oia māUe, oia no ko kakou halawai ana, a hoo ili ia hoi ke kaua mawaena o kakou, a iiīt> no hoi ia oukou ka lanakila ana, a oia iho la no paha ka'u mau mea e hoikeike aku ai ia oe eko makou Alliwahine. A ke ole no hoi wau e kuhihewa, ua halawai mai ne\ no hoi oukou me ia ino nui ikaika maoli.'' 0 kela moku Pelekane a Ka--pena Makapaa i ike ai, ai huli hou aku ma kekahi alahele okoa, aoie io no ia he moku okoa aku» aka, oka moku no' ia i hoolako pono ia me na lako kaua ikaika* ai noho hoomalu ia e Kauna Kiemia, ao ka hoaaloha pilipau Loa hoi o Kauna Walaka He mau mokukaua e ae no kekahi i hoolako kupono loa ia me na pono kaua ikaika, a oia no hol ka Mokukaua i noho mana ia e Kolonero Karelo, a me kana ipo hou, oiahoi ka Leele Venetura, j ao ke aikano aloha hoi a kaj Leue Alevaire, K ike ak\i ana| oo yaha kaua e kuu mea lieluhelu, ua&ikai i ka haiawai ,ana o keka-, hi o keia mau laokukaua me mau moku Ia&o me ka moku! N aiokiko. Ka ke i\o uav ia o ka manawa e liallhali mai 1 ka. hooko ana oia mau ir,ca. (Aole i pau)