Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 51, 17 May 1927 — HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA NO KA U'I ELEVAIRA ALAVA RESA MOOPUNA A KA: HAKU O SUTOWOLEDA o ka Home MERIVALE (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe Heluhelu)

kela moku powa tr.e ka hekau ok> mai o kekahi poino maluna o ka moku lapro. Eia pu no hoi o Kapena Makapaa ke hakilu loa nei i ke kulana o kela m?.u moku powa o nee mai nei, ai ka hoomaopopo ana o Kapena Makapaa i ke kulana maikai loa m ka ia::a «k.; ! ::H k!j)U pokfl ana ; k'.Ui ni'iku powa i ki mai ai i kona mau pa-kuniahi, ua haawi koke aelao Kapena Makapaa i ke kauoha i kona mau Alii kipu pu-kuniahi, ao ka manawa no ia i uwila anapa ae ai ke ahf o na pu kuniahi. a owaowa aku la ko lakou mau leo i ka lewa, ae.lawe ana hoi i na ahai-lono o ka make iluna ona paia aoao o kela moku powa. He olapa ana o ka uwila o na ahi o na pu kuniahi, a he na— kolokolo ana hoi o na leo paapaaina o kela mau pu, a ua hooīele īa aku la na poka kila mai na pu lehulehu aku o ka moku lago, a ia manawa no hoi i lohe ia aku a* na leo uwauwa poino o na naka olun» o kela moku powa, a he manawa pokole wale no mahope iho ai Va mao iki ana ae o ka uwahi o na pu kuniahi, ua ikeiaakula na papalaau e lana mokaki ana, ae hekau ana ke— kahi poe kanaka © ka moku powa malina o#kekahi mau apana iaau lana, ao ka hapanui nae ua iawe pu aku la ka moku 0 lakou iloko o ka hohonu o moana piha ole. Ua ianakila hou no ka moku lago o Aievaire, a ua ike ia mai ia no ka welo lanakila ana o ka hae ma ke kia o kona mokukaua, ae kau ana hof keia mau olelo ma ua hae nei. "lAGO KA MOKU ALEVAIRE KE KOA." I ka ike ana mai o kela mau moku e!ua i koe o keia mau moku elima i hahai mai ma ka meheu o ka moku lago o Adi— maralct A!evaire i ka pomo hou no o keīa moku hou c ko lakou aoao, nolaila, na komo anuanu aku ia iioko o na alakai o kela mau moku ka manao makau weliweli, alaila, ike aku la o Adimarala wahine Alevaire i ka pii ana ae o na hae haawi pio ma ke kia \vaena o ua mau moku kaua nei o na powa. I ke kau ana mai o kela mau hoailona o ka haawi pīo o . na moku powa, ua hoohuli koke ae la o Alevaire 1 ka ihu o kona moku do . keīa; mau moku elua o na poe powa e' hoike mai la i ko laua manao iiaawi pio mai. | I ka holo ana aku o ka moku.! lago a kokoke i kahi o ua mauj inokukau.a o na powa e lana lele -| pauki ana, aiaiU, ike ia aku laj ka hookuu ia ana mai o na waapa| pakahi o ua mau moku neī, a kauj mai ia kekahi mau Aliikoa ma- ! iuna o ua mau waapa nei aj i hele no hoi a hihimanu me na': kahiko aiiimoku i hoohinuhinu ia i na kahiko hulali o na Aliimoku} kiekie. Holo m?i ia ua mau waapa neij a pili i ka aoao o ka moku laji'o, j alaila, pii mai la lakou iluna o ( ka o ka moku lago, ao Kapena Makapaa ka mea i ha - lawai mua me lakou. Ai ka ike ana mai o ua poe Aiiikoa nei o kela mau mokukaua powa ia K»pena Makapāa, ua hoopuiwa la ko lakou manao, a'ua hoo - pahaohao ia hoi ma aa ike ana ftiai i kekahi <5 ko lakou Hoa Fowa e ike aku ana ia lakou, ; āka, aole nae ia o ka mana .va e kamaiiio mai ai'no'ia' mea Hia lakou maialo o ka kanawai o ka oihana kaua moana. a ua hele mai hoi lakou me manao haawi pio ia lakou iho imua o ke Ālii kiēkie o ke«a mokukaua lasro. l'a kapae ae la Jakou i na ruia o ke kuiana powa, a m lawe ae la ho« i ka loioa haawi pio o kekahī poe Aliikoa I ka aoao lanakila. (

MOKUNA XVI. KAPIOO NUI MA LADANA, 'KUU HOA AOHE AE NKī, UULIU NA MOKUKAUA AUPUNi, KE..KAUA MOANA kamahao 1« manawa no hoi i hoomao— popo !oa aku a' ka poe oluna o ka moka lago, ua holo a ia aku l&uamoku powa nei i ka hohonu oka moana, ao ria āpana papa iīahaha ia e lana hele mai ana maluna o ka ili laumama o ka moana kai akea. Ua hoomao— ioa iho la ka poe o ka moku lago j ke akamai maoli o ko iakou Moiwahine ma >eia ano hooili kaua ana, ao ko [akou manawa īeo hurQ, a wawalo aku 3a kela mau leo huro i ka lewa. ; Eia ka ihu oka moku lago ke holo aku nei no ka halawai hou . aka me kekahi o na.. moku powa 1 ukali mai la 'mahipe ponoi o keia rnokti powa ho!o i halawai . mal la me na pu kuniahl o ka moku lago. Mamua o ka hiki pono ana i ka iua o ka moku powa ke hoomakaukau i kona kulana pale mai, ae hoolele mai ai paha i kona mau poka maluna o ka moku lago, ua maa'o awiwi ae la ka moku lago nia ka aoao o ua moku powa nei, ua huli pono aku la ka aoao akau o ka moku lago i ua moku powa nel, ao ka manawa no ia ī luai aku ai ka luai-pel- nakoioko'o o ka āoao akau oka moku lago, a lohe hou ia ae la ka !eo paapaa— ina o na' pu kuniahi o ka moku lago ika 3ewa, Ika hala ana ae o ka uhi ana o ka uwahi pouli ma kahi p kela wahi a ka lago i hanai huaale aku ai i kona hoa paio, ua ike ia aku la aole iho ia ua moku powa nei, aka, ua hāhai aku la no oia i ka mehpu o kona hoa moku i aku la i ka hphonu ana ole oka moana, He elua ae laokela mau mokupowa i loaa ole ia laua ka manawa e kl mai ai i ko laua mau pu kunmhi, a ua koe iho la he ekolu i koe o na moku elima i hahai mai mahope 0 ka meheu o ka moku lago, Ia manawa no o Adimara!a Alevaira i haawi koke ae ai ia Kapena Makapaa e hoopiha koke ia kela mau pu kuniahi i ki ia aku ia, e hoomakaukau loa ia na pu kuniahi o na aoao o ka moku lago la manawa nō hoi 1 haawi ia aku ai kela mau kauoha, alaila, ua hookele pololei loa aku la # oia i ka moku īago iwaena o kela mas~moku powa ekolu e aiualu mai nei mahope o kona meheiK I ka lago hoi e holo polelei aku nei i kahi o kela mau moku powa e ukali mai noi mahope o kona meheu i hoto mua mni ai, ua ki mai la kekahi o na moku powa me kB puapuahulu nui, a lele lalau wa!e «e īa 'no na poka o

Ua kplou m& : la lakou me k& hanohano imua o Kapena Makapaa, alaila, wehe ae Ia i ka lakou mau pahikaua, a kamailio mai la i k.eia mau olelo imua g Kapena Makapaa. *'3Ka ( ooe anei ke AW ki]gkie ioa o keia Mokukaua?" "Aoie owau ke Aliikoa kiekie ioa o keia Mokukaua lagc, &ka, eia ae oia ke hele tnai nei imua o khkou apau, a oia hoi kela Alii— nui e neie mai la, ai haalele aku la i Xom kuiaua ku-hoe o" keia moku lago." Ua huli iike aku la ka maka o na mea apau i kahi a Kapena Makapaa I kuhikuhi aku ai, a ike aku la lakou i ka hele ana mai s o kekahi Ah'ikoa iloko o ka aaht kila omaomao, ai wehe ia nae ka pale kilao kona mau maka, ae luhe hani ana na lauoha iipolipoma kona mau ki-poohiwi, ao kona helehelena hoi, he lua. ole a ka nani E halii ana ma mau papah'na na minoaka olū, a ua lilo ia hiohiona a lako>i e ike nei i mea hooeehia i ko j lakou manao, a ua hiki ole iho la fia lakou ke kamailio koke aku, a hiki wale no i ke ku ana o Alevaire iwaena o lakou. 1 ke ku ana o Adimarala Alevaire imua o \ k«ia puulu ona Alii o kela mau |mokukaua ī haawi pio mai la, uā. koke ae la o Kapena j Makapaa i ke.ia mau olelo hoo(launa ia lakouf "Eia ke Aliikoa kiekie loa o | keia mokukaua lago, ao keia 'Leele a'u e hoolauna aku nei ja |oukou. oia no ka Lede Alevaire o }Sepania, ai lohe ia ai hoi e ūakou Imamua aku nei kona Imulana i 'ke kakapahi, ai hoolilo ia hoi oia I "O ka Moiwahine o ka makakiia, 'ao ko makou Moiwahine aloha ihōi." , *. I keia manawa i haawi likt?' ;mai ai ua poe Aliikoa nei o kela' ?mau mokukaua powa i haawi pio mai ia i ko lakou mau kunou jhaahaa ana, a me ke kamaiiio pui Imāihoi o kekahi o lakou, a oia no hoi ke AHikoa i kamailio muai ' iho me Kapena Makapaa. ' ' "E ka Lede Alevaire, ao ka mea hoi.a makou e kapa hoo , ihanohano aku ai ia oe i keia |hora, "o ka O'ali o na.kaii |hauliu!ioka moana kai akea''| j No'u iho me ko'u mau hoa e jku nei imua ou e ka -<ede mai - ikai. He poe pio makou nau i j keia hora. ) Ai hoike no ka oiaio oia mea, leia makou k« haawi pio aku nei ; i ka makou mau pahikaua ia oe." | ia manawa i hele mai ai ua i Ahikoa nei imua o ke alo o Ale— ivaire a haawi mai la i kana | pahikaua ia A!evaire, a me ke Lkainailio pu hou*ana mai i keia Imauolelo I *'E ka Moiwahine maikai o ka Ui, eia wau ke haawi pio akui hei i ka'u* pahikaua ia oe, ma ke ano he Aliiwahine Kiekie oe noi keia mokuakaua la}ro, a ke i haawi pio pu aku nei hoi ko'u i mau AUikoa malalo mai o'u i ka lakou mau pahikaua malalo iho o kou mau wawae, a ma ia ano hoi ua lilo makou i mau pio nau, ai ole no hoi i mau kauwa hoo - !ohe nau ke manao oe e lawe ia makou i mau kauwa haaliaa nau. Ao!p i pan. Ma kt> o i hals | «ku (n, 'i» hali'lelo se o { W. Kuke!* u ka llui o n»! Wihiue ko\o' HroU o Hlo iit>i t ai! i.aawi m i.oi 1« h&iolēlo pia i u« e o ka ii*a kt> o k.i 13«wai o ku E,!,Usii'J Iliu'ie o liik, |