Ka Hoku o Hawaii, Volume XX, Number 51, 17 May 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

■ ,j , Oi ku aku lakou nei mawaho] : aohe kahea ia mai, aka, jke aku i i la o Hiiaka i ke kaikuaana ia Kapo, 1 ai kapaia hoi o Kapomai— j , lele, oiai o kona hiki ana iho .no ' ! ia. Ia wa ike aku la o Hiiaka ! e uwe ana ka hoahanau i ke alohoialakou i ke ku mawaho k aole hoi he mea- nana e kahea: aku e komo mai maloko o ka hale. Ia wa kau aku Ia o Hiiaka i ke kaikuaana i keia paeaea. o oe ia e Wailua-iki Eka la uli pali o Uli , Ua hele ia e Liawahine Eka wahjne kuhea pali . . Kui pua lei o Hoakalei-e K iei au . . .. E iei hoi au i na hala i>ala i iloli o Hanakahi | Ua maka eleele wale i ke anuj La ahaiia e ke kinau i'a o j . Mahamoku i Waioli j 0 kuu makani lawalawa kua Ku pani if».pa o Wailua-iki j Honi pua ala kaiaulu . Kahea ka luna o Kamae ] E, he malihini mai ka'u ' Mai lalo mai e no kona , j Homai he ieo e . . ■- . j E uwe kaua, 1 kapau ana o keia mele aia ! nei, ke uwe ala no ke kaikuaana, | a olelo iho la oia iloko iho ona,' : "I nui ka ikaika e kuu pokii, haku a ku ka makaia. I Aohe hiki īa'u e kahea aku ia oukou e komo mai iloko o ka hale, oiai no lakou nei ka hale, ahe malihini kipa wale mai la no au, Lohe aku la no o Hiiaka \i keia mau olelo liilli ana iho a ke; kaikuaana, iloko iho ona, alaila jia manawa no o Hiiaka i hoomaka hou aku ai no e paeaea i ihou penei, i ka hoahanau ia Kanikanilūa-Hikapoloa. Kanikanihia Hikapoloa 0 ka lai o Wailaaiki Lai malino a Kapo i noho ai 1 noho nanea ika lai o Kona Alo-ha o kanaenae aloha iho la no la ia o ka leo o ke aloha ka mea aloha-e Noho ana Kapo i ka uluwehiwehi • Kuana iluna o Maohe la ia . Ka ohai ku i Munaioa Aloha mai kaulanaula lua. mai ka u!a leo ia he : waimaka | He mohai aloha na'u ia oe e ! Kapo 0 Kapokulani e moe a hanu iki hea au ia oe eo mai hoi. A iohe o Kapo i keia kahea a Hiiaka īaia, o kona huli ae lā no ;a a olelo aku la ia Kaweloikai - ehuehu ma, auhea olua, e na alli 0 keia hale, aohe hoi oolua aloha Ika 'eo e hea mai !a t ae kahea aku hoi i kamahek 1 € komo mai iloko nei. Me k* nana a piena ame ka jhuhu, i paneaku ai o Waihinalo tia Kapo, Ka- he aha kou kuleana kamailio mai ai, ia maua t e Jkahea aku i keln wahine mahaoi* INou nei hal«, e ole mai ai oe ia maua e kah»a aku i kela iuo inui waie, laiwai pane mai ai o lolepau ke alil i ka olelo maikai lia Waihinaloima

TJa lik£ kou manap me ~ko ia nei i kamailio maf nei, 210 ke kahea aku i kela wahine. ke manao loa nei no au 0 Hiiaka--i'kapoliopele no kela a laua t nei e po'ipo'i mai nei ia'u. Ua ike no nafe 0 Waihinalo, ua pane aku oia imua 0 Kapo 1 na hua o}elo makona, oiai 0 Kapo ame Pua - nui na mea no nana i hanai iaia a nui a wahine naikai, a no kona wahine ui a ua makemake 0 Olepau e lawe iaīa i waliine aaa. Aoie uae i maopopo i ua Wsirhinalo am« Kawelokaiehuehu he pili o Kapo is Hiiaka. oleio mai la o Kapoia Waihi— nalo me Ka moe no nae o ka inaina iloko o kona naau no ua mau wahine nei a Olepau "Aole io no o'u kuleana i nei hale, no :ka mea he malihini au i kii ia ae nei e heie mai ia nei me oukou. o kou mea wale no i olelo aku nei ia olua, no ka leo uwalo 0 kela wahine e noi mai la e komo mai iloko nei. A heaha la hoi, i noho aku kakou a ku ke a iloko nei oka hale ku ae nohoi au ka mahhini a hoi ana i ko'u wahi i hele mai ai, a na oukou nohoi ia e hana aku elike me ko oukou manao uapono. Ke ku nei no lakou nei ao ka poe hoi 0 loko j ke hoonuu mai la nohoi ka poe | oloko i ka ai ame ka ia ame mpmona nohoi a pau i hoomakau'- ] kau ia no ka papa aha&ina ke! hooioi mai la nohoi ka ai ana a| ua poe nei. He huh ae la ia oj ka waha 0, na wahine iluna a } < hookahe iho la i ka poi iloko 0 ko t O kekahi ,poe jhoij '■heko.ae ia 0 ka lima me | popohe maikai a ia kaikai ae $na 1 ' no, he poha hoi kau i ka wahahe' j mauu. ana no lta "puu a komo ana ;iloko. ■' 1., j 1 Ke nioni wale ana no ko Lo - 1 i hiiiu haae i ka ono i ka ai mai a ' 'kapoeoloko o ka hale a uiimi, : waie iho la nO oia i ka ono ame 5 !ka make aka ai iloko iho ona, J 1 Alaila, hapai ae la hou ae 'la' no o Hiiaka i kekahi no 0 na; mele ana i kau mua ai i ka wa hala aku. ' - ; Kaulana kiu au la ika la ; Ka pilina mai kau e ke ; Kia ia i kamaka ke uwe nej ; | E uwe ae ana i ka hoa 0 anu ■ ■■>'..| . Ke ua ae la i kai 0 Kalaau-ef j Helaau | j 0 ka laau wale no iae ku nei; Amuamua ia ana i ka \vai\yaij ole • "! Ke alahuh i Waihanau-la-e ; 1 E hanau ! | Aloha wale ka hoahanau ] j 1 ka hoi wale i ke Kaha!oa-e Aole loa ika leo e !• • Ke make ioa ala 0 «apo i aloha i ka hoahanau a aloha haku hoi ona a ole'o mai|la: nooia i ke kaikamahuie ia Wai~ | hinalo. * 'auhea oe, ia oe no au! e j kamailio aku nei i kau mea^no—; hoi i luhi ai. e maiiu aku oe i ! uialeoe pp paiaulu i& mai la, e| hoomanao oe aia he ola ika j ahe make aia no \ ka leo. 1 Noiai'a hoolohe ia aku ka leo; uwalo. ' ! ! ivo lohe ala no 0 Hiiaka i kaj olelo pakike a Waihiualo i ke kahuhanai ona ia a oia ho ka manawa i hu-i ae al 0 j a i ke kane ame aikane E auhea olua» e kahiai ae paha wau i kela wahi waUin!<, j a niuau aku 'a kona m«u hoal;ej'e iaia, owai ia mea. ' % Oia r,o hol. kola wahuie i pane.pakike alfu. U i kda.\vahine aoo e noho la, 1 * . ] 0 kela wahine aoo a ko*& wa|\i wahine i pane pakike aku ui ( o]ia m o Kapo a kaua uoiwi i hala »v;ii j a; i WaUuall k O uoi waaine; hoi au e aiak«make uei e kah^

aku he wahi hanai a.huhu na Kapo ma me Puanui "I ka ike ana o Olepau i ka wahine uī o ua waln hanai nei a Kapo, lawe ae la oia iaia i wahine nana, )! wahi . a īliiaka i £-*ane t .ku si. 4 A pehe.a, ua loaa no k.ona. iuoa ia oe f i niuau aku ai o Lohiau ma ia Hiiaka. Pane mai la uohoi o Iliiaka, "ae, na ike 110 au i koua inoa. Na'u -wale . 110 i hak« na inoa oim niea apau o Mauj nej.. ?> . Ina hoi ha pela e kahea aka no hoi oe." aia wale uo ia oe >o kakou }>ono a pono ole," wahi a Lohiau ame Wahiueoniuo I pane ak" aiIa nianawa koke 150 -ua ■ kahea'" aku la o Hūaka, e Waihnialo e a k» po'ipo'i e, ia manawa ua lohe ināi la no keia wah-ine, aole nohoi kana mai ka huhu ia Hiiaka. Ia wa hookahi no nae ua kena ' mai lā oia i na kane ame na wa— hine a]»au i ke k«hea h kela hiue mahaoi, oka hooho like ae la no ia ona niea apau, "E o." Iā wa no olelo hou māi lā o Waihi*— nato i na poe apau, e hoonohonoho hou aku oukou i ka oukou pupa--. aina na kela poe hilahila ole e k ll niai ]a mawaho e ake inai la o ke kaheā ia aku. Ia manawa o ka hookakale mai ila nohoi ia o ua poe nei i ka lakou | aia ana e like nohoi me ka lakou ai mua ana, aole i kaua mai ka ■ihilahUa o Hiiaka l ke kane. ia iLohiau ame ke aikaue nohei me ] Wahiueonuio oiai ua pahapaha 'niiia ak.ru la keia ia laua nei. i "Ē ioaā ana ka kakou ai ke hiki' kakou i kāhj o Olepau, a ia wa !huli ae la oia pane niai la j ko.na 'mau hoa i ku lio'i paha 'kālauaala hana i kuu hana oie faku i kekahi hana elike hoi nie ka laua i hana mai la ia'n i na hana jh»īahila. j Ina wan e hana aku ana i ke — «kahi hana e nele 3oa ai iaua i na pomaikai tnai ia o'epau maj. ! kahea ae au, e m»-ke o i Ika lehe anā o Lohiau i keia fmau a Hiiakaikapoliopele, ua ■nina» &ku la oia iaia. "Pehea, e i make io anei o olepāu i,\ oe i keia la?" ī Ua ae aku la o Hi=aka i'ke kane 'ame ka olelo pu aku nohoi, "e niake ānā oia iai i i keia* la, i ku ; lioi paha na liana hoohilahila a uei mau ia'u i ke o{a o olepau, \ks kumu okā laua loaa. i,awe ae |au i ke ola o o]epau uele iaur. i ka imi loaa ole a he hoaa wāle ibo ■ nohoi ko laua " lt l hai aku noihoi nu ia oe e k<? o ko olepiu make ana-o kou ola ai:a nohoi ia, ao ko Olepan ohi. ana o kou uiake anu nohoi īa, a o oe ka hoi ame a*u ka m£a a'oha." A nia keia Hana ana tu>e au e haele pu I ana no ka make nie ke ola iluua o | olepaū a kahi e kiki ok mai a> i , }keia «aau wnLine fee hoopapa hou Imai ia'u-^ j E kuu lu'luhelu, j inua q ko kain iko «ua i ke j uiua a Hiiaka i kaUea c ai no ka • maken) okpau, he uiea pono i ka j me * kak«u ke hoakaka iki ma keia jwāhi i kekahi mauao a oia j <# keia mahele a k»ua e ka |inakatnaka heluheh», e ike aku ī*ua, oi« ka mahelē a H'iaka j jhop«pa ai me Waihinalo ma no k« i wwk- aiu o olop>iu» o HiUku aku I uia k,v oka nuike, Wauuj iwio aia hoi ma k& aOvK» oke uoUiu hoouiao±\>l M oe e : uxca Ucluhv'.u 4 o ua kao ap.iu a lila«ika i k.iu «>i ma k c i rt he j u*uu uo ia ao ka tuake, tua ka I io ihiko o ua ajuu i kau ia e \WiiUiaaio uii he u>au i'uie ia.no ke Aole h>k> i ko>» .. kakau e k « w*k heluhelu, h\H>ia a t>oote aku I i oi-no ka iuxkv anw 4 ke ;oi* i iioWo 0 ru;m j nol,- i > a, 0 U i 'akA W īim, i - ■■:..,■.■■■■■, V 4 (.Wkip^u)