Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 2, 7 June 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka pomaikai o ko ka Hoku poe heluhelu)

Mamuli o keia mau paio a Hiiaka, me na wahine a OHpau, iua hiki io mai Va I ka wa i rriake I maoli ai o Oīepau. A mamuli j nohoi o keia make iō ana o Ole— jpau, ua hoouna ia na Elele maī | Maui aku a pela nohoi ko- Molo- ) kai mai ame Lanai. { I keia make ana o Olepiu ua j hoouna ia na elele e holo aku i j Molokai e kii aku ai i ke kaikaijna ona a «a hai mai la nehoi ka I elele o Molokai **ua mafce nohol |ko makou alii, Ka» o kau.huaka! j nohoi e hele aku la o ka*u huakai i hookahi no ia. Aia ke piha ala (ke kumakena ma Molokal apuni, jno ka make ana o ko makou alii, (aekii aku ana wau ia Olepau, leia ka ua make pu nehoi ia alii o ,ka aina- Aloha wale no ka hoi. | Ae, i neia la no ka make ana mai \ ia a make nohoi hoouna maila m Iwahine ia'u e kii i ke kaikaina i jMotekai. M « 4 *Eia ka ua make nohoi ia j Haku o kakou, wahi a Kaiehu i I pane aku ai i ka elele mai Molo|kai maī. Nolaila, ua pane mai |ia o Kaiehu, aohe o'u waiwai e ihok) loa aku a i Molokai» a pela j r*ohoi kou holo &m aku ia Maui, 'ua make nohol ko makou alii j oka hana pono wale no maaI nei no oe o ka moana, hoi aku oe jno kou aioa, a maanei no hoi m 0 ka uioana la hoi no hoi au no ] Maui. 1 Ua holo iho la keia mau hoo— [ponopono olelo ana a ua mau elele nei, a huli aku la nohoi ko elole hou nohoi i kona |aina, a huli mai la nohoi o. Kai — ehu hoi no Maui. Elike nohoi na oleio i panaiia mawaena q Kaiehu ame ka elele maī Molok&i Imai, pela no ke ano nui o na ;olelo, i kukaia ai mawaena o Paukukalo ame ka elele o Lanai &ai. Ua hoi hou mai la o Pau— kukalo no Maiii apela nohoi ko Molokai flo kona aina. 0 na mea i hoomaopopo la e ua maa etele nei, ua Mkt> like no o Olepau me kona mau kaikaina I ka mahawa hpōkahi. 1 neia hoi ana mal la o Kai— ehu m'ft' no Maui, iia hoike ae la laua tio ka make ana o na ālli o Molokai ame Lanai, a pola nohoi kela mau elele ua hoike aVu la nohoi laūa no ka make ana o Olepau ma Maui. Ua nui loa ke Ikumakena ma Mau? holo okoa, ■ Molokai ame Lanai, 010 ka pihe mai kela pe'a mai ame keipe'a o ka aina. E UA»e ana no hoi ko Maui no ko lakou alii apela no hoi ko I Molokai me. Lanai no ka lakou mm a'ii* J ka *ke ana o Waihi nalo ma i ka make ana o na aiii 0 Molokai ame Lanai apela pu no hoi me Olepau, ua hoouna ia aku la o Kaiehu kil I ke Kahuna ia Kauakahimaikulani ke kahuna o Olepau. "E, auhea olua e na elele, wahi a Waihinalo i pane mai ai ia Kaiehu me Paukukalo, hopu ia aku kahi moo puaa a.kii i ke kahuoa oia nel, e wlki olua, mai lohl" ;Y 1 E# manawa ;'a Hiiki ana mkū a ua mau wahi elele r>e\, loaa &a puaa, ao ko laua iho ījO Ha # like m ke kauoha % r>& r a?ilwah!r:e. * if"::: ; HYY::YY: ; 'Y;"'Y" ;: Y- YY-Y Y—Y'Y

He mau wahi kanaka .nama keia i ke kukini, i Jka nana aku i i:a mau wahi fcaaka nei, ku pololel ka poia o ka n.alo i hope. Ia laua nei e holo aku |nei, aia no o Hiiaka ma ke hele a!a no mamua, o ka holo keia o u{a mau wahi kanaka nei a kokoke ma— hope o Hiiaka ma, aea ana kah': ! puaa. Aia manawa 1 ae ai c Wahineomao i ke aikane,, e, h€ puaa ae hoi keia mahope ! mai. c kakou- Ae, he oiaio, he puas keia e hele mai nei. mahope c kakou. On& wahi elele Veia c Kaiehu me Paukukaloi hoj)una is I mai nei e kii i ke Kahuna ,o ole - ipau ioia nohoi o Kauakahimaii kalani e hele e hoola ia O'epau, £ ina iaua nei wahi oua puaa au *' j lohe aku Ja e aik.ane, i ka a'alī i mai. A lohe no hoi o Lohiau i m jo!elo a Hiiaka, ia waoia j ninai l&kuaiia Hiiuka, ea v ola >o ane jno anei o olepau la i neia kahu .na e kīi ia neii Alaiia, pane ma; j!ao Hiiakai se, ola no o f>lepau ( Ike kupono no hoi ka ana ( I like me k«u i hana ai la oe e k« i kane ina haia o Naue i ke kai iAka e hai nae au ia oe ? e kuu |kaae ke ola nohoi o $īepau # jalai«a owau nei la ke make. ) Ai make au ea Jkauo aku olua i kuu kīno* a ka mokuna o keia. aina, mal&iia olua e waiho iho ai īa'u. # .|.. Aka i oia eie o Olepau, a'aila, he oielo ana maīaila- Alaila olelo aku la o Hiiaka >a e naaa aku oe i ka puaa a ja'e m& ka aoao kapu o maua me |kuu kaikuaana, aleila, aoi * * § | o olepau, ia KauakahimaiiiMaui. } Aole .nohoi i liuiiu huu jana no ua mau ouo puaa nei I mahope a&u o Hiiaka ma. jmai ia o Hiiaka i ke aikane» imahea ka puaa i heie ae nei, j pane aku ia o VVahineomao, ma Ika aoao kapu o olua." . ika nana ana aku o iakoa nei le holo kiki ana ua mau wahi J eiele nei mamua o iakou nei, a <ia wa i paeaea aku ai o Hiiaka i keia mele ma ke oli ana

E Kaiehu e S Paukukalo e He ala pii na ka mai kane I Hala fho !io ka mai walime Akoa lamalama kai o Niua Mal Waihee no a Kapulehu. Ika pau anao ke;a moie a ia nei, oka hao mai ia no is| o ke puhl&k^aiakani o ua jmau wahi kanaka* nei, aole I I kana mai ka puia oka maka o liaua ika ehu a ka lepo. Noke I nohoi kokahi kanaka i ko kuai i | kona maka i ka eiia a noko ao ihoi kekahi kanaka i ke kuai i Ikona mau maka no k& piha wale | mai no ia i ka iepo a ka makaiu jo Jaao ala, a ia wanohoī o Kaiehu ii oUlomai ai i ka olelo lealeaKahaha, maoiia ka hoi koi,i mau m&ka i ka puia iki ai ka pula nui & ka lepo. K kala m ka paoa o ka kaua ke haikaika maī ia kou mau maka, e Paukukalo, He km ka nani o kou m&u maka e Paukukalo, ua hk* me na hua imkui ka nunui poepoe hoohaku b hoohake mai ia, A pane aiai ia hohoi o Paukakaio, he keu aku, paha ho» ke»a a ka lepo lapuwale nui wale, aohe hoi i kiki kou mau waimaka i ke aloha maauaua i| kuu hanai, ia olepau. i neia i<*poj akalalau nui wale hoi heie a wai Ra hoi ko'u mau waimaka, Bua kukui boi kou mau onohi e K.ait;hu like hoi ko mau maka me kokeawaoweo, o ka hele a weoweo ka ulauia, Pehea ana la ka pono o kau* mau maka, e ike wale ia mai ana paha kaua ke hoea aku ; o Vre Kahuna, ua foaa Va kaut huaV»!! Ve Vu!a mamu!! o'

ka puia ana iho nei o k.o kaup m&u maka*'A.obe a kaua pono e haua aku ai, waui a i aku ai ia Paukulealo e pouo. kaua e Laua i kekahi Litun e i'aa. /ii keia aao |tnai i kau mai nialuiia o kaua, no |ka mea cta nele ko'u iaak& a ipeliu, a pela noLoi kou, iaa peia e hopu oe i ka pohaku, a pela uoLoi an, Kipo mai nohoi oe i kau po — haku i kou iuau maka, ae kipo aku nohoi au i ka'u pohaku i kou uiau maka. "KaLalia i paii£ iuai al o Pau — kukaio, Lele loa hei La kāua i ka pilikia, Oka uok- paha ka>aua i ke kipu i uā uiaka o kaua me ka pohaku u uiamamake iiio 110 kaua ja kaua iho. 'Heaha . auaaei hoj ka liewa oko kaua paluku iho uo ia kaua iho, a ua make iao uo kāua uiaauei,'' wahi a Kaiēhu i pane aku ai i kona hoa ia Pauku — k-uo, oiai|lie niau naak» -2,0 maoii uo ko kaua. P&ae iuai la o Paukukaio, "He j oki loa hoi ia e āno ka uiaka ula— j uia iiua kukui, he mea ai ia no j«4ht haaweawe ua]a, ne oki ioa I hūi kā make ana, aob« kaua e I laiauiā hou iluna o na pohaku I m4ta uie iie iuhU «ame kutlenaien» ala. Hoohoio koke iho la 110 ua tuau wahi kanaka ia e hele uq iaua. a ho«* uma 0 kahuaa. Ai *o i»na hc|e auw, oieio aku la o kaiehu i kona kokoolua K Pa»kuk*lo e, o n»ai la nolioi o Pankmkalo eo, tia be!e aku aei •Hēi kaua a hiki i kahi o ke ka— huna. mai kana a taī akii e t \ ulanla. a! upehupe"bu na maka o kaua ika pn T a ]epo, tvabi a Kaī — eho i pane akti aī ia Paukuka'o Ae la noiioi o j k«ia a TC»?e> a i kininlio t;ky he!e ?Vti V.v?a nei aku ar,a maw!fhb o ka liale a ke 0 Itau*kaH*-'aiktt!iS! ao ka wa uobo! fa \ a*sla ae ai o fcaītl puaa mawaLo o ka liale. Alai 1 ». baban aku 1« o Kaifhu be rcau huapule no kalil ouo puas a laaa i lawe ak'» Eia V > puaa ta, he puaa na aku»- ? ia nuiii.< ia K>|e!hu 3ine Paukukalo, lla poa le!e wale, I kēla wa ua i!a io itt«t 1» © Kau«kabiiōaiku!aril ōsiaa wai la oia a ®ai la 1 tea tnats wabi kauaka nei t !a wa ninaa mai la oia, he puaa a a keia, a no keia n'nau a ke kahana. no ka lu&uao keia puaa āua mau kauaka uei i iawe aku ai, ua iho īa ka uiauao hoonaukiuki iloko 0 ko uaau a pane pakike aku U kekahi o iaua oia no o Kaiehu. ♦'Heālia mai ka hoi k<iu. kai nohoi ua ike mai la nohoi ko ihti 0 ka puaa, aua ike mai la nohoi oe fce tna« elele hoi uiaua niai kabi luii o ke aiik "Ē nooaoo iho nohoi paha oe t he puaa keia no ke aiii, no Olenau " 1« wa paue maiiA ke kahuua uie ka oluolu aole hoi oia i hooulupuniia e ka inaina 116 na oielo pakike a ua mau kanaka nel i paue <*ku ai imua o kekahuna." I hewa no ia olua 1 ke kauaeaae ana mai nei ma ka puie, olelo mai uei olua be ola ia Kaiehu auie paukukalo. Ao!e hoi olua i hai mai uei ia u :na ka olua pule no ke aiii uo Olepau ke ia puaa, aua pau ae la hoi ia ke hai uiai uei olua u6 Olepau ka puaa, ake ha| aku uei au ia <slua, ua iele ke aho iā Olepau, ua make aohe puaa ola oke alii- U a make ke alii o Maui. Atoba ino no ka boi kuu alii. ae f ua īnake ia i ka nui naaupo 0 na wahine ana, a no ka nui hookiekfe ti6boi. Ei« ta ua niake ia ike abi, * hl wahine a,oha wa ' e » ke akua Ika ike ole ia aku e kt kauaka, ( Aol® i £»0) . '-5 -h