Ka Hoku o Hawaii, Volume XXI, Number 29, 20 December 1927 — HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe heluhelu) [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE KA WAHINE I KA HIKINA A KA LA, AO KA U'I PALEKOKI UWILA O HALEMAUMAU (No ka Pomaikai o ko ka Hoku Poe heluhelu)

0 ka'u wale no i ike me he mea la owau wale no ke kanana Kauai i hiki ae nei i Waimea a ikeika make ana okoWaime 8 kaoaka ikaika. Ua ike mai nei au i ka hakaka ana o ua mau kanaka nei He kanaka ikaika maoli io ij» o Ainako. a ina no i loaa pono mai kpna hoa paio i kana paupuu oke kui ana mai i na no 1a ua make ioa ua kanaka Kauai ! a. Aol« no hoi i liulia iho hoea mai ana ua poe nei mai Waimea <aai, a uā hookokoke mai i* i kahi pupupu hale o ua «iau wahī elemakule nei, oia hoi o Eleio ame kana wahine o K«a an*. I ko Ukou ike ana mai no ia Kaaun» e paa ana i ke kaula o kahi moopuaa ana i hopu al * paa, u« ninau mai !a kek«hi lia naka o iakou, he puaa aha 0 kakahiaka nui e paa mai ne'. u* pane mai la no hoi o Kaauna he wam moopainano ka mat a maHhini o ka hoea ana mai ne» 1 keia kakahiāka. Mai he» mai nei keia malihini a olua wahi i nmau hoa ia mai ai. Mai Waimea mai nei no hoi ma kahi no hoi a oukou i hoi maila, i pane akn ai o Kaauna Ina peia oke kanaka aku la kena i make *mai nei o Amako Auhea ua aiaiihini nei» oiua, ela

aku no iloko f> ka hale me i pane aku %i ō KaunaUa hele loa mai !a ua poe k*. nakanei a kokoke loa ma ka p«ka o kahi pwpupu hale o Eleio ma, a aloha aku la na j>oe ka(naka nei ?ia Ē!eio a ua haaw' i mai la no hoi o Eleio i kona aloha ji tia poe ianaka nei, ke ka ' hea pu an t mai $ komo maloko 0 tt& hale. T7a komo aku la n) Lo* ua poe ka*taka nei iloko o k * hfiie, a hoolaona ia tna : la lako u nei i ka Efeio malihin* hanohano e noho mai ana iloko o kela pu pupu hale, Ua komo 56 aku la no hoi ua poe kanaka nei iloko o ka ha!e, i ua ike aku la lakou nei i ka Eleio malihini, a aohe ia he me» e, o ke kanaka no ka a lakoo 1 īke i i 1 Waimea mai Kauai mal ao te kanaka " no hoi i mokomoko ai me" Ainako S tnake ai o Ainako 0% lilo iho la keia hui ana ou a poe kanaka nei me Knuakahiapaoa i mea nui, loa ia iakou, a mihi iho la lakou mai pau lakou i «a make i ko kanak-i ika ikaika o Kauai, ina he mau olel> ino k9 lnkou e olelo ;ma mamua oko 'akou hoea ana i kah-' yu pupuhale o Eieio maUa noi ma> la no ho' o Eleio i a lakou, e pama pu me laua, oia. «ai ana iaua ī kela manawa 1 heaha hoi auanei ka piiikia* wahi a kekahi walū kanaka 1 p%ne naaiasepaina pu aku no hoi paha makou me oiua, oiai ua kiki hoi makou i kauhale nei- A auhea oe e Eleio, 'ua wale oe i kau malihW. 0 ke koa ī I<?alea o Aina-, lro, ma ka a lilo oi a 1 puuainako eJpjho mai ik* £ o Wa»mea., o fco makou ka. ana naaī n no la ia, nu Ra nel, efc ka ua koa ne? o f*auai iko o!us hale nei.

; Ae,'ua loh<-aku nei rmina i ka, nuinui mai nei o ko oukou maa leo, no ka mokomoko o ySTaīmeā 5 . a i kou nmau ena aku nei' lioi j< ka malihini nei, ua a»o hunahuna mai nei hoi keia i» maua! ka 0 ke kumu no ka keia o ko ia nei hai ole ana mai nei ia'u, nana ponoi no i hoohaahaa maila ikaika o ka ua kipuupuu aia no ia boi i ka mole ka olohe ikaikaPauaB]akaai ana a ua poe j nei, a olelo aku la o EMo } na lean;»ka kamaaina e neho hoi paha kakou ī'a nei a mo'a ae lioi kahi moopuaa, aka malihini ijei, alaHa paina hou Vakou apau a ho* ak»i no hoi oukou wahi. Aole hoi pela, wahi a kekahj wahi kanaka i pane maii ai. E hoi wahl kauhale no ho' l makou aikeaVu i ko kauhale poe, alaila hoomakaukau nohoi makou wnhi mea na ka mahhmi oiai oa manao au, o Kleio aole oe e alunu loa ana ia oe wale no | |hoi ka mihm» ana i ka malīnin l l !a kakoa. Ife oe hoi i kekah J jmanawa ame makou hoii keliahi| |wa. a hiki i fcona haalele ana ihoj |i» Hamakua e nei. Ia loku nei e! nei. na pane mai la o! Kaaakahiapaoa, auhen 0 e e nan' ia oa hale kip* a*nei kaua! ma oa nakamaka hoi kefa poe! no'a T»ei ka walihini. nolaila eiaj kon manao, ma» hooluhi wale aku • ookon ig oukou i'ho rou nei. no! ka mea aol# aa e # noho loihi iho] ana ia nef. ~ ) Ai* ka*u hnakai f hek i Pana' iaka i ka !oaop#le, O ko'o haaw,., wale aka uo la i fco*u aloha i a ! oukoa, ame ko'a mahalo nui loa| ia oe e K!«»o no fcs hookīpa ana, ia*n ttna koa fiat» nel. &tne "keia halawm ar?s Iho ta e kakou. a| !ota na makamaka n*u o oukou] enipam&ia? aii la nei, a hof ookou e noho nm ma Hama-i k«a nel a ku ae ka manao e makaikii noKauāi, e hele ae hoi ae noho ma! an» wau ka [«aka. A pehea o koH wa ar.eij 'keia e !iete ai I kan hnakai h<?l e J iwahi a Eleie i oinau mai ai iai | Kaunknh'apnoa A he 'hoi a» e Ikt I ka jy>e «i o kei« wah» i ka mokomoko, aole oia j w»ie no, aka, i ko oukou poe' ©lolle hnla ho| kiihi i pane aku mi © Kaoakahiapaoa imaa o ke «ikane. inelioi ha pela e hek no hoi oemeua aikane au l ka nana !ea i«a, apan »o hoi ka lealea ana, alaila. hoi mai a kauhale nei ua aioa kahi moopuna, ai hoi a mso, na, alaila, hek aku o ka huakai hele, He loa no keia la e hele aku ai e ke aikane. a hala maī o Ha makw« tiel • hele «ka o na Hilo paHku Alaila, o&n# mai ia no o Kaua j kahaipaoa, mai kooluhi no otua 1 ia ©lua iho e na aikane. i ke ka ilua ana I kahi ouo puaa. no ka Imea o kou heie no keia i ka uana' iJea! ea hoi o Kukaihaele. a beie loa aku no ka Hilo, a hoea !oa, 'aku i ka pnhu hopu o kau huaka' heleV ' ! | No keia 'heopaakiki loa o Kau-' akahiapo * kā hele. me' ka hoi' hou ole mai ihope i ka hale o| uieio, ua haawi ao la 9 Kauaj kahiapaoa i kona aloha hope ia. Kaauna ka makamaka wahine nana oia i hookipa malihini i Ku kaihaeleTa Kaaakahīapaoa i hele aku ai me na aikane, ua huli ae la oia a nfnau i ua poe aikane nei ara, aia i hea kahi e !s>>tpa ai 0 ko oukou poe i&aika. Pane aku la no hoi 0 Kleio, eia io aku nei he kawa Toihi »0 k*-ia a kakou e- hele ahu ai a hpea a'*u iia'Ha. nolaila e hele aku w tM kakou a hoea āku »' ua waL! nl* Ua la k»hi la l

-kou nei ia wa. eia nae, e paa jaloko aniani mal ana no kahi raaI kani, a ua lilo ia i mea e oluoiu jai ke'a hele ana aku. A ia lako-a nei iJioea ai i ke kahua ieaiea, ua heīe s piha pu i na kanaka ao ke kanaka e §,na is w& o:a no o Kapolāula. kanaka k'no lawakua maoiī kein, e he ano Hke loa kena kuiana ame na apau, me ko Aiuako, aka, ua o* iki nae keia ma ke kihikihi u kona naau poo. hiwi I ka wa a ua kanaka nei e U lau iho ai i ka pula o kona malo, a uftaa iho, e iīke me ka uhau hoanuu ana iho a kamalii heokani nwepa. zo!e i kpna mai o jfee poha o ka pola malcfi puehu |ka lepo malalo ae, me h6 mea īla, ua hso tr.*oīi ae 'a kekahi makanī puaniohio ikaika. 0 kana punpnu kekui. ua like no ka wē!a oīea puupuu me ka Ainako. ° koenei wahi kelki iaaika !ho la no keia aohe wahi Ikanaka maku. Ua IHo keia n?- : r&ti 8 Tfauakah!apaca i ni-au akn !af la Hīeio, me ka heo'e i ka »"kajka o Kfpolau]a, ko Hamākua ka*Tiaka kaulana i Ka ik*!ka ooīea ;wtle no kona no kamalu, aohe i Hoaaaku ia'a ke oolea o kt ka]naka makua. Lohe ae !a o !ame na kanaka i hoi mai ai mai | Waimea ma ua hene iho ia ka ' !akou aka, no ke ano kamehai a !ka KauritsT iaj.a a eīeīo ana * }iawa ua »īftīiu 'Kou ma- U o Hleia H ke aiKane, aa no oe e ke aikane ,la. e mokomoko me Kapolau»/o |ko makou kanaka ikaika hooksbj 'iho 1a no Ja ia r o Hamakua U'o *TieT. Oka !ka:ka ke:a a M manao rei # hcxpa;'a me j ko Waimea ika'ke, eia nae inak- ? e ma! nei ho" ua ikaīka a*a ia iNokei» nfnan a F?#io ia Eauaka. jh!apaoa. ua a? aVu ta ro - Kau_ •akahi'apaoa ht- sa oīa e pa- r.: ī'ea me Kapo*ai;*a ao Va tva n d ia a Kanakah?apaoa i o'" a t ma ke'me'e. . Hīa au o Ka>'akahi J O Kauakahī r r o keia ī:% . .vao ' n 0 u<vahi noi no ka īa paea O Paoa nei au e | T*o eii he ui no Hana'ei ; He !ifiūu ka kanaka uo Manua- ! | Kpa wahi \v£) aa e j A kepa kaua e ka hoa I Xohe aku !a o 'ka īehulehui ke a mele ar.cl iau! ti a!ihīni 5 oīī aku ai, in« jka !e*a Tauna oīe okaīeo, ua Hilo ia ?nea ia lakou e piha hauU ai 0 Kapalauīa oa hei, jaole l kana miiī kona īole*-; mao T amaanei me ho moa u' ahiwa ula \ h-»okiki>hakaha an-, me ke ku'ī jk« i ana Iho i koaa amaama a Mi ?a ,( Oke keiki iho īa no ia o ke jatauiurti o aohe pu- • koa Vu e o*e i kuu puupuu jo Hahiīuk'aī :ni. Ke inui nei "0 Oe eka maiihini: he •Kauai oe. a īna peīa e 'mao ma ke kahaa mokomeki* i nei a na*u eti aku m oe. īele 'kawa oe ī nii palī kahao o Hs'mak«a neī. AīaHa puar.a ho« |la o Kauakahipaoa i keia me'e » O kauakahiapaoa keia, 0 na ! haīa b xaue i ke kai. ! Mai ke k?i mai la hoi au ) A ike ia Hamakna eina kua | makani | He makani hoohoīo aloha keia | Aloha ka la he me'a mahana. ka īhu ka mea mau A f oha e he hue--.» [ Aioha !a e aloha A ° le IPp Maikai h-A I.iaaeni niae na wuku p.*n u i ia, Pi^ H*'elalaw»i o Kuhlo ma ka po i'^OhO.