Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 1, 24 June 1930 — HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA Ke Keiki Opio Hoomanawanui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA

Ke Keiki Opio Hoomanawanui

(Unaiiia ia a hoolaa ia n« «aikai 0 ka poe heluheln e Hokn o Hawaii")

MOKUNA V KE KAMAALIIWAHINK VALERIA U» alaiai ia *ko ia o m* k«k«bi rami a*o k«kokt ®o » ■kā lu*tii«i !»oo»wa o ke he wahi «aluhu hoi e h«ie eU lā aKa « k«kāhi a«ā kuleāā» «1«, ā «iā wāii h»cā fcāt « pih «• 1 k«lā k««nā nui okā Uākiāi h««..n» « H.l» kak»l». b« «h> Mlnhi* lc* k«'* "•"« • M * # " d> e k» ik« 01. i«- Ikon. *«•» ana »ku i k.i. ke.n. h.n., » k00»..p0F..*» '" fc " k...» k«l. i iool*k« pon« )« i »« po». »o hoi i■» *>«® • • 1 " 1 " n»ik»i »i k««» «.»• *»■ ■* ■ k»hi i» »«• V)» ha»wi ■«! 1» k. k»u«* w»hln. i k. »lok» V* '»«. » k.mailio «»i 1» i hei» m»ool«l« "E n.ho o« ®«>» ■»l»hi» l«». ā mai haalele o« i k«ia ru«ii a hiāi i "V **' E taw« mai āāā ao wa« 1 »•* paina kakakiāka aa i ka la *9*V> E loaa ana *o na b«hc helaiaā!* it o« «aloko « k«ia ke«>a. ah« n«aa bake paha « piū aoa 1 k« «lā haipāle ana o k« kahaka, ae hviinai ana hoi.i. ka Virikiii; H«««leie.'' Ua poaoaiKai loa «« * kā ioaa ana o ke Kamaaiiiwahin® \ areh» he hēaaloha oiaio no», a ke n,anaoiana nei no hoi wau e h«oaa«wa ma kai aliu ant oe noāialo ona He hakuwahme inaikai ioa oia, a h« piha ik« aloha ka loko— maikai i kar»a maa kauwa. La aloha ia oia « ka poe apan o ke kakela n«i, a ko« vral« n« pakā kona anakala, a oia kā «ea ma kemake « i»we iaia e ooho p« *« ta wahifi« hemolelo o ka H#:« yirikJ«t Hewolele o Monasar«ta, aka, »ola ioa ia a« kuu hakawaMee, oiai, aa hoomaopopo «ia ika pilikia « hekau »ei maiaoa « k« poo o koaa kaikuname hookahi wal« ao K heamaha ®e m« ka malā a hoea i *ā la aoepo, a« hoea ika 1» apopo, ae kotā ho* n»ai aaa oo waa me k»u ®au mea ai no ka pāiāā kakahialea.

MOKONA VI KA HAUWAI AHA MEKA ULIAK) ka manawa

Mt kphakī ahiāhi ae, a m*h®pt| hoi o ko neb« p*« »" m» kcl% : kt«Bft i ht*wi īa mai iaia! raa kela rurai « ktloke »ni i ka h«iau hoouana • ka kal» kak«ta| iii aiakai nal» ia ai la oia e ko kauwahi»« a he Kamaaliiwahin* . Varali». no V« i4 .> puk». i rnai j «i o-a m« ka m;iopop« /nua ol«; itix. ua h<jrr»o x» a pa a' wtiht hōi nsivu!i o &e k*u j oh* h «• n 1 F»nnokano Va rt'i t ® Y« K Mo««saMta. i L'a p»ia aK i t l.t o iīe(aiiot>a me aa ike ol« ia « keiahi mea » ae

onawaho oka L«d» Vareliß »• ; kaaa kaawa wahina, a hala aku 'l» oia iioko o ko halanakaahala o fea apaaa aiaao flonksareta. ao hoolilo ana ho» 1 ka kiekio oke ka L.ai o ka laakini kahiko o Monasareta i wahi n%na o hahai af. 1 koaa hoea apa aa alo • iala laakiiii kahiko, ua Ipopo koke aka !a ao oia i ko k« i mai o Kekahi ha ( o kahiKoano kaferota ao, ai paai ia a%c koaa aiaa pafea pa o waho, «e maaloaio ana na kinaka lohuleha ma ko alo iho o kela hale kahiko »* h6oaaao—popo iho ia ao o Bolaiiona, o hana oia i kokahi hana e hiki xi oia e alakai ia aka i ka paka o kola - haio kahiko E aaaalo ana ke - aeiuna nai o na kana«a> ao kekahi poe o iakou, ua ano kahi hio i «a inu waina, a« hiaienl ana I hoi iakoa i na himoni oka poo nnu wai-

Nooneo ibo la « B«laiion«, ao kapilikia ma koaa a»āo, oia ao ka paa ol« o k«kahi o tcefa mao himeni e mele ia ai e ka poe kahiot.io ma na hale inu waina o ke knlānakaahaie la. manawa po hoi o Bela(tona i lioomaopapo aka ai iwa«fiā o keia aluka © aa ka•aka ki«i malahia o ke ka'ana [ ttaahal«, a« hakilo ana no hoi I*k«a i aa po« « maalo aaa aa kela i aianāi nai o k« «'kulaaakanhale. 0 koia wahi mahaahoa no h«i o na kanaka ana «,hooaaopcpo n«i, oia no kekaāi o na kaea ano pak» • k« kulaoakaahale. a ua »ui maoH no na kanaka e he v « lauīā ana ma k«ia wahi, a hoomaopopo pu aku la no h«i oia, ua ano paoi ' paa ia aa paka 9 k«lā hal« k«— ] hike aaa 1 hooaaopopo ai, nolaila oinau iho la oia iaia ihi. Peh«a la «ia « āiki ai e koaao ?I«k» o kela kale kahiko « ku k«kok« aaa mah«p« 0 ka laakiai kāhik*» 0 keia 'ialaaakaahāio 0 M«nasa reta I Noonoo koke iho la n« oia « Jko«h«ikau iaia ik« »e oa po« i { aao kakiohio i ka ina waiaa aaa jam«a paka 0 lilo ia aao i mea • I hiki ai iaia ke loaa kekahi alahele j« kome ai oia iloko o keJa haie ka j niko āna 0 hoōmāopopo oei l ka ! paa na« o kona 'man puka, a m« ka a ole mai o na kukai oloao « keia hale, a m* he alā aea kona manao 'ho oia no kahi o ka hai ! »alu ana u keia do« e hai pa nei ' me Wa Varel j a 0 k« Kakela i Aiii 0 Monasareta. Ua nooaoo pu īho la ao « Bela- : i; >na. a ia n» he Vjale moneka o ; na Kahuna o Aukusetina iiok« • k«ia knlanakauhale, a ua uia i k«k« ae la no ka noonoo iloko 0 | ko Belali®na e hoohuikau oia iaia hho me Keia huina nai o »a poe | ano kahiok.o e maalo nei iwaeaa 0 keia kaea nui 0 k« kalanakaa— kaie, a aiea hoi o nio i a«a a alt - k»i iā mai ai na k>>i o keia ka nakaahaie a kamauio paha iaia a> o.« papa mai paha iaia a« k«na uwa wāle ana, a lilo paha ia i j mea noaa e kahikahi ai i kahi • j k«ia aale kahi o e ku poei«el« | aaai nei, a loaa pāhā ke aiahale • Ihālawāi ai oia me ka Haka Baba I rarec» 0 k«la hal« kāhia«, ā hoo 1 maaa aka la « B«ta,iona « kom« 110 il«ko « ka haikau 0 na kaaaka !i an« kahiohi» i ka waiaa, a hoo ! maka aka la « uwa ano «ahi«hio. | ia Be)aliona « n«k« n«i i ke aae ! uwaawa aao «le, a aa aaaapopo |k««« mai la no i kekahi poe « k ai ana i ka malahia, «i« he aa I nakā «pio mu waina ke noke nei ! i k» awa aie ka noaneo ole i kana mea « « wa waie aei, aa hele l«ke mai la kekahi poe k'ai maluhia e ke aalanakauhal* a keao e papa jaia n«i, » ka waih« pa ma; i ik«ia n»aa i* B«laliona. ; Haaha ke aāo « aaa uwa wāle aaa, a mai hea mai ne! 0«. ae h«l* ana oe 1 h«a, a aoi« anei 0« 1 hvomaope])o 1 Ha rula 0 ka mā -

lakia oko kalaaakankalo, a aole ho haaa pono ka ««» walo aaa raa ko koo waio aaa t fta aioo ana • kokahi poo o ke aa)eaaka«hal« ■oi."

Maa«ll • kei» aa« oieio aaa kial malahia ok« kaJaaaka»kai« fte aiakai ia ana hoi • keaahi 000 o laloa, «a paae akfl* o Hela** liona ane ke aao akeaa i koaa k«» lana ane kona pili i kekoki poe • keia kaiaaakaakaie aae ka olelo ana i keia aian •l«lo aao haka wale ana i «oe«o« m«a ai

"Ua paini pa naai »ti waa ra« ka Abot« o ka hal* mea«ka o A« kes«fciaa, a «a pili oia la'u ma ka mara ana u kona heahafcau i ko m kaiknahiae, a maooeli eka inu fivi loa ana i Ka waioa maiiai a ka na haale iea wau i ka manaw« kupeno i kahi o kua kao siaa aoia hoi ka Baka Babara — reco Da ae aka koi waa iua kaasfoa nei o'u e hei saai « paina pu oae ia. aka. aa heeKe ole wavi i ka'u olelo heopa s«a iaia. ae hahwi mai aaa paha eia ia auo kuu hoi o)e mai i ka anaaawa knpono i kona hale, a tiai do koi he malihini wav i keia kaianakaa — hale. ua ane haikaa «aaeM ia'n kona wahi e noho iiei. He loke■aikai iea ao oakoa ke alakai aku ia'n i fca hale o ka« kaaaiaa Haka Babarareco."

Ua «amailio ia )eit mai oleio e Belaliona eiike ke kamaUio ana e ka mea i pike i ka walaa. la maaawa no i kamaiiio ai ko alakai e keia m»s koa kiai naalakia 1 keia maa olelo amo pakeeeheae.

"Ma kf iaea 0 6ectsa! (Oik ke akaa o ka poe iae waiona i hoomaaa ia ekā pee ia« waima.) 1 kona kaaaka aka mei oe kahl i koomaaa 'ai."

Ua lilo keia maa elelo a ke poo 0 keia maa koa kia» malmhim 0 ke ealanakaakale i mea .aeaaka ia o ma poe kom kiai maiaio mai ona, A mamaii 0 ke ake omi paha iwaena 0 lakom 0 kana i kokaki kama no ka hoakamam o keim kakn alii e Monasareta, aaa kmmailio mai ia iakoa ika makamkam 0 īakou e aiaka ; aka i leia kamsina o ka iiaka Babareraco i k««a kale. a me ka alu po ao hoi eka mt>nao ake ne iakou e loaa mai kekahi makana ia iakoe, «a hoike mai la keīa poe koa kiai 1 ko lakea m& - kaekam « alakai koie aka i keia naaiihini auwana « ka po i ka haie 0 kela hakm alii 0 ke kaukale o Mbnasareta.

Ia lakoo i heike mai ai 1 ke:a eaanao kekaa ia Beialiona, a ua kamaiiio koke "aam mo koi oia, a aeie ne lakoa e meie ' ka uku ia mai e kona kaaaiaa mo ka iakou meu hana kokma ia'a. Ua paa koke mai la hoi ko aiakai 0 la kon i ka lima o Heialioaa a alakai koke aku la iaia i keia haie k» hiVo niakope koke akm e ka iūa — aiai kahike 0 Momaaareta.

Uā al&kki aka'»• aa pot kiai mat«ki* n«i o ke kalaanawhale ia B«la)io»h ma kaiaki laianui e piii kok« ana ankepo Ma> o ka liakini kahiko o M«aaaartU. ai ,kaa pono ana «akapo • k«la i«aKiai kakiko, «a k« iko la l?kou «alale o <«kabi hal« aao kakela kakiko. a koonaka aka la k« a)a--kai»i««o« • ktk«fe« ikaika ■« i« ■aki p«sa n«i mann po««© k«la hsl«, a ta aaaawa a« k«i lak«« ; ioh« ak« ai i k« kaaa«au ana o kakahi maa kapaai maiama •«a hai» n«t, a ra« be aia h« aau ka t- • naala a«a I k*kahi hu ako akoa ana. ai ka ik« aaa paha j k«ia kikeka ikaika. au a«« p«iwa lak«u, a heao aku ia 9 hookaa «rai« ia iakoa Kokakl aoao o kala hale kahiko. * K . 9 \ pau