Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 15, 14 October 1930 — HOOLAHA KUAHAUA. [ARTICLE]

HOOLAHA KUAHAUA.

KĒ HOOLAHA ia aku nei ina kela, a I ku Mke ai me ka manao o ka Pauku 1606 o ka Mokuna 116 o &a Eanawal i Hooponopono hou ia o Hawaii. 1925, e malama ia ana he Koho Barota nui no ke koho ana ' i na Lun&nui no ke Kalana o HawaiL a e malam ia ana hoi mawaena o ka hora 7:00 A. M ame ka hora S:00 P. M. ma ka Poalua mua mahope iho o ka Poakahi mua o ka o Novemaba, a i kuhikuhi ia e kela Pauku, ai hoololi ia hoi e ke Kanawai 56 o ke Kau Ahaoielo o 1929. KALANA O HAWAII He Elua Lunakiai e like me leeia. he Elua no ka Apana koho Lunamakaainana Ekahl. He Hookahi (1) Makai-nul Kalana. He Hookahi (1) Puuku Kalana. He Hookahi (1) Kakauolelo Kalana. APANA KOHO LUNAMAKAAINA EKAH3—KA HAPAMUA O KA APANA KOHO SENATOA Apana o Puna, Hilo Hema, Hilo Akau Hamakua, Mokupuni o ke Kalana o Hawaii. Mahele koho ekahi Kalapaua o kela maheie o ka Apana o Puna, ma ka hema aku o Keaau, a komohana hoi o ka palena o Kehena, a e holo ma ka laina hema-komo-hana a hoea i ka palena o na Home Hookuonoono o Kaohe, a e moe aku wna a hoea hou i ka laina aina palena hema o Keaau. Wahi koho, Halekula o Kalapana.

Mahele koho elua Kauanihi. Kamailii Kehena, Malama ame Opihikao, O ka mahele o ka Apana o Puna, a e pili ana hoi ma ke komohana ma ke i alena o Ke hena, alaila, holo aku la a hoea i kekahi kihi o ka Home Hookuonoono o Kaohe, alaUa, holo aku la ma kalaina polOlei a hiki i ka huina o.na alanui 0 Pohoiki a holo aku la a hoea i ka hema o ka Pele o 1840, alaila, holo aku la ma ka aianui o Pohoiki a hoea i ke Alanui o Malama a hoea 1 ka palena hema o Keahialaka, alaila, holo aku i ke kai. Wahi koho, Halekula o Kauaea. Mahele koho ekolu Kapoho Ka mahele o ka Apana o Puna, ma ka hikina o ka apana koho elua a ma ka aoao hema komohana o ka Pele o 1840. Wahi koho Halehookolokolo o Kapoho.

Mahele koho eha Pahoa me na Home Hookuonoono o Kaohe. O ke koena aku o ka Apana o Puna, ma ka hema o Keaau. Wahi koho Halekula o Pahoa. Mahele koho elima Olaa, Mt. View ame Glenwood. Ke koena aku o ka Apana o Puna. Wahi koho, Halehoo—kolokolo o Olaa. Mahele koho eono Home Hookuonoono o Waiakea O kela mahele o ka Apana o Hilo-hema. a e hoomaka ana ma ke alahao o k;i palena o Puna. a holo aku i-ka aka.- ma kahi 0 ua alaliao nei, a hoea ak' l i kekahi wahi ;c holo ana i kekomohana, a hoea ī ko Alanui Lanikaula a hoea i ka hema o kahi i hooloihi houia aku o ke Alanui Manono, alaila, holo i ka Alanui o Ohea. alaila holo komohana-hema i .ke Alanui Ohea a hiki i ka komohana 1 hooloihi ia ka Alanui Puainako. alaila. holo hema aku a hoea i ka hui ana me ke Alanui Puainako a hoea i ka palena akau o Kukuau 11, alaila, holo hema atu a loaa ka palena o Puna. Wahi koho. Halekula o Waiakeawaena. Mahele kohe ehiku Na Home Apana Waiakea. Waiakea-kai ame kekahi mahele o Piopio Mai ke kai mai e hoomaka ana ma ka Uwapo o Kuhio a holo ana ma ka alanui ma ka hema aku ma ka akau-hi-kina o ka palena o ka mahele koho eono, a holo ma ka palena akau o ka mahele eono. alaila holo aku ma ka palena hema o ka Alanui Manono a hoea i ke Alanui Lanikaula, alaila, holo i ke komohana aku ma ke Alanui Lanikaula a hoea i ka palena komohana o na Home Apana 0 Waiakea. Helu I. alaila holo aku 1 ka akau ma ka palena o na home apana o Waiakea Helu I a hoea i ka Muliwai o Wailoa, a holo komohana ma ka Muliwal o Wailoa a hiki i ka Alawai o Waiolama a hoea i ka Alanui Piopio alaila. holo i ka akau o ke Alanui o Piopio a hoea aku i ka Alanui Kagnehameha a holo ma ka pa mawaena o ke kuleana 0 Theo. H. Davis Co. ame C. E. Wright a hikl i ke kai. Wahi koho, Halekula o Waiakea-kai.

Mahele koho ewalu Hilo ame puueo O kela mahele o ka apana o HUo-hema e hoomaka ana mai ka ouku mai o ke Kahawai o Puklhae 6 holo i ke komohana ma ua kahawai nei a hiki 1 ke Aianui o WaU naku, alanul, holo i ka hema ma ke Alanui Walnaku a hoea i ka uwapo o Wailuku. (Uwapo o Piikea) bok> 1 ka komohana ma ka Alaaui WaiH*u * liom l k* Alanui

Ululani. holo 1 ka hema m«ke Alanui Ululani a boea 1 ke Alanul Waianuenue, alalla, holo hou 1 ke komohana a hiki i ke Alanui Kapiolani. alalla, holo hou i ka hema ke Alanūi Kapiolani a hoea 1 ka Alanui Ponahawai, aiaila, l»lo 1 ka hikina-akau ma ka Alanul Ponahawal a hiki i ke kai. Wahi koho, Halehookolokolo o Hilo.

Mahele koho blw» Puepaku. Pa paikou, Kalaoa, Onomea ame na Home Hookuonoono o Kulaimano. 0 kela wahi oka apana o Hilo bema mawaena o ka mahele koho ewalu a me ka palena hema o Makahanalo wahi koho Haiekula o Honooiu. Mahele koho umi Pepeekeo, Ho--1 nomu ame Hakalau. O ka koena aku o ka apana o Hilo hema, wahi koho, Halekula o Honomu. Mahele koho um>kumamKkaha Honohina, Kamaee, Waikamalo a me Ninole. Oka maheie oka apna o Hilo akau, ma ka waena konu o ke Kahawai o Maulua makai ame ka homi e ka palena o ke kahawai o Mauhia mauka, wani koho, Hale kiionioni o Honohina.

Mahele koho umlkamamaloa Kapehu, Papaaloa, Homehookuono no o Kihalani, Homehodmono o Manawaiopae, Laupahoehoe ame Ookala Ke koena aku o ka apana Hiloakau ae hui mai me ka aina o Humuula, wahi koho Halehookolo kolo 0 Manowaiopae. Mahele koho umlkumamakolu Keehia, Kukaiau, Kainehe ame Pa aiiilo. O kela apana o Hamakua ma ka hikina hema o ka palena hi kina o na Homehookuonoono o Kaa pahu ame Kalopa mauka, ao ka palena heina a Paauhau mauka, ai komo pa ka aiila o Kaohe, wahi koho. halekula o Paauilo. Mahele koho umikumamaha Ho mehookuonaono o Kalopa, Ka aina apau e waiho nei mauka a makai o Kalopa ma ka apana o Hamakua, wahi koho, halekuai o Antone Luz Ferreira. Mahele koho umikumamalima Honokaa, Ahuloa ame Paauhau O keia mahele o ka apana o Hamakua mawaena o ka mahele koho umiku mamaha ame ka hikina o ka palena Malamahoe me Kapoaula a hoea 1 ka Puu o Kaiialii, wahi koho hale hookolokolo o Honokaa. Mahele koho umikumamaono Kukuihaele me Kapulena. Kela mahele o ka apana o Hamakua a pili ana me ka mahele koho umiku mamalima, ao holo ae ana ma ka laina hema hikina o a pali o Waipio, wahi koho, halekula o Kukui haele. Mahele koho umikumamahiku Waipio ame Waimanu Koena hoi o Ka apana o Hamakua, wahi koho, halekala o Waipio. Mahele koho umikumamawalu Keaukaha Mai ko kai mai a ma ka aoao o ka alanui o ka uwapo o Kui hio. ae hahai ana hoi ma ka laina pololei ā hoea i ka hema pololei maka akau hikina o ke kihi o ka mahele keho eono ma ke alahao o ka hui kaaalii alaila, moe pololei ma ka palena o ka apana o Puna. alaila. moe mawaena o na apana o Puna me'Hilo a hiki i ke kai wahi koho. halekuia o Keaukaha. Mahele k.oho. umikumamaiwa Mahele o Kapiolani ame kekahi hapa o ka Home Hookuonoono o Waiakea. O kela mahele i paa ma Ra hikina o ka mahele koho ehiku ame ka mahele koho eono ma' ka

hema. a ma ke komonana o ka palena o Waiakea ame Kukuau I ame ka laina e holo pololei ana ma ka palena hoi a holo maluna o na apana o Kukuau I ame II a hiki i ke Kahawai o Alenaio a o ua wahi oia ma kahi o ka 1000 kapuai ma ke komohana akau o kc kiko waena o kalu Ana Aina o ke Aupuni ma kahi o ka Pele o ka makahiki 1881, alaila holo i ka hikina akau ma ka laina pololei a hiki i ka Alanui o Kilauea ma ka Mile 1 a holo ma ka akau a hiki i ka Lokoia o Mohouli a hiki i ka Lokoia o Waiakea, a holo ma ka akau ma ka aoao komohana o Lokoia o Waiakea ame ka muliwai o Wailoa a hlki 1 ka nuku o ka Alawai o Waioiama a holo ma ka hikina a hiki i ka palena o ka mahele koho ehiku, wahi koho, Halekula o Kapiolani.

Mahele koho iwakalua Pioplo, Villa Franca, Kukuau ame Ponahawai E hoomaka ana inai ke kal a holo i ka hema ma ka llhl pa e mahele ana i ka aina o Theo. H. Davis Co ame C E. Wright. a maluna o ke Alanui Kamehameha. a e holo ana ma ke Alanui Piopio a hlkl 1 ka Uwapo o Waiolama o holo ma ka hikina ma ka Alawai o Waiolama a hiki i ka Muliwal o Walloa a i pale ia ma ka hema o ka mahele koho umikumamaiwa. a holo i ka hikina akau ma ke Kahawai o Alenaio a hiki i ke alanui hookui mai o Kapiolani a holo i ke komohana akau a hiki 1 ka Alanui o Ponahawai a holo i ka hikina akau ma ke alanui o Ponahawai a hlki i ke kai, wahi koho. Alna Aupuni ma ka huina o na Al&nul o Hanatel ame KU«UMU

~ Mafcefe feW l,"iwafcatoaktaaamakahl Kaeapuaa, PlUaonua, Wainaku wne Kalwlki lEoena o ka Apana o Hik>—hama iwma o ke HLmhawal o Ho&olli ame 5» paien» hema o PaakA. wahl &oho. Hale luila opk). APANA KOHO LOMAMAKAAIHA ELUA—KA HAPAMUA O NA ' APAHA KOHO sknatoa NA apana o Kohala-Aluiu, Kobala, akau, Kooa Hema ame Kau, Mokupuni Kalana o Hawaii. lOhele kobo ekahi NiulU, «w»va o Poloiu, Halawa ame Halaula. O keU mahele o ka apaaa o Kohala Akau, ma ka hikina ae o ke kahawai o Wainaia palena hikina 0 Kunuluiki me limaloloa, ka p«ena hen» o Malaea Aamakao, Miakapala, NluHi, Waiapuka, a hul wal> alna o Poloiu aae ka aina o Htmokane, wahi koho, HaMr»la ° Ma ' - kapala. Mahele koho elua Kapaau, lole, Ainakēa, Honoipu, Mahukona, Hawi. Honomakau, o kela mahele o ka apana e Kohala-Akau ma ka hema o ka mehele koho ekahl a akau hol o ka laina hoi o ke kahakai a hoea aku 1 ka palena o ka hema o Kaoma, ae holo ana ma ka laina pololei a hoea aku i ka aoao akau iho o ka hale hana halakahiki, alaila holo pololei ma ka hikina aku o ka auwai o Kohala, alaila, holo aku ma ka kiomohana ma ka auwai a hoea i ka palena o ka mahele koho ekahi, wahi koho Halekula o Honomakau. Mahele koho ekolu, Kaauhuhu, Kahua Puuhue, Pohakuloa o ke koena aku o ka apana o Kohaia akau, a komo pu hoi e Ahupuaa ia Kawaihae I, wahi koho Halekula o Kaauhuhu. Mahele koho eha Waimea, Puukapu Waikii o ka apana aina o Ko-hala-hema mauku a i ole ke komohana o ka laina o ekolu mile o ka laina pololei mai ke kai mai, a aole 1 hui ia me ka aina o Kawaihae I, wahi koho, Halehookolokolo o Waimea. Mahele koho elima Kawaihae ame Puako koena aina o ka apana o Kohala Hema, wahi koho, Halekula o Kawaihae. Mahele koho eono Puuanahulu, Puuwaawaa ame Kiholo o kela mahele o ka apana o Kona akau hikina o ka palena komohana o Puuwaawaa akau hoi ka palena hema a Puuwaawaa ame Pūuanahulu, wahi koho, Halekula o Puuanahulu. Mahele koho ehiku Kohanaiki Kalaoa, Huehue. Honokohau, o kela mahele o ka apana o Kona mahele eono, a ma ka akau hoi o ka palena o Honokohau II ame Honokohau 1 ae moe maluna o Kauakau, a ma ke komohana ae ma ka pulehu, a moe hou aku a hoea i ka hema komohana o ka palena o i Puuwaawaa, wahi koho, halekula o Kalaoa. j Mahele koho ewalu Kailua, Kahu- ! lui, Makalawena, o kela mahele o 'ka apana o Kona akau, a ma ka | hema ae o ka mahele eono me ka I ehiku ae moe ana hoi ma ka akau o ka palena o Holualoa ae kamoe aku ana mai Laalaau a hoea i Naohuleelua. wahi koho halohookolokolo o Kailua. Mahele kolio eiwa Keauhou, Kahaluu, Kainaliu. Laaloa. Kaawaloa o ke koena aku o ka apana o Kona akau. wahi koho halekula o Keauhou.

Mahele koho umi NaiXK>i>oo. Kealakekua, Keei, Kaawaloa, o kela mahele o ka apana o Kona hema, ma ka akau a o ka laina ma ke kai mai ka i>alena aiiia o Honaunau a ma hikina hoi 0 ka palena o Honaunau, Keokea, Kiilae Kealia I a hoea i ka palena o ka aina o Kahukuwahi koho. halekula o Kahauloa.

Mahele koho umikumamakahi Honaunau, Keokea. Kealia, Hookena, Kalahiki, o kela mahele o ka apana o ka Kona hema mawaena o ka palena ka mahele koho umi ame ka peleha o Honokua wahi koho, halehookolokolo o Hookena. Mahele koho umikumamalua Alae Pahoehoe, Honokua, Opihali ame Olelomoana, o kela mahele o ka apana o Kona hema mawaena o ka mahele koho umikumamakahi ame ka palena hema o Kaapuna, wahi koho, halekula o Aiae. Mahele kpho umlkumamakolu Hoopuloa, Papa, Alika, Kaunamano, Kapua, Milolii ame ke koena aku o ka apana 0 Kona hema, wahi koho, halekula o MilolU.

Mahele koho umikumamaha Kahuku, Naaiehu, Waiohinu. Kamaea, Honuapo, o kek&hi wahi o ka anana o Kau, ma ke komohana ma ka palena hema komohana o Kaalaiki a hiki i ka p u u Kaihelena maiiaila aku ma ka laina pololei a hiki i Puuiki, a mailaila aku ma ka iaina pololei e holo ana a hikl I ka akau o ka pau 0 Kahuku, wahi koho halehookolokolo o Waiohinu. Mahele koho Kaaiaikl. KUea, Punaiuu, Nloole o fadawahj oJca apaaao Kau ma ka

ha a ma ka hema a ma komohana o ka lahm e hooo»kft ana mai Puuiki, ae hok> ao&ma ka palena hema hikina o Pimaluo, Wahi koho, h*3e-. kuto o Punolau. Ifthde koho Pahala, Moaula, Hoane hookuonoono o Wood VaU®y Kaaiwa, Kapapal», H*ld kalua—peie, o ke koena aku o ka apona o Kau, wahi koho, hale--0 pahala. * O ka paltoa iaina a aauOiele ana o na maheie koHo « hooiaau ana ika laina mawaana o naajanui a l ote na kahawai i Hoakaka ai na paiena o na mahele kaho. j NO KA OIAIO O KKIA, Ke hoopaa nei ka Papa Umakiai o ke Kalana o HawaU, a e hoop&a ana hoi i ko lakou nuui Inoa me ka Hoopili pu ana aku i ke Sila o ke Kalan» o HawaiL Hana ia ma HUo, Hawaii, 1 keia la 3rd o Sepefemaba, A. D. 1930. (Kakauinoa ia> Hamuel M. Spencer Lunahoomalu. 44 JuUan R. Yates Hoa o k& Papa. " Frank R. Oreenwell Hoa o ka Papa. 8. P. Woods Hoa o ka Papa. Aug. S. Oosta" Hoa o k& Papa. " James H. Low Hoa o ka Papa. " Eugene H. Lyman Hoa o ka Papa. PAPA LUNAKIAI, KALANA O HAWAII HOOIAIO IA (Kakauinoa ia) A. A. HAPAI Kakauoleko O Ke Kalana O Hawaii