Ka Hoku o Hawaii, Volume XXIV, Number 23, 9 December 1930 — HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA Ke Keiki Opio Hoomanawanui [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO BELALIONA KE KEIKI I MAOPOPO OLE I KONA MAU MAKUA

Ke Keiki Opio Hoomanawanui

(Uhahiaia a hoolaa ia meikai o ka poe helukelu o "Ka Hoku *o Oawaii ")

mokunaxi | KA ULU ANA O MANAO HOO HUOI IA BELALIONA Ua kamailio ia keia mau oleloj Wiwooie e ke hauaka opio Bela— j liona b« ka leo nui, ae lohe ia ai kai ® na niea apau iloko o kela ru»i a lakoa e halawai ana. Ua akaaka ae la kekahi kau alii* me ka hoopuka ana ae i k«i« mau olelo i ka poe e ee iloko o kela halawai r.«i mala o keia poe kaukau alii okumu oaala, a ia manawa pu na liookua mai la oi* i ka lima o Belaliona e paa ia anoe ia, a hoopuaa ae la oia 1 keia mau oielo imua o kela poe holookoa. "Aole no wau * kpla i kama-ho aku ai ia oukoa no ka hana a keia aanaka opio, i heea mai ai iwaeaa o kakou. a ma oukou i hoolohe mai 1 ka'u mau olelo i kela oianawa. i na la aoie e iohe ia keia mau olel® a ia nei i hoik*j aku nei; aa Maauisa Tiodoa no| ko kakou mau hana e ohumu j uaiu nei iaia. Ua hala ka ma— I nawa kupono a kakou e heokau l «ku ai i ka hoopai kupono raal«na| oia nei. Eia nae, eia no lee Kau-i kaua'ii Caseia ke paa puliki nei no me ka ikaika i ka lima o Be— j Ulio. Ua hoouka mai la oia i k* ( kahi olelo me ka hoiopono ole. A | la manawa hookahi no ke aia oia i ka limao k.e kanaka opio ( rae ka ikaika. Aole wau e hoo j kuu aftu ana ia oe, * hiki i ka tna nawa e maopopo ai kau i hana liku. nei ": Ia manawa ua oni ikaika ae U e Belaliona me ka huki ana i kona lima e paa ia ana e ke Kaukaualii Casela. a hemo to sks la kooa lima. Ua hoopuka mai la nae oia i k«:a inau olelo me ka i keia poe e nana aau nei iaia"Ea, e hoeiua ae oukou i ka pi e han» aaikai atu ai wa». a aole hoi o ko oakou puulaulu mai e ku ana i aa ea maikai no ka hana ana aku o ke kanaka- Pehea la do hoi o kou « paa nei i ko'u mau lima, oiai. ua ike no hoi ou kou. i na hoi wao • hoi hou ole mai ana io oukou n«i, alaila, ua loaa ia'u ka manawa maikai loa * nalowaie aku ai mai o oukoa ak«, oiai. mahope iho • ka'« hana me k« kaha a«pani ma ka hale aln, ua h'ai loa ia'u « heokaawai* aka ia u i»a ia o«k«« aku. aka, a a ole hoi wau i hana peia, at». «a hoi ho«i mai nei io oukou ne : . A aole ho hoi wa« • heao ana e holo aku ua io o«ko« ako. ehiku hoi ko oukou mai ia a kookahi waie iho no. āiaila, • lioao aa#i hoi wao e kaawale ak« ma io •«- koa ako e na kaakao alli poo hakih»k%," Ua kamailio ia keia nu oleio o Pelaiiona «• ka wiwt#l« iho, M

i o«dk «ka ana hoi ae i»a laaka iwiwoola ia lahoa a pa«. "Aoi* no hoi wau i nwio aoa aha ai ia oakou> aka, Mio 000 - ao*t hooioh« mai i fca'm aiaa oloio awao, ai lieia manawa naa eia oa kou ko maaao noi ohana i k»~~i ! kahi haaa »aiana o koia kanakai i opio. i£ hookomo hoo aku aoa ia; oakoa iloko o ko kipaaa a ko ka« | !naka U amaaa. £a, e hookoa kai koa q K&mailio mal aoio kaaakai opio i kana maa oieio me ka akoai i koa 010 ia aku, a pau hoi kaaa hoiko ana maa oloio ma kona aoao, alaila, nooaoo hoi kakou i i ia moa kupono o haaa aku ai laia iaola ka me ka haawi oloakui aaaawa maikai a kamaiho mai oia, a oia o oakou ke puliki wal« oei i koha lima, a haawi ole aku hoi i maoawa e kamailie mai oia i na mea apau " Ua kamaiiio i* keia me ka leo olaole e Sapigo me ka ieo mao - popo loa. Ia iakou e hamu mu ana iwfena ibo o iakeu. aa hele ae la o Belahona me na «apuai maloeloe iwaena o lakou, ae heie ae ana mai kekahi aoao o ka rumi ai b*kahi aoao, a ma ia hele aaa no hoi, ua hoike aku oia i kona manao hopo hopo ole ia lakoe, ai ka loaa ana 0 kekahi noho iaia, ua noho iho 'a oīa b<e ke kau ana o kona mau maka maluna o iakou ap*u, a aole no hoi he ano hopohopo iluna ona roa kona nana mai i keia poe kau kau Plii ohumu malu, aiaila, ka maiiio mai la oia me ka leo kuoo ia lakoa ame he ala ma kaaa kamailio ana mai ia lakoa, aule oia 1 hopohopp iki ia lakou, &e nana m&i ana hoi me na maka kuoo a hopohopoole. "Aele a u meae iiopohopoai ke kamailio aku ia oukou, aaa lik) no ho« ko'u hele ana i ke alo i>lii i hoike maopopo no ko'u hooko aku i ka hana a oukou i hoo - oia ai e heie wau e ike i Ka Madona Varelia. aua hauoli no hoi wgu i ka loaa io ana o ka msea— wa maikai loa e hooko aku ai wau i ka makemake o kekahi poe o oukou e hoike aku i keia lede ha nohano no ka mea a oukou i ma i kemake ai e hana ia t)a hooKo ia ko oakou makemake. a ua loaa | io no ka manawa maikai loaia'ui e kamaiho aku al iaie no ka hikil ele ke ha'i hou I hnpe, aka, ei aku imua a hiki ika hooVoi ia ana o ka tnea a oukou i make-1 make iaia e hana mai e Uke me ka lukou i makenake ai '' Oiai, o ka haku «ahiko Babe— reko, ua kamnilio mai la o : a ma kaninau ana mal ia Beiaiiona i keia mau oleio nmou iaia. | "Ea, ua hele io no oe a komo ilokooka manawaoka ike alii ana, a ma ke ano hea oe i ike ia mai ai, a loaa ia oe ke kule&na e komo aau iloko o kela anaina nui! hanohaoo?' "E heawi mai ke Akua ia'o i ke ano hoomana*anni » Sir Toma ka moho kanaiua, ae hoike aku no hol wau īa oe i ke ano o kou hele ana e hooko i koe makemake ame ko lakeu nei makemake pu e leaa ia'u ka maaawa maikai loe e i hui ai me ke Kamaaiiiwahine Varelia, ae kakakaka hoi me ia no ka mea a oukoa e hoolala oei ne ka holooeno ma keia mua ako. 0 ka a!ia pomaika* ma ko'« aoaei he kelki hoekama »o no waa aai Facino Cane, a mamuli oia ku— lana * Keiai Hookana" ua hemoi ka paka o kela keena alii e hoo— kioa aku ia'u. Ua ike la mai la wau ma ano, a vm loaa 10 no hoi ke kuieana e maalealo ae iwa 1 eoa o lakou me k» hoao ole e pee ipeema ka'a haakai hai me ke KamalMwahine Varelia." | Ika lohe aaa o keia poe kaukau I aiii ohumu malu. ua niaaa mai la lakou laia me m aiaau Uh«)aha [aka, aa paae aka ia oia kaia aao.

I "O k« Kahioa Xm» AHb*»di. loa lilo i moa 4»®® •*• aio stii he k«iki iM»fcs*a io mwu m fe«it kntita Juwk*a |e k« kiMiu kooMhi iaaa. A oi» la i fcb« pone oakoa oiai, aoio psba t loat ia'» ka puk* «haaama «laia aaa, aa iooa ai koi ia'a ko kakaaa oh«i kokakoka maia ai mo ko Aliiwakioo Vat*iia, a aoie hoi a'a dalte 0 hoio aka ai e aka hooliiaaliaiā 1 ka aaha pona, ao loaa ai hot iaa ko aiahoie o iai aaa ai ao ka hai kaka aaa »• ko AHiwahlao Ma— doaa Varoita. £ hoomaaao aō ho l ookeu apau> aolo loa fco wahi aooaoo iloko oko Kaaaalilwa— hino Varotia e hooa aka an» waa i ooa ala, ae hai kuka hoi me ia no ka makeraa*ta o oukou na haka. A oia la ka'u hoakeaka ia oakoa no ko'a kama oka hooa ana imua oko Aloalii o Moaa— aarota." Ua hoomaaa hou mai la ua poo kaukau alii nei o ninoninau la Be laiiona i kana mau mom i kamat- - lio aku ai • pili ana i kona hala— w&i mua ana mo ke Kama aliiwa hino Varetia ame ko ano o kana mau moa! kamaiiio aku ai no kona heolimaiima ana ika aahu pena o ke Kanaka pena, ai loaa ai hoi ke kuieana ia Beialiona e hdi kukakuba ai mo ke Alilwahiae Varelia. Ua weheweho hou akn la o Belaliona i kona imi ana a ha lawai mua me ke Aliiwahine Vareiia a me kona hooiimaiima ana i ke kapa pena o *ekahi ona ke iki a ke kanaaapena hale, ai ioaa ai ke alahele e hui kamailio ai oia me ka Lede Varelia, a hoike aku iaia i ka manao o lakou ma ko iakou halawai, ai hoouna ia hoi oia • hui koka mo ka Lede Varelia i aa n:anawa i ha.a aku ia. La lilo keia moolelo a Belaliona e kamailio nei i keia mau kaukau alii i mea ohohia noi loa is e la— koa. ao ka lakou wale no i ahewa mai ai ia Belaliona o kona kamailio o kona kamailio mua ole ana ia lakou i keia mau moolelo hoo. | nanna ia iakou- Eia no hoi ke- j kahi, un hamailio aku la o Bela — iiona i na puha i heie oia e 1.0-ae! aku i Ha lakou mau manao ohumui maliu i «a Rlakuīsa Tiodoa, alaila| aole o Belaliona ke huli ho* mai k« hale ok* Haku F>abereseko, j aka, o ka mea e hoea aaai imua o 'akou i kela manawa. oia no He| kapena o ka puaii kiai o ka ha'ealii, *e lawe hoi ia lakou i mauj pio aa ka Makuisa Tiodoa. | lia hoolohe mai la ka Ma*u Be| lal'ona, alaila, ua ninaninau okoa mai ia no oia i ke kumu i hiki ai | ia Belaliona e komo iioko o ka halealii. oiai, ua komo no iko iloko o keia naku ka manao kana ilua i na aielo a Belaliona, a ma -• muli oi% ninau a keia Hasu Babe rēseko. Ua kamailio mai la o Be— lalionk i ka mooielo o kona komo ana a hi«i ai iaia ke heie lanakiia iloko o kela halealii. oia no koi kona hookipa ia ana aku maialo o ka hoomaiu aaa a ke kuhina ma* na oiha o Miiaaa. ai apo ia mai hoi o na poe o ko Aloalii o Mona-1 sareta. a ioaa ai hoi iaia ka ma - i aawa maika* loa e hui kokakaka; ai me ka Ltdo Varolta o Meaasa| reta. Ua ano hilinai no ka hapanai o keia peo kaukaaaiii aiemakaie. aka, o ke Kaukaualii Sapljro me Saaela, aole iaua i hilina mai i na olelo hoakaka a Belaliona, ana hoike mai la no iaia i ko iaaa kili I aai oie ma ko iaaa maa k«lehel£aa, •« halii ana malaaa o ke laua ke ane hoeheneheae ao keia mau olelo heakaka a Eeialioaa. Pehea ia iakoa i hilinai koko mai aiha ke<ki hookama maa Faciae Caae ka Kaana o Miiaaa. ae aeho kiaaiaa nei malalo oke Dake a Miiana? Aoie i paa