Ka Hoku o Hawaii, Volume XXXV, Number 12, 17 July 1940 — He Kaao No Laieikawai [ARTICLE]

He Kaao No Laieikawai

MOKUNA XXX Hookahi auahulu niahope iho o ko Kahalaomapuaua hol ana uiai uiai Kealohilani mai, ia manawa, hiki mai la ka lioailoua uiuu a ko lukou -kaikuuaue, elike me ke kauoha i kona kakuahiue. Pela i hoao 'llilii ai ua houiloua iioko o na la elima, a i ke ono o ka 4a, kui ka liekili, ua ka ua, kaikoo ka īuoaua, waikahe ka aina, olapa ka uwiia, uhi ku uoe, pio ke anueuue, ku ka punohu i ka moana. la mauawa, oieio aku ka makaula, " 4 E a!u inau kaikamahine, ua liiki mai ka hookoia ana o kuu wanana elike me ka'u olelo mua ia oukou." I aku la iia kaikamahiue, "Oia hoi ka uiakou i hamumu iho uei, uo ka uiea, uu lohe mua lio uiakou i keia mea ia oe, oiai aole keia (Kahalaomapuau») i hiki mai, a ma ka Lanei hoi ana mai uei, lohe hope makou ia iauei." Oleli» mai la o Laieikilwal, "He haaiulu nui ko'u ame ka weliweli a pelieu ia e i»au ai kuu maka'u?" "Mai maka'u oe, aole hoi e we- ; liweli, e hiki mai ana ka pomaikai ia kakou, a e Uto auanei kakou i uiea uui nana e ai na moku a puni, aole kekahi mea e ae, a e noho alii «uanei oukou maluna o ka aina, a e holo aku ka . poe liana iuo mai ia oukou mai-ka noho alii aku. "Nolaiia. wau i ukali ai me ka hoomauawanui iloko o ka luhi, a me ka inea, iloko o na pilikia a no ka'u mau pua. tnat ia oukou mai." Hookahi maiama o ka ino ma ka aina uo ka hoailona hope, ma ke kakahiaka, i na kukuna o ka la i liaaiele iho ai i na mauua. Ikeia aku la o Kaonohiokāla e noho ana iloko o ka wela kukanono o ka iā, mawaeua jMtno o ka Luakalai, i hoopuniia 1 na anuenue ame ka ua kolio. I kela wa t»o, ioheia. aku la ka j pihe uwa a puni o Kauai, i ka ike i ana aku i ka Hiwahiwa Kamahiki a i Moaualihaikawaokele lau o LaukieJ \iia. ke alii nui o Kahakaekaea n- | me Nuuiuealanl. Aia koi he leo uwa, "Ka Hiwaliiwa n Hulumanlaul-oe! Ka uuikaula nul mana: E HulumanhuU-e! Homa ihe ola'." " Mat ke kakahiaka a ahiahi ka uwa aua, ua paa ka leo o ke kuhikuhi wale iho uo.a ka liina aolie leo, me ke kunou ana o ke poo, no ka mea, «a paa ka leo i ka uwa ia Ka- , ouohiokala. { la nianawa a Kaonohiokala e najAia mai ana i ka honua nei, aia hoi. e aahu mai ana o Laieikawai i ke kaim auuemie a kona kaikuahiue (Kahalaomapuana) i lawe mal ai. alaila, mopoiio e la t:ilrt o Laieikawai no keta, ka wahlne hoopalau! aoa. | ' M« ka ehu ahlalii, ina kii puka iaua mat a ka uiahina konane o Ma , j heiilani. hikl uiai la iloko o ke au-1 ipuni a ka mnknula. ' 1 1« Kaouohiokala I iilki tuat at. 1 itnoe kukuli iho la koua mau kaiku-: ahino ame ka nuikaula imua o ka' Hiwahlwa. j A o kekahi, i ka Hi- : wahlwa t Ike mai ai ia Lalelkawai j !e hoomakā ana e kukuli. kahe:>. mai ■ j la ka HiwaWwa, "E kuu haku wa- j | Uine, e Laieikawai e- mai kukuli oe, ] j «a Hke uo kaua." | j "E kuu haku, he weliwell ko'u a- \ j uie ka haaHilu nui. A iuo i manav»! I oe o lawe t knu ola neL e jk«io ko; j lawe aku. no ka mea. aole wau llia-j i)«wat me kekahi uiea weliwrH nui ) ināmuu elike me keia." wahi a Lal ] j elkawal ! j "Aole au i hlki luai e lawe i kou 1 !oia, akiu ma ka huakal a kuu kai | kuahine i hlki ae nei i o'u la, a no- j liaila, m» haawi mai wau i hoailoua i no'u e ike ai ia oe, a e maojH->jH> ai j lia'u o oe kuu wahine hwpalau. a , I noiaīUi, ua hele. ma! au e hooko e j | like me kana kil aua ae nel." }xMa j . aUu " Ka.'nohiokala. I A lohe bona mau kaikuahuK- «ta<> j ' makan'n pn, a\-tUa hooho :u.tr.:. I iakou nie ka leo oiioli; j } "Amama' Amamal'a ' j We waie aku la", Ahi ae \akou j I iiuna me ka maka olioH. ! I i« MMiiawa, kahea iho ta v\ia i ko : I ua mau kalkuahine, "Ke Uwe «et. | wau t kuu waluuo, a nva keia iw e ; I hiki hou mai maua." Aiaila. ktuUva . I akti ia k«na waiiine tue ka ike oie,.« j | * kwo* ««u lK»iu «k». v> W umUuU , Ka tm>a S iko awoawi\t aku t k« U \ j weia «na ma ke anueeue a noho \U ] | ko o ka ut«hUMu nuiiaUa i hooiaio J j ai iaua i ko l*ua mau mhtatv o3a ! I \ j A ttta kekahi i*o ae, t ka mahina ! j e kottatn- oiuolu aua, t ka wa h»** ] j o ka 1«. | | iiHii I* kekalii auuiMiue i \ | «UlUa maiiuna mai o ka imhlna a ' ; ilaio uel. S ka e kutHM\e aua , I KH mahina Uuua {hmio O < j | t itu> M m aitt o j Vo ihiSti uut a ku ; i ia i wua « k« maktwta, tur k« ] j oW» ih«v "K * kaia «ku , I» n* «m *n«a i Wkahi «*«>•,«!». e, ( kahi fco.AU!*! J

e hoopuka akn i olelo hoopal nu ka poe i lianu iuu mai ia oukou. "A pau nu ia lie uiui ,;duila e hui hou kaua, a na'u Ji<> e hai. aku i bu mea e ai ke ne, aine kau oiau kaikauiahiue pu me o.e,"' , ... A yau keia iuau olelo, Lele aku lu ka uiakaula a hala ia, 'alaiia, kaili pu ia uku la na kaikunhiue elima i)una a noho pu me ia i ka ohii o ka makaula. I ka uiakaula i kaapunl ui mamuII o ka oielo a ka Illwahiwu, uole oia l halawai me kekahl kauakai huokahi, no ka uiph, \\n ]»au iuka 0] Pihanakaiaui, kahi i uleloia he ia- j nakila. ] A pau na ia he umi, hiki aku ka j uiakaula iHonopuwaiakua, aia hoi j ua uiehameha. j Ia uianawa, halawai mai ia oie ia ' o Kaonohiokaia, a hai uku la i kauai oieio lioike no kana oihaua kaapuuii eiike me ke kauoha a ka. Hiwahiwa. Ia manawa kaiii pu ia aku ia ka' makaula a noho i ka uiahina. i A i ke kakahiaka o kekahi la ae,; ma ka puka ana imii o ka la, 1 ka' wa i haalele iho ai Jia kukuna wela , 0 ku la i oa mauna. Ia inauawa ka liooiuaka niui o ka, Miwahiwa e hoopai La Ah\ ohikupua aiue Waka pu. .... ] ilaawlla ka inake uo Waka, a o AiwohikupuH, hooiuiiiu uku lu la e' lilo i kanaka ilihuue, e aea huukae aua maluna o ku uina ū liiki i koua niau ia hope. | Ma ke noi a 1-aieikawai, e hoo--1 pakeie ia Laielohelohe uiue kaua kane, uolaila, ua ni«.alo ue ka piii- [ kia mai o laua ae, a 110 laua kekalii kuleana ma ka aina ma ia hope ilio. I ke kakahiaka nae, i ka hoomaka ana o ka luku ia Aiwoliikupua ame Waka. I Aia hoi, <» ke amrtna i akoakoa iiuh Pihanakalanl, ike aku la iakou II kē ainienue i knuia niai na ka ] mahina mai, J uliliia i ua kukuna wela ō ka la. I Alaiia, ia manawa akoakoa lakou a pau kti makauia, au\e mi kaika- ! inahine eliiua e kau uial aua ina ke ala i uiiHia, a o Kaonohiokala me ! Laieikawai ina ke kaawule, a be mau knpuai ko laua nie he ahi hi. iHa ka manawa a Ai\vohiki»j)Ua a me Waka i haule ai l ka houiai, uio ka apon« i ka olelo a ka īuakula. A pnu ka h<vf«\>ai a ke a!H no na eneiui. hoonoho ae Ja ko alll ohma ia Kalaomapuana i tuoi, a lioonoho pakahi a ku ia i na kaikuahine 011-a ma na niokupuni. A o Kekalukaiuokewa uo ke kuhiua nui. anie I.aiellohelohe, a o ka nsakau!a 110 ko iaikou mau hoa kuka 111 ake uuo ku 1 hina nui. | A pau ka hoojjonoi>o«o ana uo 1 keia umu tuea a pono ka noho ana, l kaili i>n ia akn la o Laieikawai e i kana kane nia ko amienue iloko o na ao kaalolewa a noho nia k;i!>i nwu o kana kane. e hewa koiia inau kaikualnne, «iaila na Kahalaomapuna e lawo ka oleio hoopii Smua 0 ke aHi. Aka, nole i loaa ka howa o koua mau kaiknahino nia hi liope ilio a lilkl i ka haaiel*» ana i keia ao. <Aoh» 1 }\«u) ! !