Ka Hoku o ka Pakipika, Volume I, Number 51, 11 September 1862 — Ka Mooolelo o Laieikawai. [ARTICLE]

Ka Mooolelo o Laieikawai.

I koia nei Jiaoield ana ii Karfaftoba f pii aku la k<;ia.iluna o £aala, 4itv hoi e pio anu. ko māniwA a»kar makaula i ik.o aui ke ano o Oike anuenile a rac ka holoiloloke ana i kela wahi keia waliL A no keia mea. ukali ka makanla ma kona knahele nou afia la Oahii nei. Ia īa nao i niki ai iluna o K.tfafljooakano, naiili akd- la keia ia Kftlftuako»' r .mo he mea la iluna oiaila ke anuenue.a me ka punohu* Akā/. i ka,iuttiar t(na nae, ua uUi paapu ia ,o ; Molokii, o na f aO ; hekili. if i i-:; ; .li ; . f «n Ekolu 1& o Utt4m&kaāla nei iluiiA o,uKuti-. mooakahe, aiar no Jb hoomaxt ! inai na ao hekiIi iliina o Molokai, iuhi paapuia e ka ua a me kanoe. ■■,>. j >"■ .. . \ I ka eha 1 o na la H ia nei malaila/i lfiteiil ia ia hē waa 6 holo ana i Molokai, kaa aku lā maluna o'ka wāa, holo aka la Uākoii nei a likd a like o ka moana, ia manawa/ ioaa ;ka inanao ino i na mea a pon6 ole ko laua manao no ka makaula, nolaila, kune/u aku la ka mea hookele i ke kānaki iluiii o ka iako e hoi hoa ka waav*i Oalnl nei, ua like kō laua manao ma iā mea? aki/ uk .'hiāmoe hāē kā makaula< ia ia e iAoe anā, hoohuli hope jia moa waa i ka waifi ikope) ia! makaulM 6 , pa <um. r *k« rtrtfcaifj«*a:fk^ i ka tnea( ikanholo ana ikii mai ia i nei aku, inaopopo ia ia ka pa ana a ka makani, i kei«vQianWa hoi, he okoa kahi a ka' makani <yp«irft! lā manawa, kaākaa ae la na maka a ka makaula, o hoi hoo hna ka waa i Oahu nei, nalu iho la keia i ke kumu o keia hoi hope ana. Aka hoi/i niea e' aiōik* ai kē kumu o keia hana ans mea waa/ pule aku la keia i ke aktia e hooili mai i ka ino lnaluna oka moana. # .« i Ia ift 6 pulo to*Hi an'ā, hiki māi la ka iAo i malunii o lakdtf, m pono 6le iho manāo i o nā mea *nāt- ■ lamanawoi hdalā ae 14 la> ua ika makaula. K keia kaoaka e moo nei! e ala ae oe, oia no ka ttfod 'a nei kanakā la o uk», ka inoa bepoi|o kai i eemaiiifeim*ko maua waa t aofe fca* < •, --1 Alaila, al» āe l«kft iaKkaula, ike iha la { keia, da ka ihu b ka waa i Oāhn ilaila, aku lā kei* Heaha kei*fcatfaa olua ia**! i hoi kope āi kāwāa?&lāila* hāi m&o--popo aku lā lakā j uo ko mau* ul*hfa*-iko «oe, a no ka alaiā a a me kekaAi niau aua o komoa* uolaila, |ulh kuh maua a nluhwa āw^mai liei no kā ke»kidik6li i kāe t>»aa a hiki i ka ua |>6t»e no hoi piis#i 1* hoi e hoeanao*, o k* «6fto tfāie iho no ka hoi kāai pane akm la k» ittikāmla- ; •: l$&o knu noho Wale ke koma o ko olul uluhua, a)atte, ua p kakoo k*, imhsi Wāle; waleiMio i)» &oi Skan mahope, ā o ia !a kb kap iwaie Mio kualiko. •.

Ia m*nitm Whm **o EKk niakinl» iU\ ho^ J a 1110 āett W M '%*> '*%*&*, ka hoio pono ako la tro Hi •U&xt f Hhī&kaī, kolāk<rf pae *ftn*!āatf, pio «feuile!e ke«®' M ike "i kaiWiii*#-* '<# iua e Kalaupapa, o W&ialala lif# Ai,nārt» la 1 poM AhMē aAtitfbhh ilu- ; iHt3kjihi !<>«,' WW o!« ke ke&«4i&/ mMlm* j kahi i huaA teai, oi»w 16«?'te fcupf«&w*Mitf. . Ūa &h®l ia o Laieikaw«i vtamu\l ō%ē ka ' ho- a KapokoiWo kahoria, ka mea nana i maiamā o LAieU)helohe iuka tr K okaniīoko. \ No ka mea, «lamaa 4k& hiki ana o k® Vn;i- i kaula i Oahu nei, 04- moa iku o Oai»u | nei kahnna o Ktpukaihao i ka holo mal i H j oKww», ine ka inaopopo mUa i ua nei, he mak4n!» kela e imi ana ia aime r 0 <> A hiki oa makēula ilei i Waikoln, inalalo pono' eu ftfafelewa> kahi i< ia pi o Lkieikawai, &o4e n&e<he wahi kupono e hiki alfu ai ka makiwila e V kan» man fc6lfci i hoomakat»kaoimtMi ai no i mea e huli nei. .<u«u Ia U a;:ka mak£(tda 'l' hikiiari : i inalilo poīio o jM3atelew»/ia 'iio iho^, hiki & ' fnoe uhane ma f o Xaieik«-wait : e kaool)if anU ke/kahnna 6 |>enei. ' lo aku oe i kd kopnĀ«wahinc © )awe; oe i Hawaii ma Palmii, niaMili oe e malafW. ! ia ai/ho rioki e ia oei mau ma keia wahi, inamoH eililo od i ka makauli, a emēle kupuaāweihine i ka' ..makvma>bna ( kiir6ej''. .-nn >/;/ AlaiW, ala-4e la keia he rm'd©> ohane.Lka ; alaila. hoala ae.la o i ke i ka.lo«Mif«na t o keia Iā no e kdmailio loaa iho la wahine kā hihio, a halawai rHai> la ihe iaV> Kapukaihao ma ka moe uhane an»; ( « olew) e likeme k& 6let<r ia * i i A iĀ) tnea, ala ae l& ik»l kujio«awaHi' īie i< ka wanaaW, a lawe ' kaiiia mo<> puna e like me ke kao6htf a Kapukaihao &.!. lauā md k® moe> uh&iie. • > ,p OvJlaiua i&. Ui"!;, 1 k«4> a,ite v 4 •.! Ka|aeloa f iā manawa, loaa holo ana f Lātiāir Itf i halāwai 1 M iheĀ ri6ifor 'jtktf fa ke kuptinawā-? Hine i kā mea waa e kah faua maluha o h c Jk waa me lta hihiia' nae. Eāe mfii nukw) oe e kau māna hiā ko waā, owan a xne ktitp 'mōopuiia. Alāilā, hai mai lā kā mea waā fi konal ihānāo ihG kā 01661a h<y. ,: ' l

E kafl r ho ōfurf tha khti ivad', Heaha arla<i|f' ka heWk Piaīrianb6; akft, hookahi no hetf4jol ' kb'u kok'6l<ik BfL° Ja Aaiāwa a' ka trica i ' f hoOpuk&'&Ha ōlelo. Alailā, weh"6 ae 16.'0 i ' ) ktfna Hia'A i ūhiia i na aaKn kaWa/PĪai o ko' Krt ; ]ittiiaMhiA6 f»afnaoi no k'»' lran& 16d 'inlē kd ' ik6 6le tāf, aka, aole: ' £61 ako ka'inheipuiia' tri66ao. t ki Wiahawa i l^ln66ptffi& j i ''h66ttaftf ai <* h(/ike k - k'6fa* / Wtialb i tfiiaf, lūliliili ih6 la' ke poo 6 k<r kupunawahine imua o k& &66£hnai, a6le & hoalkl.āe, 6 ikei& kbua kilo, ā J lil6 i inea pa'kuWāwale. j ■• "« " i; ••> , ana nae a Laieikaim, ike maila ka mea waa 2tf il' uer* r ka oi kelakela o>. k °na ji'^«nahin^ kaukāu ahi o MPioleAi.a me. Eanai. Aiailā/ lioi maida ka mea wāa i ' !pozio kfe kapa i hoopulou ia, i fkei aku la ke kftpuna-s Hlfia6fil iqSbf mai ai. Aole makemaikē<* fcbsli ihoopuna e ike ia ia. A ii<* keia olelo ake kupunawahino, wehe l6a ae la-o' Lnieikowai ia' ia at pau loa mai i lokp ae o ka>aahu i htmaia ai ia; ike aku la ka linm w&Mk* atw a paii loi o Lseika wai, a he mca nwdihini ia i na ifrak» oka mea waa,la pfett«r ele kona man4o. • Ano keia?s&ikitr itmia >o ka mea waa, ahe mēa pon6' ele'ia £' fcona maAao; ia tna na, b6opuka ak*te%*-ffi#« Waa i kana ole--16 apuka imaaf o nia; B ! Auhea noho o1b» i kgd''hlrte, ai no, ahe

w»aio hcrij a Tift*n«a hale nei, na i olua ia, aole kekahi olua, o olua ' k» hak>» ps(Q, « 6 oliia mawaho. A ta kein kaiKA# b6nu« a kiuiea waa ia i akti la o Lneikawai i ke kamaai- • nm ke kam4atna o maiili, e k-le loa ahil a&iei obt hoole Iniii la ; ke kamaaipa, niiaaw hou akn lanooLaieikh wav heaha, la ka M <fco<ifie* i kaddh4 boaim *&£*} J» M k i-l»9l#iīoik-lKoiu- ak<Ci|fci!lir >.anfeifc*.i aka;Mle an ē -Hd6k*?f > e< ) V«Ji aiia an i lda no'a e hoe ai f .ili*nai. r : Aiaila* oielh aku la.Mkap£s**f*hifH^ : iffl u» "kokifi ;itooe ma k&hana ia ke kamaminsLj i e ako ia olua e hcJ| waa, «o kn maa, be mea nai olna na'a, |M «,i«le ko ka nea. waa, ina oao \ o ka ||£| aao qd*» e hel» ana e kaapum a |i» oMokikai, ehal akn i Jteia kaikamahme opiqpkt i A ]au ke kamaiiio at*a • lakon i keia aao

|; p hkHeW9» !& ka tbēk*4iā i® te» aei, ' fjrA»ku la crr& e liie ine i manao ; 6 Ja ka&pon? ana, k&ahele &ko !& ke* iā' M ltāloaāba r a akn ā Mki i H* /av 5/a keia hele ana a ia nei, tm h«S akn ō& iv'a meā a 'pan no kei& nlēā a!i t^bifike ii, of|ka 6!l!o Mōe tiāe H*po, a f t'e kakahial:*' nni, iei» ; mīMhn, o ka waa e holo «ziā i ia l ana, hiki Trtu« 'kei* I Pelekōno # me | W mahope hiki kei» i Waikohi, 'kahi ' i noho ai, oa hālāwni ako nae ī Kalaupāpa. A hiki keia i Kalaopapa, fie aha mokomoko ka ia hel i Oee' ®i ilaila e I ak*takoa nnā. ji inanawa a iā nef i hiki āi iloko o kai | kahea ae la keia me k& leo | E ka aha ā pao loā, e k® ho, ka lopa, ! \{ysb knakeā, lopa hoopiliwāle, ria 'Lii, naka> na kilo, na aialo, ha mea"rf pāo; nā mai nei ao a hikf i Kalāhpapā nei, aaJJve au i lia mea nni, nā'iaēa liā" kāwlp& wnliine, na kaukau ālii kane,' k tae na alii wahine, kā ke ohi (Moi.)-i āti i ike i kekahi mea i oi akn kā iāni i\i amHa o ka'u inea i lke ai, a*'6' ki ōi kēla-i »eTaia mamua o na kaokao' o Molokai nei a a'mamiiā lrdi 6' kemokomoko. "' J U ' kefa nlāiawā ā i&'iiei e i lohe $'<sho āhā'i ijjaJßo loa aku la oia a komo i 0ku «le lā oia ā 'lepā o kohu aahu imoa'6 ke hapā^'āliiā'ae Ua kēi f ā itā mH'ii ina i hb^)pdkā i: aii > %• Lhāhiiwa, lohe' iie'lā 4e ālii niii 6 i Keio.leo,. alaila, hooki, ae l& keia i kā moiomoko, i lohe pono ia i ke ano o keia olemaliiiini e heā i^ei. r ; Ciki ae la ka hana a ka aha, akn ■nffilT ••■i " ; i 'i •: !" 1 '-V ( ]® y alii nui i ua wahi kanaka nei, e nee mai ke alo oke ālii, i lohe pono i kana mea e mii nei Ninau akW3a ke alii. heahā kan mea ; e.olelo nei me . ,kygo nni īmua o ka aha, a me ka olipli ano t/lkou helehelena i ka ike ākuf ila, hai aku la ua wahi 'kanaka nei, i f ma keia nni, e ana yfau i ka. hnln i jiabu'ā paA loa, a*fl, iloko o ko maua kamai"p'ana, ia manawa, hoopuka mai la, ke kaiI. kmahine ia ia iho mai kona hunaia ana, aia /i-i he kaikamahine maikai i h'ke ole kona r na kaikamahine alii o ililolakai nei. mai la ke alii i kana olelo iimia o

kanaka, me ka ninan mai, ina ua lik6 kuu kaikamahine nei,la, alaila, *uiī nairi io. Olelo aku la ua wahi, kanaka i *?i me lee noi aku e hoike mai i kana kaikaia kii ia aKu la o Kauua kāikam&hine' &Tii liei 6 |"' 1 a ua 4fahi 'īaniika frei ī ike i ke kaikāWahiridr alll, aīaila, olelp aku la oia ike alii. Oia nei li, ela 'pia la lip&i'ae e kde ia ia h y ei, 'alaila, lik6 ak'ū me I mai la ke alii, ! $ani aktf 1& ti£ 11 nei oe i ka makou iri6& 6 ike iiei he i'- 4 Olelo akrf īa kahi kanaka me' ka wiAe! no ko'u ike maoli no i ka iiiai'kiil• ktPhr&ieār*fio ia i ōtelo ai pel4. *''' lrfdl6 J hkte ?tiina#d alakou e kamaii lk> māh£wa'a k'ā rt>akaula i nee 'mai ai a halaWai rh6 ua W6,hi kauāka koha lftna ! a īiuki aku a th& iaf ]feita\vale. ' * ft t ' aku la k&'iftakaulri, uai ike nma no i ka!kamdhihe au e kamōilio HM*? 1 hōole aku la kalii kaneka; i46tē att i ike f i l€flfii , akahi tio tfu a il0;-ii£c malihidf ; ia i ntiato rfiat& Alan U, tn£ttao ae la ka i e : nei o ka in'6a i&ha i imr iMi āi; |»ono aku la i kahi i iioho āi, hai [ la kela. i:i '" :: '. J keia kamailio ana ā lana, lalah iho b % &rjftkarhla i kana mād niohāi i ''ihM** aku la. ■