Ko Hawaii Pae Aina, Volume I, Number 10, 9 March 1878 — HE MOOLELO -NO NA- KIAI EKOLU. -A ME KE- Koa Opio Wiwo Ole! ATAGANANA. [ARTICLE]

HE MOOLELO -NO NAKIAI EKOLU.

-A ME KEKoa Opio Wiwo Ole!

ATAGANANA.

[Unnliiia o koknlii poni miuinwnlea no ka lliwaliiwa a kn Lalmi llawaii.] MOKI NA I. IIKLU 3. UA PONO 00, o hoi oo i Pai-ku a o hi'le lioi an ina ko'n nlanni. Aloha oo o ka lede nani. Kau ae la ia nwhma o koiui lio, liahau ilio la hoi ko kaliu kaa i n:i lio, holo aku la tia lio kaiio kaa a mo ka. lio o ko koonimana 1110 ka ikaika lanna, 010 iwaho o ko alanui nuii ka puka pa aku o na hol.olo noi. Aka, kahoa aku la ka liaku halo, o, uku īnai i kou liila aio. (ja liala aku la kola, liuli niai la ko kauwa a kiloi inai la i na apana ilala ekolu, a hahai aku la uialiopo o kona hakn. Holokiki aku la o Ai,aganana nialiope 0 ko, kauwii, oiai ua kawa loa aku ke kauwa, a hoopuka aku la i koleahi nian huaolelo, o ke keoniniaua inakan wale. Ia nianawa, pouli inai la na maka o Ata oauana, a hina iho la ilalo, me ka hoo- [ nka ana i na huaolelo makau walo. Ilole aku la ka mea hoteloa hoomuliolieiholaia Ataganana, a lioono'honoho ka haku īnea halo i ka lilo no na moa o p : !i aiut ia Atagatinna no na <lala a na inea hotelo nei i ike ai iloleo o iea oiai na hoopiha iho la oia no ka hauoli, no ka Atagannna niau dala. E pivu loa ana ia imui dala i ka lilo niai iain. I>H)Kll[N'A II No ka moa, o loihi loa ana kona mau la ma lea holole. I kekahi la ao, iho mailao Ataganana niai kona nuni i moe ai i hooiuakaukau ia e ka haku mea halo a liiki tna ka hale kuke, nonoi aku la oiu i aila, i waina a nio vose nioi'e, a hoolnii iho la i hookalii auo aila, e liko nie ke kuhikuhi a ka pop-i hnihui laan a kona niakuahitio. Kau ilio la ina kona man oha i loaa ai iaia nui ka hakaka aua uia ka la i halaakii. A i kokahi la ae, oluolu loa ue la kona niau palapu. Wolio ao la o A(,aganana i kona paiki a nana ilio la i kona eko me na dala kalaunu iloko, akn, o ka palupala hoolauna ia M de Trovilte, ua lilo aohooloko, la wa imi iho la koia iloleo o kona paiki a nio ka niini kuko, nio ka olepe ino ana a« i na nioa a pau o loko. Iko iho la ka niea nona ka hotele i ka pueliu liilii o na mea o loko o ko leeona, hopu aleu Ja ia ho iho, a o ka wuhino hoi I 1 ka pnlnmi, a o ke kauwa nie ka pauku J liuiu, o liko ino ka lakou luuia i leola la niiia i liala. Paue aku la o ALaganana, e hoike inai,' o hoike inai i kuu palapala hoolanua, ina aolo oukou e hoiko īnai i kuu palapala hoolauna, alaila, e hauwi aku no an i ka hoopai inahnia o oukou a pau o ku niai noi imua o kuu alo. Aka, iiooinanao iho la ia no'ka haki ana o knna pahikaua, a niuihi ae la ia i kana paliikaua; iko iho la ia o ko kninii walo no nie na inilia lio umi kalii iloko o ka wahi, a o ka wololau aleu o mua, na ]ielu a'Hko ino ho kopo ahi la. Aka, o ka niaiuLo o Ataganaiia, aole i eini iho kona iiuiina. 0 ka niea hoi noim ka hololo, waiho ilio la i kiina ilie, a piine aku la, uia 'ihea ka palapala au o uianao nei ? Aia ka lioi ilioa, i pano aku ai o Atagaiiaria, o'lioolohe ihni oe i ka'u oi 'o, o kola jiahipahi, na M do Treville no ia ko loaa. 1 ka lolio ana o ka moa liol;olo i keia maii olelo a ke koa wiwo 010, komo niai

la kn nmkiiu iuiu, (iiai, o k;i iuoa'l.'iwillo lu'. 'mon i;i i kamailio mii ia c ka lelmli;hu a 1110 na i>uali koa a pau o loko o Fa~ risa, a liuli iie; hi ia i kuiui wahine 111110 kahi kanwa, a paiu! aku lu 0 wailio i len l'i'lunii a iiie kalaau. A huli īui aku h lakou „,i nn> Alaoanana. 110 mau nn>a ano nni ka |>aha ko loko 0 keia palapala au 0 manao nni loa m-i 0 j loaa, walii a ka mea liotoli>. | 1 >'la ko u innnao, oiai 0 ko'u wniwni ' nui loa ia, walii a Al i^anana. līo iiwu Lona Si!paniii ka paha ia jiulapala, walii a ka inea IIOMO. Ai', lu', liona ia 0 1111 waiwai nialii o ko ka Moi waihona, a ua oi ae 110 hoi ko'u ponvail;ai i kola palapala īnainnu 0 11 a (lala kalaunu a 1110 na hapaha Farani lie iwakalua I,ausani, walii a Ataganana. Aole i lianle iho kela palapala iloko nei o ka Imlo kuko, wahiaka niea holele. llauliu niai la ka lioi. eia la hoi ihea kahi i lilo ai, īnanao au ua laweia e ke keoniiniuui inehinoi, 110 kaniea, ualeoino niai oia i ka hale kuke i ka inanawa a'u 1 ]āi akn ai iloko 0 ka niniian e inoe ana, uolaila, nia kela palapala iaia, "a uana i lawe niai ia nei akn, walii a Ataganana. Ae, oiai i ke koino ana iloko 0 ka hale kuke, uole ua kauwao ka holele nei nia loko, 0 ko'u inanao oiaio loa ia, walii a ka niea hol.ele, lle ])owa ka kela keoniinana, aka, lie mea hiki wnle 110 ia'u ka liele ana aku ia M ile Treville a e waiho akn iaia i ko'u manao, a nana e hoike aku i ka Moi, wahi a ke koa wiwo ole, me lea hookomo ana iho i kona lima iloko o kona pakeke a nnnhi ae la elna dala k ilaunu, a haawi aku la i ka niea liot.de, a liele pu aku la a liiki ma kahi i kn ;ii na lio kahiko nei o ke koa wiwo ole nia ka puka pa. A kau ae la ia īnaluna 0 ua lio nei, a hoomaka aleu la leona hele ana a hiki i ka ]iuka ]>a 0 Bt. Antoni ina ke kulanakauliale 0 Pari.sa, me ka loaa 010 i kekalii ulia poino. Ikoiho la 0 Atagaiiana na liiki oia i P.u'isa, kuai aku la ia i ua lio kahiko nei 110 11 a ikila kalaiuui ekolu, (ua like ia me _ na hapaha Parani eiwa) a hele wawae ~al<vi la 111 a na alanui 0 Parisa, nie ka ]iaa ana i kona paiki nialalo o kona poaeaē, e imi liele. ana i walii nona e uoho ai. A loaa iho la iaia kekalii nuni malunao ka hokelo Ilii des For.s.so3'eurs, kokoke nia LnxemLoni-g, a uku aku la lie mau peni, a lilo iho la oia. i nianu 110 ia |iunana. Nolio iho la ia i ka hapalna 0 ia la e humuliuinu i kona lakeke ii me kona lole wawae, a kau iho la i kekahi man mea kinohinolii hou inaluna 0 kona lakeke, a kona luaui palnpalu i wehewehe ai inai ka lakeke mai o kona makuakane. O na mea e paa nnia ana ma kona lakeke, welu; ae la ia. I ka ]>aa pono ana 0 kana niuu mea hiiniulHuuu, liele aku la ia i de la i wi'lelnu liou no ke kumu o kann pahikaua, a hele ae la i ka. liolele Louvre e ninau ai i ka holele i nolio ai 0 M de Troville. A hiki oia ilaila, hai ia niai la ua kokoke loa kona hoiele i kalii aua i hooliuiah'ina ai i kona riiini inoo. A i ko ia uei lolie ana. na kokoke i ko ia nei hoU'.le, hoi aku la keia ia ahiahi a hiki i konu mnii, haule aleu la keia hiainoe i ku hiamoe a ka poe inakaii 010. A hilei i ka lioni 9 o ke kaknhiakii 0 kekahi la ae, ala ae la ia a hoonmkaukau 110 ka hele uiia a liiki i ka liolele o M de Treville, laia i liiki aku ai ma ka puka 0 ua liotele nei, ua ku tm liana a na meu a pau 0 loko i Uit weliweli, oiai, 0 na casacona i hiki inalihiiii aku e lii;e nie Ataganaua, lie niea hauoh ia i kona manao. laia e uana aku'ana i'na koa niai ka puka pa aku, e kauiailio aua kekalu poe nie na hoolalelale ana aku, e hahau aku ana kekahi 1 kekahi ine ka pahikaua, a e ]>ale uiai ana hoi kalii me lea nukioi. Kll naua iho la ua koa opio wiwo ok> uei, oiai ua ]iiha pono ke alanui e komo aku ai 1 ka poe 0 lmkaka ana \ne na jmhikauii. Aole lakou e hookaawale an i ke alauui, aia wali! 110 a lie mau alii, a he poe lede. la wa konio aku la o_Alayimana iloko 0 ka lumlu, a hookahi ka hahauana aku 1 keknhi nie kekahi, I haliau uiai ka hann, 0 kekulii ia e pnle aku ana keia nie ka eleu. ,p_ela oii i hakaka ai jio kona alaniii e hiki aku ai • iiniia o 'l'iwille. A i kouu hiki ana iwiienakonu

o ka pa, aohe uui o ka poo, hahan. pahikaua nia ia wahi, oiai, ke holo nei leela a ino koia, koa me kona hoa paio iniua o ka puka. Alawa ae. la keia ihope, a ike aku la e nana niai ana kekahi puulu koa iaia, lioomaha iho la ia, a liele liou aku la i ka puka e koino aku ai i kokahi rtimi. Ain lioi eha niaii e liakaka aua nie ka weliwoli, nana iho la koia i kana pahikaua, ua like nie ka pahiolo ka \vawaka, no ka hookui atia ae o na makakila a olua, u e kau ana ka hilihili koko iluna o na pahi nei, a ua poliolehole no hoi kona mau liina. (Aoh ipau.)