Ko Hawaii Pae Aina, Volume II, Number 3, 18 January 1879 — HE MOOLELO KAAO NO MASEPA! Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke AUPUNI LIONA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO MASEPA!

Ka mea i hiki i ka Pahu Hopu o ke Kalaunu o ke AUPUNI LIONA.

A kau i Kilohana, i Kanpakii o Ilanalei. [Uūiihiia o Moso Munn nolia lliwahiwa a kn Lnhui.] Melu 1. E na miiknmaka inni tlinvuii a Niili >u ; Alolm oukou —liia mai ku ninlihiui hou ke kau aku lu muluna 0 ko kakou wuii Kiiilon, ku mea hoi i upolokahi ia o kukou a pau, mui koln pe.t a mo keia liuli o ko kukou irt\u moknpuui, kahi i puka inui ai o kouu inon, oiu hoi, ' Ko Hawuii Puo Aiiin," ka inau hoi a ke keiki o ku Ainn Ua Lmi Hiahua i kukulu ainn ko ono o Kikuihewa, i» ho hoike oiaio leoiu i piaieo ia mui iinua o kakou mo ku lunakilu, um keia liniin uui ana i hooko ai i ko loikou niaii leo kauolin iiiin, ua hooko io mui lu oiu—u wuilio mai lu iimm o kakt>u ponoi, 110lailn, na upo uiui la ko kimhiwi i kuu ia o ku ohu, ka makua hmi o knkou mnlu na o keiu i!i houuu, nolailu, ' Uu alu ka ]iulo ia n«ki.:.vi." Owmi hoi.ka uiea nona koiu pulim», ho nmu koiki papa mumi uo ka puu kaiilana oKauwiki, uolaihi, oo 110 ia Mmii. Aolio tio hoi palia sui i poina ia oukoii i ka wa a'u o hoopnku ana i na kano ho nni wulo iloko o ka nupepu "Ke Au Okou" i ko uu o ka Mo\ Kumehuineha Y, a hiki wule i ka iiiipoo uiin o kona la i ka A D 1872, mai ia wn mui u hiki i koiu mukuhiki liou, ua hoi i ko oue oiwi u noho i ko opn wouwoii me ku inanao 010 e hapai hou i ko.ia lnina, ua lawelawe i nu liunu lim->, uloi, iu'n i hiki mai ai rnu Honoluln noi i keia m ui la, ua ili bou mai la ka hana nana i hookaulaiia uku ia'u iwaeua o kakou ponoi, u na keiu moa no hoi i hoolaiina aku ia'u mp n>\ Laui i hala uku u mo ka poo lliuiohnno, n ho luunuiuna au imnu o liikou a mo na lioa oia man 11 o noho niui noi, u peh\ iu> hoi iwuena o ka lehiilohu holookoa a-pau, no ku moii, luu nu uiini naiiuao, uii ako nui lukuii o hoopim, ia ko lakou inau inoa iloko o ka puuwai o kolā a mo koia mo kft poiiiu 010, a hiki i na aokonu liopo loa o koia ola kino anu muluna o koiu hoiuin. Noluihi, ano ka wa knpono ia oukou o l iwo ai i iiu liolu uiuu, i ole o haiilu i |;;i ho|)o moku, o iiiki o inni aiiuiioi o Kouweuuiauini ino Kihikuokuinoku mu

Iln lioo k.uil.uia u lauu u ''liuln e ka Piiuleiu ni.i i Uilo." Na niaiiiio hooliina.—Aolo keia lio knuo, ho pok \ pnhu nana o hoonanoa i ko uiikim niiui 1010, n ho uwouolelo ilo ko o ko oukou uiiui puuwai, a ho moa hiki o!o i na Le<lo a mo n.\ Kooniinnin, .oinoo niiiluiin o knlii tnoo, u e hoiki niai no uuniioi iui hana a lea 1110.1 noiia koin k ,no, nolo e hiki ana i ko kukou ni:ui liliiiihi ko upoi iho a liiki wnlo i ko kaiii ana o ka moa inua, alailn, ua hin pal.ika i.i onkou me he inau ukana la uo ni\ niokiiiilii h wniho ne i ka uapo o Ainalion, nolailn e hoomaka kakou o k.miiiilio i ka moa nona keia kaao. ' !l o Mnsepa ho keiki ?Oj (i J tiioiii■>,) ma na wnln kuu-iina o ke aupuni o I'eh'kane, i ke au o ka lima nkan o ka Moi o Sokotia i pulumi ai ia Euehuu, iloko o nn mukahilei ahikn o kn noho'na lloi a me na poo anpuni a uio ka luhui mai o ao, a ine kona hao ptta Roso, ua opiopiia a wniho malie, tm pau kona pu-a nna mai me ke kapalili iloko o ka lewn, a he hoailonn 0 ke kiiuinaha kai kau ia iho maluna o ia anpuni, ua pau ka maiiuulana una e hoi hou mai ima ka mana a uie lea maluhia inaluna o ko lakou uina mnkuahine, oiai hoi, na auheo ko lakou mau lia ana a nalowalo, ino lio m»u ule ahiu la no ka moau i, aolo ho mea hiki e hauoli 1 ka aina niuluin i\ wa, aolo he wahi e liiki ai ia lakou ko kan.iho ae ma na wahi a pau o ka aina o Pelek*ne, o ka Manu Lnni wale no. No keia mea, ua honluulu ka Moi i kona oh:ma i.lii a pan a me iia poo aupuui, ka poe waiwai a hnnohano, i kuonoono ruiilnim o ka aioa makna, a o ka poe naauao keknhi, a o ka olelo alii i puka a kukala akea it» imua o koua lahui, oiu keia : Owai o ko'u mau alii a me na lnihina a me na nlihikuua a me na puali koa a mo ko'u lahui holookoa a pnu e hiki ni 0 hoihoi hou ui„i i ka niiinn o ko kakou aina alolin, knlii hoi a ko kakou uinu knpuna o moe m .lie nei i ka opu o ka honiiii, ka poo o k»li :ina no ka la nni hopo o keia ;ki, ka poo i Iml.iwai ole iuo keia miiu inea a kakon e iko nei. Ma keia leo alii, ua nui walo lea pne 1 huokHe nki: i ko lakou miiuuo roo ka hooko pouo i;i uku, i ka hoao ana nae, aia hoi, ua pulmni i.\ inai lu lakou e ka tn"na a me ka ikuika lnaolo o Sekotia, o liko hoi me k-\, w>u nui o holomoku mv-i ma na kiihnwui nu', ua npal.i waliie, pel.i no ka lalmi o hoohoka mnn ia mai ai, iloko o na m,.kuhiki ehiku \ Nolail.i, e waiho iki kakou i ka olelo una iio ko anpnni a me ka Moi, be pono o kium.ilio kakou i ka moa nona kei» kano, oiui pah», ko kali m.ii nei oukou i ka innkowai iioim, ao «iku mi. Eia mai ke kuii iilen lu ilnna, o ka nalu opuu a e hoomu'ipop'i uiiaiiei oo e ka moa holulielu, tia pi-o lee kai mo ho iinueiino Ia ma kon>i nian no.io. 110 koiki lK'leholona maikai o Masr;pa i kona mau lu o omo ana i ka u o knna Mnina, u ho mou e hoilee mai ana, ho pua nani hiu 010 i\.Vauna o koua inau makua ilihiiiui ho moa i moo uhano mua 010 ia o konu mau makua, (a knu i Kiloliuna i kaup.iku o Ilnnale.i.) I ka puni nna o na makahiki ekoln o M»se]in, ua ul;e nui oia ma ka loalen, e hoopukn īnau aua oia i na olelo nono ole ii |hiu, ine ka hoonluhna iinua o kona man innkna, aia wale no ka pan o kana mau liana kololie holiiauioe. Aohī ona makemake o aoia oia ma ka iko palupala a me? ka naauao, he hoowahawaha loa oia ia mea, a ho hoolohe ole loa i na olelo a kona man makna,, a ho niea-kauniahii keia 110 ka nnau o ka niakua, me ka manao e hoea niai ana la oia nio lie kukuna la no ka hi i ke kaknhiaka nni. Nolaila, ua noonoo ka makna e luiawi aku ia hai ka malania, a mo ke ulakai nna i ka mea uona keia Kaao nia na huawina o ka pomaikai e liiki niui ai, a nialia hol paha, 110 ka iko paha o Alasepa i ka īuakim, kahi kuniu hoolanalnla loa uini i kaini inau liana malunao koua, uiau uuikua, (a o ka liopona o na keiki e liko nio keia, lio uiau utiīTō ka poino a nio lea pilikia ke hiki mui), nolaila, ua lilo uku la iiii Miisepa nei ma ka linia o ki'kahi nioa iko u ao iaiii ni!,i ua iko-iialapula,. a-ho" ua hooi.iia

ia aku la oia iloko o kekuhi liale knla e aoia ni, Nolaila, e ka mea e heluholu amv i Keiii ktiao, o halawai mua auaiu'i kiuiii iiio kana mau hiiiiu nina loa o ke kolohe a nio Ivii niakau 010, oiai, i kona la nuia i hele ai i ko kula, a iuia i nolio ai ia la iwuenu o na hinunnim nma, eiakana olelo imia i pane ai imua o ke kumu a nie na hnuumiia. Hke kuinu ame na haumana, owau o Musi:])ii noi, he malihiui ati imua o oukou a pau loa, a pela hoi oukou imua o'u, aka owan nei la, ua liaawi ia au nia ka lima o kekahi mea, noluila, ke hai inua nei au i ko'u manao iinua ou e ke kunni a me ko'u mau hoa haumana. Na olelo a Masepa imna o ke kumu, E ke kumu—Ano, o ka'u huaolelo e hai aku ai ia oe, ho hnaolelo paa loa ia, aole oe e lanakila nialuna o ka'u mea e pane ai, oia hoi keia, aole au i makemake i elua ou wa e liai īnai ai i ka'u mau haawina, a iua oe e hoolohe ole i ka'u mau olelo e hai akn nei ia oe, alaila he eha loa kou ia'u, aole he mea e pukele ai, alaila, e lanakila auanei au maluna ou, 0 kuu kmo au e ike mai la, he nuku a he mea pahii nou e hilinai ole mai ai maliope o ka'u olelo, aka, o ka inanao rloko o'u lea mea i ike oleia mai e onkou, ua like ia me kekahi pali kiekie loa, kahi e hiki ole ai i kekahi mea ke pii maluna o kona piko. I ka lohe ttna o ke kumn i keia mau olelo « Masepa, lie mea kanalua loa keia mau huaololo iiiia. A pela no paha kou manao e ka niea heluhelu, aka. e liuli ae oe a nann iu Davida, ka mea nana i huipa o G-olia, ke koa nui a ko Pilisetia i manao nui ai e lanakila ko lakou aoao, aka, t)a ke an o ka manawa e hoike mai ia mea. Aole juiha keia mau 01010 a Masepa, lie mea ia na ke kunm e hilinai akii ai, no ia mea, ua ]>iha ke kumu kula i ka akaaka. A jui.ii kiina o|elo anaimuaoke kuiuu a kakou i ike ae la, kn ae la oia iluna o kekahi noho, a liiii hou aku la i ka lua o kana olelo imua ona haumana. Eua haumana ii piui o koia kula, ke liai aku nei au i ka lua o kuu inanao ia oukou a pau, he poe hoaloha oukou a puu no'u, lee hoololie mai onkou a ])au i ka'u olelo, a ]jela no hoi au, aku, ina e hala ka'u uiau huaolelo inawaho o ko oukou maii j pepeiao me he makani la, alaila, e luki mai auanei na poino a me na pilikia wo-! liweli he nui wale maluna ooukoue ko'u mau hoa. Ina e. uoho ana au iwaena o oukoii, aliiilii, aolo att i makeinake e lawelawe kokahi o oukou i ka'u nmu palapalu, a aole no hoī e hoopapa inai kekalii i kō'a kino holookoa, 110 ka mea, he keiki kapu au, a ina aole o liookoia atia ka'u miiu olelo u oukou, alaila, he niiike ka hope. 1 ka lolie ana o na haumana mua i keia mau olelo a Masepa, ua ]iiha lakou 1 ka akaaka a mo ka heneheue uui no ka mea uona koia Kaao. Nol;tila, e nima ]iono oe e ka niea keluholu i ku hookoia ana o kana mau olelo. 0 kiuiii mau olelo keia i ka la mua, a aole i hala na la elima o kona nolio liauniiuia kula una, na ulu mai la iloko o kahi niau huuuiana ka nianao o hoao o Masepa, a i' ka lioao io ia ana aku e kekahi o kona mau hoa, ua lele koke oia ino ka manao kanalua 010, me lie popoki la i manno "e ulapoho i ka iole no kona wa hopo loa, ii ulu mai la ka ulnaoa a ine ka haunaele nui o na hau - inana, a no ka nui o na hauuiaaa a me ke kokua pu mui o ke l;umu, alaila, ua lieino nku la inui kona lima aku ka mea ana i uiiiimo paa ai e hookau aku i ko koloka eleele o ke kanikau no nasekona liope loa, a ike iho la lakou i lea hookoia ana o leana mau hana, a hiki ole i Ki poe nni ioi alui na inakahiki maniua o ka mea nona kuia inoolelo. Ao ka liiupo keia oku liana nina loa nuna i hookaulana aku i kona inoa ma jis> Aupuiii o Poi'Haiiia Nui. Alw nma kupauaha ka loaa ana o ka ikaika piha i ka wa pokeo wale. A no keiu moa, ua hooholo koke ko Kuinuknla o hookuu koke iaiu nmi loko aku o kiiiiii uo «nn, nolailu, ua kipuku koko iu o Miaepu iu lu nio 'ka loau ole iuin o i)u hooniuikui iHin. 1 kn liiki unn uku o ku loho ininu o k.u luiikuu liou u uiu i liookouio nku iniu

iloko oku kul,., ,ih helu koko iinnā 0 n;k m.ikna o Al;iHop,i, o h *i aku i |<ei i oiai tn;i kona hoom»o|>op) nna, aopalia e linliu |;onn noho ana ido in, iilni- !•>, o limnkila mni no oin n me kana mnu •i»na a p«u maluna onn, nol.iih,, (ko hooiriamno rmm nei oia iaia iho mo be Aknlo la i ka hohonu,) no kein rnoa, im lioihoi liou h aku la oia me kona mau mnkna ponoi. A i kn lolio nna o na makua ona i kona mooieiō, lie nīoa mokumokunhua keia no līh naau, nolnila, na noonoo nui laun no 3E-isepa me kn hooniiinnwanui malalo o kiina maii hana pono ole a pau. 1 ka pihn ann 0 i.h makahiki elima o ka mea nona kein moolelo, ua lanakila loa kan;i mau hiiua maluna o na makua, (noiio lie kumano e pa ai ka wai ke kahe mni kona kumu mai,) a nokilfl, e hoomaka knkon e ike i kahi 0 kona mau makua i inanao ai e liookaawule uku Ua īke ae noi oe e ka mea lielwhelu i ke Aupuni o Pelekane, aia ma ka polio o ka lima o ka mami ikaika o Sekotia kiilii i paai.i ai no iia makahiki i hai inua ia. (Joh i pnu.)