Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 34, 21 August 1880 — KA HALAWAI MAKAAINANA MA KAUMAKAPILI. [ARTICLE]

KA HALAWAI MAKAAINANA MA KAUMAKAPILI.

I ke ahiahi Poukahi ilio noi, Augate 16, ua hoouihaiu ka luakini o Kaumaka. pili e na kaiuaaina waihooluu like ole o Houoluhi nei, oia he elua hnpnkoln o na kiuuaaina haole, a he nkahi liapakolu paha na Hawai: maoli a emi niai uo palia, no ka hoike aua i na inanao o ka lehulehu uo ke kulaua pili aupuni ma k;i lioopuuia ana o ka Aha Kuhina mua a me ke kohoia ana o ka Aha Kuhina hou me kekahi haole malihini C C Moreno m# ka Oihana Kuhina o ko na Aina e. Ua kaheaia ka hale e hoomalu e Mr, H Waterhouse, a ua kohoia o W R Castle ljsq. a me liou. Gr W Pilipo i ir;iu Luna Hooiu.il u, ao J Kalnma Esq. ame H. Macfarlan» Esq. i mau Knknuolelo, a o W H liiee Esq. i iMahekoielo. Alaila ku mai la o W R Castle a hoakaka inai i ke kumu i kaheaia ai keia halawai, oia ko ka lehulehu hoike ana aku i ko lakou manao nia ko ka Moi hoopau ana i ka Aha Kuhina mua, ka Alia Kuliina i loaa ka hilinaiia o ka Ahaolelo, a koho ma ko lakou wahi i mau Kuhina hou i ike ole ia, a o kekahi o lakou o C C Moreno kekahi, he malihini i ike ole ia e ka lehulohu. Alaila, ku mai lao S B Dole ?. kokua i na manao i hoakakaia e ka Luna Hoomalu, e hoahewa ana i na hana ana a ka Moi no ke kue i ka maoa o ke Kumukanawai. A i kona hoopau an.i i kana mau olelo, ua heluhelu mai oia i kekahi olelo hooholo i hoomakaukau e ia eia, oia keia : OIAI, o ka Moi ĒalakuUii, Moi o k» Hnwnii Pae Aiū.», un lawe auuim oi» ' kn pono o na makaHin>ina, a ua hoopau iho nei oia i ka Aha Kuhinu a ka Ahaolelo i hilinai ni, pela hoi ka lahui holookoa, a ua hookomo oia tna ko lakou hnknhaka i kekahi Papā Knhina hou, » maloko olaila, o Celso C»a.ir Morei')o kekahi, be malihioi, a he koewn mai na aiua e mai, i ike ole ia kona ano, a ua hoike koke ma koua lawelawe aua iho nei, i konu kue i ua pono a pau oke Aupuoi Hawaii. Aole uo hoi oia 1 hiliuaiia e ka iehulehu a me oa Lunn nui o ua aupnni e, nolaila, e Eooholoia ma keia baua ana a ka Moi, ua kupono ole i Da hookumu ana 0 ke Aupuni Hawnii, Aupuni Moi Knmnkanawai keia i hookuoiuia a 1 hooiliia mai e na KHmehameha a me ko lakou hope pouoi Lunalilo, a ma keia hana ana, ua kne loa oia i ka hooto«u loa ia aūu o ke kuokoa o Hiiwaii, [ a ua kue no ia i ke ola o ka lahui H-i--w.ii, ke ola ke kuokoa a ine ka maluhia o ka waiwai o ka lehulehu holookoa o ko Hawaii Pae Aiun. Mahope o ka pau ana o ka heluheluia aua o ka olelo hooholo, ua ku mai o Mr. J M Kapena, a kamailio mai me kekahi haiolelo ikaika e kue ana i ka olelo hooholo. "E o'u hoa inaka.ainnn:v, e o'u kioi, he olelo hooholo kue keia i ka Moi. E aho palia e noi aku kakou i ko ka Moi oluolu, e hoopau ae i ka haole a ka lehulehu e huhu nei, aka o ka lawe ana e like rae keia olelo hooholo ke kue nei au. He oiaio, owau no kekahi o na Kuhina i hoopauia.iho nei. Na ke Alii ka Moi i haawi tnai kuu hookohu, a Nana no i lawe aku, e Uoomaikaiia Ka inoa o ke Alii," a he nui wale aku. Ku mai o Hon. G W Piiipo a kamailio mai, eia o Hawaii iluna o ka waapa, e paialewaia ana malunu o ua ale hunupanupa. Nawai i ko'no i keia Moi ? Na ua Makaainana. Pololei. A kamailio mai no ka pono ole o keia malihini C C Moreno, me k:i heluhelu pu inai i ka palapa. la a Kalakaua i haawi aku ai i kona ae imua oka Peresidena o ka hahiwai mikaainana nui-i malamaia ma ka lnakini o Kawaiahao i ka la 4 o Feberuai;i, 1874. Ku hou mai o Mr. Kapena a noi mai e hoololi i ka olelo hooholo, e koho i Ko> mite e noi aku i ko ka Moi oluolu ē hoopau ae ia CC Moren<s, no ka enea aohe makemake o ka lehuleliu iaia. Kokua mai o Hon. L Aholo, a noi mai e kapae i ka hnaoielo "annnu o ka Moi" me kt'kahi hoakaka « pili ana ia. S H Pliillip a me A 8 Hartwell, no ko laua liiki malihini anu mai im i Hawaii nei, a lawelawe koke no i ka hana. Ka miii o Mr. Kakiua me ka manao e haiolelo, uo ka hoikeike ana niai o ka Luna Hoomalu, Kakela, "E na Keonimana, e ae mai oukou ia'u e hoolauna ;iku ia Mr. Knkiua, kekahi o na kino o Moreno." -I ka loheana o-ke anaina,- ns hauWahiau k? hale me ka makemake ole iaia e ka» mailio, a' oki pu iho la.

Nolaila, ua uinauhi ka olelo hooholo u hooholo loa ia, a ho uuku ku ~oe kue. Kula mai ka Noho, o kolioia i Komito olelo hooholo imua o ka Moi, he ehiku o lakou i mau kiiuaka Hawaii a i uono i mau liaole. Kohoia o Q W"rili,io, J Nawnhi, A Iv Kuuuiakeii, W R C'vstln, S B Dole, U WaU-rhoust, W W Hull, E P Adams, J L 'Kaulukou, J Keau, Juo. Kalama, J WMoanauli a mo J C Pfluger. Hoopaneo ka halawni. <ī Kai.ama, Kakauolelo Hawaii. Honolulu, Augate 16, 1880.