Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 37, 11 September 1880 — HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO! KA NAITA OPIO O GEREMANIA. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO KE KEIKI ALII OTTO!

KA NAITA OPIO O GEREMANIA.

MOK'UNA XV. HEIŪ 23 : . tT 4 !E'LOHEae la no' nae ia i lia nakelio o Oa pahikaua, aole hoi i liuliu' iho, ike ae la ll ia eia ka. oia ke halihali ia nei e kona kailnieane, a hoomaopopo loa āe la hoi ia* ma kōna pane ana. iHo:' ' E wiki īeaaa a hiki aku i ka' ihaloko wiai la, alaila, malaila,. kaua e kau ttku ai mkliina o kā waapa a holo aku iio kela ' mokupuni. tja pupiile loa ia na kaoaka o keia wahi, no ko lakou ike ana aun nei i na hana.ano e ma k'a hale leakela. j ae la o £>ereta ppe k,a leo na,\jral?wali launa o)e, Ae, e kaua a pae asu. i k§la wahi aiokupuni.a'u i iini nui loa ai, » upoi, koke iho la kona mau lihilihi. ' MOKUHA XVI. . la,ia i-ala ae ,ai r ike iho la ia e moe ana ka ia eoaluua o kekahi ahua limu, a e.kukuli ana hoi kona> kaikunane ma kona aoao, &e lilo ana hoi ia oia ka haaa ana, i mea e pohala ae ai ia. Aka, aia no nae ke o nian la iloko o kona mau pepeiao, na paiakuli o kela kani uno e ana i lohe mua ai; iloko o ka hale kakela. A- īolaila. alawa ino ae la oia ma o a maanei, m« ke a*au ana o kona mau Uiāka me kona ; kuhihewa ana hoi oia no la oia lloko o ka hala kakela puhaohao. [ ka wa hoi i hala ae ai ia mau noonoo ana, a h.oi hou mai la na manao 'hookaonoonO iloko ona, ia "-a i E6offiaopo{|o iho &i ia, eia ka oia a ipe kona kaikījinane n?aluna o kahi mok'upuni a koha maii īnaka i hauwi mua ai i ka oiai oia e nana oiai ana mai Ke Kukela raai. I nei w'a hoi, pane.. aelaia, E hoonaniia ke Akua, eia kaUa maluna o keia wahi eookupuni. I 1% ? ai.lpaa kaiku- j nane i ka pane; Xe, he laki maoli paha 1 ko . aoa., oiaLnei ianei; no ka.maa, ua ae pei na Unaka o ka 1 *ioa..ia#i Q a,o ) ,po ko, lakou lt>he am i halnlu ma ka l?akela, i mēa % ; a lakou e pei, oja, a hoqkqj» Uoi na o kkou iho. aolp keia.he wahi Jjnmp kou ke apo;,a 4olailft M (; piea p9up ia, kaiia ke haaleie ilio i jiqia wahū a hale hou aka »»kaamhi;p alyfl.« $° .f»M Uoi jio ka.ua mpa e haalele iho .Ma lio'u nwoao eia lf.ahi i.oi| W Ka; .man.ai. na.hauvtna - ke «bha,ī a. me t ta ; # gw f jy «ea.k, ioea. no ūoi iwiwhi a paa a

feo ai, ein nomaaiiei Eii\ wftle no Ua'u ih oe,'e WVuū oe in'u, ouū lwi 'un ike no an i ku'u iuea e hann ui.

.Inwa no anii i clelo ( ne, «i, na kp tie la ia iluua a lu-le nku lrt in 'i kahi e puuki- | uki loa īdtii aaa o ka laalnnu. nio Uons\ manaoio loe*, nia ia helft huli ana uku ana e loaa (manei o Ofcto a rae koaa wahi'home mehauoeha a pela hoi e hookoia. •ai na niea ana i hakukoi wale ai mauiaa. j

Oiai hoi o Hiredigeua e hahai aku aua.aku niHhopti l oua, ua kuhi iho la ia ua loaa la hoi i koua kaikunane he wahi makaukau īki ina ka dihnna kupua, na mea huna hoi i huūakeleia ma na paia o ka hale kakela kainahao.

ia laua i u haele aku ai, aole no laua i ika a"tu i na alahelo ili launmnia i uniia ia e na hihiipanu pua aala, aole no boi na pua akipohe a ke onaoua i kahinu ai, i hnlnwai mai ine Uo kakou tnau ouohi mnka —uole hūi na hiohiona e kapUili pono ai ka houpo okw ahi i hieei unu ra» ke aiahule a Jaua e hou poo wa\e aku ana; aka, »ka hihipea a nae 'ka olokea- hihia o na laalaau ka mea e akeakea niai aua i ko laun alaliele.

He oiaio nae, aia iloko o Bttreta he mahu alii ikuika e hookikina ana i kona mau kapuai e kapae ae i ka hoolehilohi a uie na keehina nalua wale, a nolnila, o kona nee ana aku imna me he kikiao makani ikaika la; a i kela a rue keia wa ine he mea mea la e heino ae ana na huaolelo E liuu lia, ,ke kaunu wuioohia a puuwai—e Otto e—auheala oe— aka, iuu koea fy;le p ana me kopa kaikunane i kaohi inai i kona nlelo aole e onioni ae, o lohe mai na pep.eiao o kona hanau inua, a loaa inai hoi iaia na hoohilahila ana o kona (Hiredigena) alelo.

I]oko o ia wa a laua e ht>le aku nei, komo hohonu loa tvku la laui» iloko o kahi hihipeu o ka laau, a ano onalunalu mai la hoi ka pouiiuli, a iloko lioi o na keohma ana a pau a bo lauii mau kapuai e uiahikihiki mau aku ana ua moo kolo Hilii he nui a hie na, hololiolona kolo e ae ho nui.

Aole i eeoo ka laua hele atia aka, e hou wale aku ana noiaa lauei, aia hoj alohi ,mai ana ke kai ma. kekahi aoao aku o ua wahi uiokupuni la.

A ia laua i hilei aku ai malaila, ahu wale ae la n a afiua poluiku funil;a kalirko, a me aa he kupapau he nui,, a e pahola ana hoi ke anoaao o na ilina ma ia wahi, aua ka un hoi o ke kai poi i pakui maii ka iiihiaoia wahi, rae he mea la ia hoia o ke aekona hope loa ia o ko ke ao nei ku aaa ma kona poHi o na mea i hanaia e kela Maiia kiekie, a i ahona i ke ani kolonahe nmi a kkkahi makani moana, oiai, ua hali iuai Li koae. mau elieu i 'na moae aala pikai, na keia wahi mea wule no i kaomi uui ae ī ke ano oiīihia i ili iho maluna o na kamahele opio.

Ku iho la laua nei ma īa wahi anoauo, a o Beieta hoi .kale.le iho la kona mau lima maluna o kekahi pohaku, a hiolo maka,walu , aku la na wnimaka, ine kona puana a.na ae, E ka luakuapapau koou, e hooko ia kou, tuakemake.

E like me ka nui o na ninan a kona kaikunane i luku aba ai maluna ona, pela i hooi loa ia aku ai ka ikiiki o kona puuwai, oiaī ua paila ikaika ae la ka welenia iloko 6 kona houpo, no kona hoohoka ia, a rae kona hiluhilu qo lioi, ikaikeana ilio ua 'koho kona naau i ke kuhihewa a ua kukulu i na manaolaaa ole wale muluna o ka makani.

No ,ka hiki ple ia Hiredigena ke ike lea i.k#ia *no kamahao maluna o kona kailiuahine, nolaila, ulu wale tnai la no ka manao koho ilokoona e hoahewa aku i ka lede Mißeterosa, oiai, uu manao ia nana | haaa i nā mea e pupule ai kona kaikoahine, a iaia .i pune io aku ai pela ia Bereta, ua hooi loa ia aku la ko Bereta mau waimaka.

laia e uwe ana a me ka nui hoi o na | okuku manao ano e, aia hoi ke aka kiLowailua o l;a lede. kayu\huo e manloalo | mau ae ana ma kona mau inaka, a oloio mai la hoi na hoomanao walowalohia | iloko o koua houpo, no kona hoqkuli laj u na, ole a malama ole no hoi i na olelo a t ,kona, ina.kua, a na keia mea i hooniokuj mokuahua ae i ltona a haehae ae k ka weknia kukonukonu iloko o kona puuwai. Aka, iloko no oia wa lohe maopopo akula laua i ka leo o kekahi wahine e himeni iūai ana ma kahi kokoke loa ia lana, a penei hoi kekuhi niamala olel'o a laua i lohe aku ai. E n'a ohelo weo ula e, Wa laau uliuli no; Ko oukoa mau wai 00, Ita mea e piha ponp ai, Ka apu mn hooikaika, 0 ke koa naau wiwo ole. , ,4 |a laoa hoi i. nana ae ai ma o.a. maW«i JHe,ak w k lau» i, keia 'wahine wiwi piklahi e kuoe hele ae an» iu;i kahakni, a i kekalii wa hoi e kulou iho ann ilulo ia.hulili iho la kona unao- tuaka poni aliult iwaena o na opu uiauu oru&onraa 8

kupu ne.ana >bm'ia wahi, ti i-kahi vra. hoi e ukouUu uiui iuui nu i«v l i uu inauu .lu, a lioo iho la iloko o kuna huouu nani, a un like hoi in me kekahi kiwi i uhiiiu i ka wui gula. . Kuuweln iho ln hoi ua inaaw'i lauoho Uohu lipalawai a ujiapaUi iho,ia nia konu hokua nepu maoht'ahe, a me na kapuai j)olamituo haawiwi aku „la ia i, kana , Aiajh6i ina puhaka UEi oooahia 'aku keknhi pihikaua hulali, tt o kena puaa nne/ke kajjaka >e ,Hailewa, tjina ma kona kua. Hoomnu akn la no ia i ka hele ana a me kc kani onn a kona leo mele, a na ia leo i lioauhee ae i ua lukua nianao poluluhi iloko o na kaoaahele opio, a lilo loa aku ln hoi ko laua maka i ka nana pono i ka oiwi o ua waliine la. I ka hiki ana mai o ua lede la ika hopena o kaua mele, ua loaa lihi alui lu na huuolelo hope lon ia Bereta, a eia kanu uiau ulelu i loho a.ku; Aka, e fce koa— E akalwle kou inu ana, I ka'u a'pli hooiknika kino, Oiai, he poino hou ke makaala ole, Noluila y e nnUiwxia i ua| oolopu, A na ke au o ka nianawa e hooia mai, I ka hopena' lanakila. A iaia i hoomaka hou iho ai e knlou ilalo, ua hooho leo nui ae la o Hiredigena/"E na lani, aohe no he ui a koe aku o kela luau hiohiona ! A ia wa, o like iu*j kekahi pua i oili aku mai kei kaleaka aku, oili kupaianaha ae la kona kino a ku mai la me na raaha hnlili ano e o ka huhu, a pan« mai la hoi me ka ukiuki launa ole, Ea, ua haopakalaki wale mai olua iu'u. oiai, heaha la ka waiwai o ke- j la ahiaiii molale a ka uani; a heaha hoi I ka waiwai o keia mau lau. |

Ia wa lalau iho la īa i kaaa haoua u lu helelei ino aku la i na mea una i hoiliili ai. A hooiuaka. ae la hoi o Hiredi~ gena e hookokoke akn i oua la me ka uiaiiao'e noi 'aku i kona kala ana mai, aka, lalau iho la kona liuia lalahi i kanw pahikaua a paa ae la ia iluna, a me ia mea oia i ani mai ai iaia e ku nialie, a huli iuo ae la hoi ia a bele aku la a kahi e lana ruai ana o bau wahi waapa, a kau aku 1«.

Lalau iho la kona niau lima i na hoe, a rae ka makaukau lioonee aku la ia i ua wahi waapa la nialuna o ka moana wai e halana malle mui ana, aole i enn> nalo aku la ia rua kt j la huli o kau wahi puu m'a kela aoao inai o ka aiua.

Hahai loa akn la hoi na makd kahaha o Eerata ina niahope o ua wahīne holo moana la, a liuliu hoomaka ae la laua e kalmuiaīlio, aka,. hooho e ae la nae o Beieta me ka leo pihoihoi, Auwe l he inau kia paha kela uo kekahi moku ?

Naūii aku la o Hiredigena ma kahi a kpna 2itiw e kahikuhi ana, ike io.aku la ia i ka wanaoa mai a ua kia, a ike ia aku la hoi ke kiuo o kekahi moku Dui e panee inai ana, a e holoholo mai ana hoi na kaealialie uni.

Aole hoi i liuliu , ikeia aku la kekahi' mau kanaka i aahuia me nn aahu kana, a i lako pouo no . hoi me na pahi, koi, ihe a nie na makaukau kaua eae he nui. Ia wa lele ino āe la o Hiredigena a ku ae la īluna i kana pahikana, a uloalo ap. ja kona. niau maka tuawaen& o na laali- ! au, a ike aku la no ia i kekuhi mau kanaku e hele mai ana. I Ike ako la nb hoi ia i kekahi opio, i aahuia me ke kapa kaua gula, a ho yia-' pale kaua ano e hoi ke haaheo iho una maluna o kona poo; oiai koi, e okuku 1 ae ana he elua mau eheu o ka mann vuleture uia ua papale la. Hehi inai la oia imua nmifaena,mai o j ka puulu kanaka, a liele uiui la ia imna a hui me laua nei, a me kiina laan ihe 0 mai la oīa iiaua o na kamahele opio,, E hali akn ia laua nei i ko kaleou moku. Ia wa pane aku la o Hiredigena, tleaha ko oukou makepake ine na kauaka 1 hanau'.ia me ke kuokoaP u puliki ae la ia i kaua pahikaim, h lele oliuolino aku la hoi ua pahi la imna . o ke koa malihini, me kona 01010 ana ae hoi i kona wahi kailuiahine, E nee ae oe mahope o'n I A huli aku la hoi ia imuo. oke alnka a pane aku ln'iu, 0 ka ni>'a o oukou e nee raai ana imua i hookahi kapuai e nele no ia i kona ola. la wa kānlona līke mai la : ua j>oe U i ka - lakou mau kakaka i ke koa opīp Hi r rtdigena, aka, poha e mui la ka leo o ko i.lakou u,Ltkai; IJa oki, ua au e lawe ola aku ia olua. Hanle 'liko iho la na ibe ilalo a me na pua, a hui lilie ae la lakou ni» ke atio hoopuni ae la ia laua, a neenee mai 1». {Aole ipau)