Ko Hawaii Pae Aina, Volume III, Number 47, 20 November 1880 — HE MAU LETA MAI HAWAII MAI. [ARTICLE]

HE MAU LETA MAI HAWAII MAI.

Hilo, Nov. 12, 1880. I ka makamaka oiaio, Jos. U Kawainui Esq., Aloha oe. Ua manao au he mea oluolu ia oe ke ike iho i na nu hou hoolele hauli o makou nei, oia hoi keia:

Ma ka po Poalima, la 5 o Novemaba nei, ua poha ka Pele iluna o ke kuahiwi o Maunaloa ma kona wahi mau o Mokuaweoweo, a kahe no ilalo o ka mauna ma ka mole o na mauna 2, Maunaloa me Maunakea, ma kahi i kapaia o Kaleieha. Ma ko makou manao aku e iho ana la ka Pele makai o Kona, eia ka aole. Ma ka po Sabati, la 7, ike hou ia aku la ke kahe ana o ke Pele mailuna mai o Mokuaweeweo, ma ka mole o ka mauna ma ka aoao ma Kau-alaila, e hoomanao iho oe elua wahi a ka Pele e kahe nei; o ka pele nae e kahe nei ma ka aoao ma Kau, he oi ka ikaika o ka a, aole nae he mau lono i loheia mai, ua hoea aina aku paha aole paha. Ma ka la apopo e akaka ai, ke puka mai ka lawe leta mai Kau mai. A no ka pele iho hoi mawaena o Maunaloa a me Maunakea, ma ka olelo mai a ka Makai haole, a me kona alakai i pii pu ai e nana a hoi mai nei, ke hu li nei ka iho ana a ka pele ma Hilo nei, ua hala aku o Kaleieha iuka; haalele aku laua aia ka Pele i Halealoha, oia na hale hanai holoholona a Hitchcock Ma i ka mauna. Aole ka he ikaika loa o ka iho ana mai a ka pele, he malie loa. Ma ko laua manao wale e emi pu wale aku ana no paha. Ke i iho nei nae au, he mea maopopo ole ka manao o ke kanaka i ke koho wale aku no; oiai, aole laua i kuka pu me lakou la e hoonaue malie mai la, na ke au o ka manawa e hoike mai i ka oiaio oia hopena, ka emi aku a me ka hoonaue loa mai i kai nei. Ua hoike mua iho nei au, aia ka pele i Halealoha, mai manao iho oe ua ha--hani loa ia wahi i kai nei o Hilo, aole pela. O kuu lohe, aia no maluna o 20 mile mai kai akn nei o Hilo—o keia ka'u hoike ia oe no na lono o ka pele. Ma ka ponei i make loa ai o W. H. Reed, maloko no o kona home. Ua pili mau ke onawaliwali mai iaia no na manawa mamua aku nei; a ma Honolulu oia i huli aku nei i ka ike lapaau o na Kauka, a he neo ka mea i loaa. Ma ka huakai hope aku nei a ka Likelike i hoihoiia mai ai oia me ka nawaliwali, a kuu ako la kona luhi. Oia ko makou haole kalepa nui o Hilo nei, a he hoaloha oiaio no na kanaka Hawaii a pakeu loa aku hoi i ka poe o kona ili hookahi, Ua lehulehu na makahiki o kona noho ana ia Hawaii nei. Ua mare mua ia oia me ka wahine maoli, a mamuli o ka hoolalao o ua wahine Hawaii nei, ua okiia a kaawale, a mare hou keia i ka wahine haole, me ia laua i noho oluolu ai a make aku la. Aole oia i loaa keiki me ka wahine mua, a pela no hoi i ka wahine haole. Ua lohe wale au, ua 70 paha ona makahiki a make aku la. O wau no kou oiaio G. W. A. HAPAI. Hilo, Nov, 12, 1880. B. W. Kawainui; Aloha kaua. O ke Aliiwahine ka Hooilina Moi, ua hiki mai oia ma Hanakahi nei i ka Poaha, la 4 o keia malama, he maikai no kona ola kino. Ma ka Poaono, la 6 o keia malama, hoomaka ka huakai a ke Aliiwahine no ka makaikai ia Pele, ma kahi mau e makaikai ia ai ma Kilauea. I ka hiki ana o ke Aliiwahine i Kilauea, nui ka a a ke ahi, piha pono ka

lena i ka a a ke ahi; o keia ahi pele i Kilauea, he ahi okoa no, o ke ahi i Maunaloa he ahi okoa no. A pau ka makaikai ana o ke Aliiwahine ia Kilauea, haalele ia laila, hoi no kai o Hilo me ka oluolu maikai no o kona ola, a nanea i ka lai o Hilo i keia mau la, me ka nana i na hana a ke ahi o ka po iluna o Ma unaloa, a me ka iho lua ana a ke ahi elua mana ma ka aoao akau o Maunaloa, e pili 'la me Maunakea; aia mawaena oia wahi kahi i hana ai ke ahi o ka po i kana hana, mai ka po mai o ka Poalima, la 5, a i ka po o ka Poaono, la 6; nee hele mai la ka a ana a ke ahi, e iho ana i kai o Hilo. Ma ka la Sabati, la 7, a hiki i ka Poalima, la 12, haalele ka pele i kahi mua i a ai, a eia mai la i Kaleieha me Laumaia kahi i hele mai ai, a ua haalele ia Kaleieha a me Laumaia, a eia no ke nee hele mai nei i kai nei o Hilo me ka ikaika no o ka a a ke ahi, i keia mau la a me keia po, me he mea la mawaena o 10 a me 15 mile kahi a ke ahi e nee hee mai nei a hiki i ke kaona o Hilo. Ma ka Poalima, ua kau aku ke Aliiwahine ka Hooilina Moi ma ka mokuahi Likelike no Honolulu, me ka maikai pono o kona ola, a me ke aloha pumehana no o na makaainana i ko lakou Aliiwahine. Ua kaumaha na manao o na haole, na pake a me na kanaka o ke kaona o Hilo, no ka manao ina e hiki io mai ana keia ahi i kai o Hilo nei; aka, aia wale no oia i ka Mea Mana Loa, e haawi aku ko ka honua i ke aloha Iaia i na manawa a paa. Owau no, D B WAHINE. Kemau Hamakua, Nov. 12, 1880. J U Kawainui; Aloha oe: — Aole no ho aiea hou o kuaaina noi, akn. hookahi no mea hou, o ka wahine o k;> lua, ua hele maknikai mai In oia maluDa o k« aina ma kona hookahe ana mai mai ka lua m»i e iho pololei ana i ke 'kaonalaio Hilo. Ka ilio mnlio ue nui oia ma ia alahele iloko o keia mau la, aole i maopopo kona hopena, a he nui ka pioloko o na haole o Hilo no keUa haalele kekahi poe i ke Jinre o Waimea, a na haiwikiwiki akn i ko lakou mau home ma Hilo, no ko lakou ohana e noho la me ki nanea. , He ikaika ino ka a ana a ka pele iloko e keia mau la a makou e nana uku nei; ua nui no hoi na haole i pii aku no ka mauna e nana ai no keia mea hou. J K Waiohinu.