Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 17, 23 April 1881 — HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI! Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU. [ARTICLE]

HE MOOLELO KAAO NO ROSELANI!

Ka Hiwahiwa o ke Koa! ME KA NANI LUA OLE O AINAHAU! A O KA OLALI HOI O NA POAIANU.

[Uiiiihiia e ka Peni inanawnloa a Miehnel Haliale, no ka lliwahiwa a ka Lahui.] MAIIELE I. llklu 16. KA lohe ana o ke kaiknmnhine «Ā, alii o Ainnhnu i nei oielo a Kinikula, ia wa no, pane mai la oia me ka leo olnolu, Ua pono ke keiki a kakou i Aioahnu aei e malaina ia ai, ke hoawi aku nei au i kein aupuni no ko keiki ma ou la ka makuakane, aka, eia wale no ka iiewa, ua pau iho nei kekahi. hapa o na kanaka i ka lukuia e ke kupua o ka ululaau, he mau pule iho nei ko makou kaua ana me kn ikaika, a ke makau nei au o hoouln hakaka liou mai ke kupua, olai, ka wa e malama ia ana ke keiki, ina paha e make ana ke kupua, ulaila, laelne ka liauai ia ana o ke keiki. Ua kauiailio ke aliiwahine ia Kinikula nie ka manao aole i make ke kupua, aole no hoi i ike i ka haknka aua a Lahe a lanakihi ai inaluna o ke kupua. Ia wa no pnne aku ]a o Kiuikuln, Ua kaahele ae nei au ma na wahi n pau o ka lewa, ua luku liele ne nei hoi i na kupua ino a pau o kn lewalani, a me na kamaeu o ka lewa nuu, a o ke knpua o ka u-lulaau nei o Eelenu nei, oin kn'u enemi ho[ie i paio hope mni uei, a na kuu lioahele i niohai kona ola ma ke kumu o ka pnu ine kona mau kanaka he lehulehu, a komo mai nei au iloko o ke aupuni o Eilena. Ninau hou mai la kealiiwahiue, Owai kou hoahele, a auhea oia ? Pnne aku la o Kiniknla, 0 Lnhe knn hoahele ma na wahi a pau, kua lio aloha, a nana i pepehi i kou enemi, oin hoi ke kupna, he koa oia a me ka ikaika, a e liiki mai anu oia i na wa a pau a'u e uiakomake ai. lioopau ae la o Kinikula i Unna ka.mailio ann, ua-lilo hoi keia mau olelo he mea maikai i ke alii wohine. Olelo mai la oia, loa pela, uo, pau ka pilikia, o hele kakou e lioola i ni». kannka. Haawi ae la ko kaikaiuahi alii i ka otnoie laan olu ia Kinikuln, alaila, puka aku la o Kinikuia iwnho ma kahi o ahu niokaki ana na heana he lehulehu wale a ke kupua i luku ai. 0 ko uno leeia laau ola, ua liko kona ulaula me ko -koko, o keia laau ola, noloko mai o kokalii knmu laau o ka u\ulaau o ko aupuni o lee kupua uluula o Ebnrn, i ka wa alaua i kaunnimo Dann uu knakila o Dana maluna o ke kupun

ul.iula, a ua lilo jiu niai nw koia oinolo l:\au ola, n:\ ka niami Uiui o ko nupwin i I; uhikimi. Lu uku la o Kiniknln i hx laai. ola maluna o na kino kupapan e n\m inoka- ' ki aiiii, :i nio ka poo e imlui ana ino ka oh.'U'hu o ua palapu 0 ko kiiluia kana, na liko nio ko kana i niao ao, pe\a lakou Hoi alai l:i o Kmikula a niuloko o ka \valoa\;i ino Uo kaikamahiko alii o Ainaliau, uiuiiii tu> ]« oin i ko kookoo inana a knuoha iho la ia Pipipi, Ounauna a ino na kanaka kuniaen o ko anpniii uko'ako'a. Ho maaawn 010 hoi, ku ana lakou a pau imiia o Kiuikula, noho iho la lakou e hoohmna iloko o ka halealii. Ninau inui lu lukou, Healiaka niakou i kauoha ia ne nei ? Pano tm\i la o Kiniknla, I k:\ool\a ia akn noi hoi pahu oukou e hele niai e hoomnikai i ko nupnni o kukou, e huna lioi oukou uieka maikai i oi ae miunua o na ati(iimi o ka leu'u u nu> keia i/ihoinia, i niea o kunlana ni ko kakou inoa ina ko "o a puni. E nmlania pu hoi o\ua ika ialmi i ko'u wa o kaawalo akn ai, o, noho oluii i l;e uupiini a hiki i knu \va e lioi hon mai ai, nUūln, pnu ka olna lu\na n hooknuia olna o lioi ilelo. Pano tniii la o Oiunnina, Ua ninikai I kau 01010 e ko m:\na hakn, aka, a\ia oe o lioi koke i ( km lu, e kali iki oe a ka la apopo, i ike oo i ke nuo o lui inanu hnna. Ile maikai pahn i kupoiio i kou mnkemake, aole palia. No ka mea e hooniaka nna maua e hoauo e i ke anpuni i koia po, e hoohnli nna maua i kona mau kihi ilalo, e kiola aku ana maua i na kula oueanea, a nie ria kuahiwi olapalapa i ka hohonu o ka moana, e lawe mai ana muua i na mmi a pau o ke ao nei, a me na hoohiwahiwa i iko ole ia e keiu ilihonua mai kinohi niai, inahope iho o ko maua hooniaikai ana i ko aupuni, e kuknln ilio nna maua he halealii nnni loa, e hoohihihi ai ka manao o ke kamahele kaapuni honua. Ae mai la o Kiniknla mo l;a maikai. Moo iho la lakou ia po, a ma ke alikelike o ke numoe, ala ao Iu o Pipipi a tno Ounainiii, e hoomaka i ka laua hana. Hole aku \a o OiHiauna nva ka hikina a o Pipipi mn ko kukulu komohana, ilpko o na ininute eliinn, halawai ae la laua i ko anawaena o ke aupuni, ia wa no, lalau ae la o Pipipi i na kihi oha o ke anpuni a hoohuli ilalo, hnli hou ;ie )a a hopu aku la i na wawae he 12 oOunauna, huki mai Ia oia i kona kino io, a ! koe olohelohe aku ]a ke kino iwi o Ouna I una. j Ua ike oukou e na tausani heluhelu kaao, i ke nno o iui Ounauna e kokolo I nna i knheka kahakai, ĪQa e ike inai i ke knnaka, miiniki aku lu kona kino io, a koo wale iho no konj, kino iwi, a pela no hoi me keia. Lelo ae ln ko kino iwi o Ounanna a pili ilnna o ke ao opua, hoolei ao ]<t hoi o Pipipi i ko kino io o 0 luiauna iloko o ke kai, a lilo no la Īa i pu, oin hoi ka pu o loko oke kai e puhiiu nei. Kani ao lu ke kiuo pu o Ouinuina. me ka ikaika, a naueue ne la ke . Aupuni o Ainnhan, hoolei ae la hoi o Pipipi i ka niho kupua o Dana iluna o ka lewa, n komo aku ]a kn niho i lioolei ia iloko o ke kino iwi o Ounauna, a lilo ao la i kupuee, oia hoi ke kupee o kau nei ma ka linia o na wahino Hawaiii. I ka ike ana o Pipipi un lilo ke kino iwi o Ounuuna i kupee, lela mai la hoi oin iloko o ke kai, ike mai la hoi I;e kino kupee i ka lele'ana aku o Pipipi iloko o ko kai, lele mai la oia mai ko ao opun nmi, a kuho ana iloko o ka moana, ia wn no, umii iho la laua i ka aupuni ilalo o ka liohonu, a nnlowale aku la iloko o ka opu hohonu o ka raoana, a hala eliina niinute oili hou inai la ke aupuui ua ano e na mea a pau, ua hoolaumania ia na wahi owawa, ua uliuli nn. wahi oneanea, ua hoomaikai in na wahi ino a paii, hoi aku la laua nei a hiamoe iho la ma ka hapalua o ia po. I kō ao ana ae, a nmhope iho o lto ka la lioolei pau ana ao i kona mau kuknna olinolino muluna o ka ili honua, 010 mai lti kft pilie uwa o na kanaka, n:e ka hoonaui atia i ka nani kiipanalia o ka aina, o hi-o aua kela mo keia mea, e lelelo ana hoi iluna a ilalo, i o a ianei aio ka olioli nui o ke anaiua.

Loho m> hi o Kiiiiknla i koia man 100 wawnlo o ka lohulohu, pnkn. mni la oia iwalio, nkiwn no ln oin ma o a inannei o kii niiiii, piiiui.'i ne ]n i keiti mau wnhi Ulnni melo— Maikni Knala he kuahiwi no "Waialun Oliaoh» ii« i ka lai nu mniina Ke nana nku i kn \ai o Waialna l'o i ko eliu a ke kai o Punenni I K mulialo aiin i kn nani o Uoohila. j I ii ao la o Kinikula ilinin o ka nleo o ka halealii, kilohi nku ]a ia mn na wnhi a P ftM oka aina, na nani a maikai wale j īio nn mon a pnu, nohu hoi he inea hoo-! hulnhiiln n ka maka ke ike aku. j Hoi nku la ia a loko o ka halealii, ka-1 hea akn la i nn Umneu okeaupuni' Akonkoa, he manawa ole hoi ku ana ua | mun kamneu nei, paoa akn la o Kinikula īa laou, oia hoi o Pipipi a me Ounamia. E kuu niau aikane aioha, ke hn- j awi pnkohi akn nei au i ko'u mnhalo kiekie in olun, no ka olua hana noiau a 1 me ko olini akamni palona ole, ua oi aku ko olua nhonni a me ka lokomni in'u, i ko olua liooko ana i kn'u knuoha no ka hoon emno ana i ke aupuni o ke keiki a kakou, innmua ao o na linawina o ke aloha o loan ana i ko kannl;a nona iho, ua puni ko'u mau aakoko i ka liauoli a ine kii malialo, a k« liaawi' akn nei na pann sekona o kou puuwni i ke nlolia niau loa no olua, a o ka olua mau hana, hekii hoomanao mnti loa ia ma ko'u papa hoomauao, a e k'akau aku ana wau ia nifiu hnna roiau palena ole a olua, nia ka buke lielu ekahi o na buke moolelo o ka lani iluna a nie ka honua ilalo. Hooki oe la o Kiuikula i kana mau olelo mahalo ao na kamaeu o ko Aapuni Ako'ako'a, kani ko!is mai la ka hele o ka pnina kakahiaka, liaule ae la lakou ma ka rumi aina e paina ai. Panaela ka paina kakahiaka, hoomnknukau ae ln o Kinikula no ka huli hoi i ke aupuni ''o Edena, no ke leokoke aku i ka manawa e hanau ai o Manuokalewa i ka laua inakahinpo, oia hoi o Roseiani, ka mea nona keia kaao. Kamailio aku la oi imua o na alii a ine ka lehulehu, rae ka olelo ana, Auhea I oukou a pau ]oa, e ka poe e nolio iho ana ma keia visaina nei; ua kokoko mai nei kuu mnnawa e liuli hoi aku ai no ke aupun'i o Edena. oiai, ua kokoke inai ka wa a k'in alii w'ahine Manuokalewa e hanau mai ai i ka mea nona keia aupuni, i keia hora no hoi e haalele iho ai au |ia oukou no l;ekahi manawa, huli ae la i oia i ke kalknmahine alii Beriana o Ai'nalian, a pane aku la, E Seriana e, eia |ke waiho hou ia aku nei ke aupuni ma i kou lima, e malamn oe i kona maluhia ine kn maemae. Auhea hoi olua ena eu o ke aupuni Ako'ako'a, hookahi a'n wahi kauoha i koe, oiai, ua liana iho nei olua i ke aupuni a maikni, ua nani a ua hemolele, o ka'u kauoha ia olua e hana olun i halealii nani loa no ke keiki n kakou, o lioike hoi i ko olua noinu Uiekie ioa ma ke kukulu ana i halealu me ke knhiko ana inia ine na hiwahiwu kinohinohi ī ike ole ia mamua, i paumi akn hoi kona nani, i ka nani a me ka hiwahiwa o ke aupuni a olua i hooinaikai iho nei. ooe hoi eke kaiknmnhino alii o Nouaiki, e kali oe a hoi liou inai au, nlaila hoihoi aku au ia oe i kou onehanau. Kahea ae la oia i kona Lahe, he manawa ole hoi, helu ana na wawae o Lahe kau ae la o Kinikula maluna ona, haawi iho la oia i kona aloha hope ia lakou, o nolo aku Ja laua iloko o ka lewa me ka hikiwawe loa, o Edena ka pahu hopn o ke alahele. (Joīe i pau.)