Ko Hawaii Pae Aina, Volume IV, Number 49, 3 December 1881 — [Mai ka Peni mai a S. H. Kahukula] Ka AKEAKAMAI O NA Mea i Ike ia. [ARTICLE]

[Mai ka Peni mai a S. H. Kahukula] Ka AKEAKAMAI O NA Mea i Ike ia.

NO KA. UME LAUNA. (e)—-I na e hookomo ia kekahi wai a me kekahi aila iloko o ka ipu-kukui, aole no laua e huipu, no ka maa uu nele ka Ume Launa. He mea maopopo keia ke hoao oukeu, aole e huipu ka wai me ka aila. Ua lanu ka aila uialiuia, a ua haule ka wai malalo. loa nae e hookomo pu ia kokahi waileho, alaila, e hoohuipu ia ana lakou a lilo i kino hookahi, he Bopa ka inoa, no ka mea he ikaika ka umo launa o ka wai lehu ia laua elua. Ina e ninini hou ia iloko o ka wai lehu, he wahi. acida. Alaila, e ume aku no ka acida i ka wai lehu, a no ka oi o kona ume ana, e haalele ap.a ba wai lehu i ka aila, alaila pau ka pili pu ana me ka wai, a lana hou ka wai ilunn. Ua wehewehe nui ia na Kanawai o ka Uume-lanna, ame kela me keia meu kino ma ke Chemistry. 6 Ume Kaumaha. Henha ia ? Oia ka hooikaika ana o na moa kino u puu e hookokoko kokahi i kekuhi. Loina 1 Ua Ratio like k» ikaika o ka Ume Kaumaha ai»a o na moa kino elua kokuhi i kekahi me ka nui e ko laua mau kaumaha Knaniti, penei: Ina hookahi walo no paooa kuniti o ka matßria maloko o kekahi Kalo, olaila ua uma ka honua iaia hookahi ;Yale no paonn. a hookahi wale no paona ka ikaika o ka ume ana e pono ai ke pule i kela ume ana, a e hapai iaia. Aka ina elua paona ka nui oka materia o kekahi kalo, alaila, ua ame ka honua iaia elna paona. Pela no hoi, ina e lawe ia kekahi kaIo elua paona a hiki i kekahi honua nuku iho, he £ wele no ke kuanite o ua houua I», alaila, hookahi paona ko kela hooua umo ana i kela kalo nui, aka, ina e lawo ia aku kela kalo elua paona i kekahi honna hou aku, ua palua kona nui i ka honaa nei, palua no koua ume ana. He eba paona ke kaumaha oke kaio ma kela honua. Loina 2. He Ratio kue ka Ume Kaumaha ike kuea oke kauwale. Ina eha paona ke kaumaha o kek«ihi kalo e wwiho ana ma ka ili o ka honua nei ; oia 4,000 mile kona kaapale i ke kikowaena o ka honua, ma kona manao ana i ke ōnawaena o ka honua he 8000 mile. Alaila, lawe ia aku ke kalo 4,000 mile maluna ae o ka lli honua, a pnlua hoi kana kaawale i ke kikowaena, alaila, ua emi kona ume kaumaha e like me ka mahuahua o ke kueu o ke kaawale, palua ke kaa"w»le, pa-ha ke kuea ; 4: 4=l pHona ka helu poka, oia no ke kaumuha o ua kalo la ma ia kaawale. O ka Umekaomaha ka mea e haulo ai na mea kiūo a pau i ka ili o ka honaa. Na ke kino nui oka honua e ume ia lakou, e holo pololeii kona kikowaena. Pela no hoi na mea kino haule e E like paha me keia : Makemake iho la o Hauailiki e iho i kai e hee i oalu o Makaiwa uiai kona hale aku ma kona wahi lio. laia uae i kau ae ai ma ka lio o No loka, ua owala ae la o No luka iaia a haule akn la o Hauailiki i ka honua. Ua maopopo no keia, na ka ume kōumaha o ka honua i ume iaia ilalo. Aka ina aole he ume kanmahn o ka honna, ina paha ua walawaluki o Kuiailiki iluna i ka lewa i ka vra i anapuu fce ai o No luka. Pela no na pohaku a kakou a nou ai, e haule mai uo lakou ilalo, aolo lele iluna, oiai ke huki uei ka uma kaumaha ilaio. Oia no hoi ke kumu e poai man nei ka Mahina i ka honua, no ka huki mau ana oka Umekaumaha o ka Mahina i ka honua. No ka ume kaumaha oba La e huki mao ika houna a me na Hokuhele e ae ; a nolaila no ko lakou poai mau ana iaia. 16 Ka Paapu. Heaha ka Paapu ? Oia'ka piii pu.«na o na hunahuna oiataria ona mea kino. O ka mea ioi aku kona poapu. ua emi iuai kona puknpnka ana. j

Nolaila ua oi aku ka pe apu o ka Laau Kauwila o Puuknpele, a mo ka wahie i knpaia ka iuoa ka Iron wood. E ikeia no keia ano laau maluna o na moku haole e lawe mai nei i Houololu, he oi ae kona paapu iko ka Wiliwili; ko ka hao 1 ko ka pohaku ; ka wuipiula i ko ka wai maoli. Ina e like ka nui o na mea kino elua alaila ua oi aku ka paapu o kaluea kaumah» o lnuo. oka Pulatina ka rae» oi aku oka paapu a roe ke kaumaha. 0. ke gula, ka Lead, kekahi mau mea kino paapu loa. 17 Ka Rarite. Hoaha ka Karite ? Oiu no ke ano i kue ika paapu. Oko kaawale ana no ia o na huuahuna mnteria ona men kiuo. 0 na mea Itnrito nui ua mama. He punpu ka wai, ahe rarito ka muhu. Ona mea Ea na mea Rarito loa. 18 Ka Paakiki. Heaha ka Paakiki ? Oia no ka pipili loa o na hunahuua materia, me ka uui o ka iknika wule no o hookaawaleia. Ho mnma ke aniani, aole paapu ; «ka, ua oi koua paakiki i ko ka Palatina, ko gul« a me ka Lbhcl. no ka mea, ua hiki ia lakou ke kaha i ke aiiiuui a pau. CAole ipau.)