Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 5, 4 February 1882 — Ka mea huna o kekahi lua PAAHAO. Ka Nahesa ai Kanaka. KONA MAKE ANA. [ARTICLE]

Ka mea huna o kekahi lua PAAHAO.

Ka Nahesa ai Kanaka.

KONA MAKE ANA.

Mt\ A r:\na nia ka tnol;n aina o Alouia n»a ka ukau o AiiM-iea, l>e nui o na lun pi\t»huu o hoo[)aa i t > ai mi poe i 'uana i na hihiu kt\lt\ii,m, 0 na luu paaliuo Pionihi, Vcnisa, a me rm ]tm ponliuli o Basutila, n me Tourdq—Nesli', nolo i ei aku ko liikou weli a |ne ka makaii ia e like nie keia mau lua. Ua eli pololei ia keia mau lua i lnlo a hohonu, a ua uliau ia hoi kona mau paia u paa uie ka ])ohaku ; a ua hookoe ia he wahi puka uuku nmluna pono o kahi e hookuu ia ifio ai nn pio iloko o ko lakou lun knpapnu liope; nialaila lakon e lioohala tii i ko lakou mau hom hone uio ka u atm, a hoomauuwanui ana i na poino he nui. Ilooknlu o lakou horii e ike ai i ltn maluiualaina o ka ln, oia ka nianawa a ka ln e kupono iho ai niahuia o ka lua. Ua piha o lalo o keia mau lua i na ea inoino polopolona ; n ua piha i na wai opilopilo nie ka lepo pohopoho, I na oe e kokoke a kiai iho oe nialuna o keia inau lua, e honi uo oe i na ea iuoino maea e lioea ae ana niai lalo ae o keia mau lua. 1 ka wa e hooknu ia iho ai ke pio a pa iho kona mau wawae i lulo o ka lua, e hoomaūuwanui no ia ma ke ku ana i luna i ke ao a me ka po e hilinai ana hoi ma na paia |>obaku a hiki i kona wa e kaili ia ai ilo'ko o ka aina moeuhane, he mea ehaeha no ka naau ka hoomanawanui ana i na pilikia e like ine keia. I ka wa hoi e kiloi ia mai ai na hunahuna mea ai mailuna inai, e liaule iho no lakou ilokw o ka lepo poho i piha i na mea ino; i na e akumai oe i ka hopu ae, alailu, uole oe e ui īne nu mea ino. Mahope mni, ua hooinaemae ia keia inau lua a maemae, a ua hoopaaia na pio me ke kiai ia. I kekahi wa ua piha !oa ia kekahi o keia rnau lua uie na jiio, a koe hookahi lua, oia hoi ka )ua e hoopahaohao ia ai ka manao o kekahi poe, 110 ka mea o ko pio a mau pio paha e hoopna ia i loko o keia lua, e pau loa ana lakou i ka nalowale me ka niaopoopo ole o ke kumu o ko lakou ntilowale ana, o na pio hoi ua nui ko lakou hauoli i na e ho-o ia ana lakou iloko o kein lua, oiai na manao lakou aia 110 kekahi mea nana e hoopakele mai īa lakou inai loko mai o keia lua. 0 na poe Araha, ua manao laleou, aia he muu kilo, ai ole he "inau kupua ])uha, oia ka mea nana e hoopakele nei na pio, a be walii auo manaoio ko lakou no na Akua o ka po he hiki ke hoopakele i ka poe i koino iloko o na pilikia, e like me kakou nei i ke au pouliuli i liala ae. 1 kekahi po na hoopaa ia iho la kekahi pio ina ua lua In, me ke kiai ia hoi, aku, i ke ao ana ae t aia hoi ua nnlowalo uno-e iho la ke pio me ka maopopo ole. I ka lohe ana o ka Luna i ka pakele ana o ke jiio, he nui kahuhu; kauoha aku la ia e hoo hou ia kekahi mea iloko o ua lua Iu me ke kiai ia hoi me ka inakaala loa. 0 ka elna o na pio i hoo hou ia ai, he hihia pepeiii kanaka kona, a ua hauoli hoi ia i kona hoo ia ana ma keia lua. Hala ae la he mau la aia no ua pio nei ma ua lua la, aka i kekahi po iho oia ka eiwa o ka po ma ua lua la, aia hoi nnlowale iho la ua pio nei mo ka ike 010 iu. Ho nui ke kahahn o ka Luna, na kiai, a me na knnaka no ku nalowale niia o ko pio, ,mo ka maopoojio ole o liahi o ka nalowulo una, oiai e paa ana no i ko kiai ia me lea makaala loa. 0 na kiui tia mauaoio lakou ua hoopakele ia na pio e ko lakou inau Anela kini, a i ole o kekahi o na kilokilo oia au, nka, o ka Lunn, nolo ona walii manao iki pela. Wue maila ia ho umikiimainnlna o

Uona niau kimaka ponoi ann i liilinai ai lmuoha nkn la ia lukou o kiai mo makanla loa i ua luo la, ma ka elua mea kiai oka manawa hooUahi. 110-o hou ia iho la ka okolu o na pio ma ua lua la a hala ae la he mau la lie nui, aia no Uia pio nei; aka, ika po oka la 28, naowale hou ihola ka ekolu ona pio mo ka meheu oli>. No ke |iahaoliao loa ia o ka Luna no ka nui o na pio i nalowale mai keia lua alui, me I:a ike ole hoi i ke kumu o ka nalowale ana ; nolaila hopu aku la ia i kenahi kukui, a iho aku la i lalo o ua lua la, I kona hiki ana i lalo a nana pono ana hoi, aole ia i ike i kekahi mea a mau «nea hoi o heike mai ana he wahi e pakele ai na pio; koo wale no he wahi puka uuku (palua ka nui i ka pulima kauaka) he 12 a oi ae kapuai mai lalo loa ne o ka lua, aole hoi ia he puka e manao ia aku ai he hiki i kekahi mea ke koino ma ua wahi puka nui. Uu lioao ia he wahi keiki uuku e komo ma ua wahi puka nei, 'aka, aole komo kona poo iloko, a ho mea paakiki no hoi i kekahi mea ka hiki ko pii ao a loaa ua wahi pnka nei; oiai ho pahee loa napnia poliaku, aolo hoi ho wahi o paa ai ka wuwae. No ka ike ia una o ua wahi puka nei ua hanaiu n paa i ka pohakn a roe ka puua ; uole lioi he wahi i manaoia e nalowale hou ke pio. 0 ka eha o na pio, lioopaa ia iho la kona uiau iima i ke kupee bao, a hoo-; kuukuu ia iho la iloko o ua lua nei me ka hookuu pu ia ana iho o kekahi koa e kiai iaia. A i kela ame keia po e hookuu m iho ai hookahi koa īloko o ka lua e kiai i ke pio. Hala ae la he pnle okoa aole ike ia kekahi mea, a ua manao ia hoi e hoopau ke kiai ana a ke koa i lalo o ka lua, oka, i kekahi po, m lohe ia aku la kekahi halulu i lalo o ka ]ua ame kaoeo e kahea niai ana e kokua; o na kiai hoi' keia ma ka waha o ka 'lua lōhe aku la' lakou i ka halulu o lalo me he la h# hoouka kaua mawaena o ke pio, ke koa kiai, a ine kekahi mea i maopopo ole kona ano. Lohe pu aku la hoi la kou i ka leo nwe makau o ke pio, lea nakeke a ka pahi a ke koa, a me ka ne i halulu u-uina e halulu ana i lalo o ua lua nei kekahi niea i ike ole ia. Lalau aku la ka Luna i ke kuikui a hookuu iho la i lalo oka lua; aka, i ka manawa i kokoke iho ai i kahi o ka huluku e lohij ia nei; ua nahnha liilii ae la ke kuikui a pouli koke ae lā. 1 ka loaa hou ana o kekahi kukui, ua meha pu iho la ua lna nei. Iho hou aku la ka Luna t?o kaehia o ka manawa a i kona kokoke ana aku i lulo o ua lua nei, ua ike koke uku la ia i kekani mea woliweli e waiho anu i lalo o ua lua nei. 0 ke pio a me ke koa, o waiho ana laua malalo o na pauku liilii o kekahi Nahesa nui i make. I ka wa i huki ia ao ai ka Nahesa i lunu ua ana ia ka loa, he umikumainalima kapnai, o ke pio a me ke koa na loaa ia laua na palapu mai ka'Nahesa niiii, a no ka haule ana iho o ka Naheaa me konn kino nui mnhma o laua. 0 keia Nahi-sa nui oia no ka mea nana e ai nei i na poe pio i hoopaa ma na lua la, a o ka mea hoi e hoopahuohuo ia nei ke Jiauhale o Arana. I kela a me keia po i ka wa e h.iamoe ai na pio, e puka mai no ke kino nhi o ua Nabesa nei, ma kahi pulea uuku i hoike mua ia ae nei, a wili ne no i ke kanaka a make a ai aku no hoi a pau loa me ke koe oie o kekahi hunahuna. 1 lea po hope loa o ke pio me ke koa ma ua lun la, na puiwa ia ke koa i kekahi wahi leo kani auo e, aole hoi 1 liuliu haule mai la he mau apana poha- j lui a me ka lepo a pa ua wahi koa nei, a oili koke mai la hoi ke ke kino nui o kekuhi Nahesa, me ka naau koa a me ka wiwo ole nnuhi koke ao la ia i kana puhikaua pokole a hahau aku la i ka Nahtsa me ka ikaika me ke kahea pu ana hpi e kokua. No kekahi uiinute lea hakuka ana me ko oki ana ma keia w'ahi o ua Nuhesa nei a hiki i kena ' kaawali? ana iie mau pauku lulii, » haule iho la na pauku o ua Kaheea ■ei.maluna'ona, a me ko pio, u oia hoi ka mea nana i hoopoino mai ia laua.

Ua hookuu ia ke j>īo mni ka make weliweli inai a ka Nahesa, a o ke kou hoi, ua loaa iaia ho kea hoohanohano no leona wiwo 010 i ka paio pu ana me ka Nahcsa nui ka inea huna weli ia hoi o ki lūa paaliao o Ai'ana. j. "iv -