Ko Hawaii Pae Aina, Volume V, Number 35, 2 September 1882 — He Palapala Hamama I KE Kuhina J. E. Bush! KONA HOHE WALE! Ko ka Lahui Kue Iaia! [ARTICLE]

He Palapala Hamama I KE Kuhina J. E. Bush! KONA HOHE WALE! Ko ka Lahui Kue Iaia!

Ma ku honi :i H mo ka liapa o k:i auīua la Ponhn, Augato 17, 1882, ua hoouna nku makou lio j\nl:i)>a]ii i ko Kuliina .1. K. Bush, o ninau ann i na kumu o kona unuhi ann aku i k:\ Uool«hn ia nua o 1)() kanawni :i kn A]ino]o3o o 188'2 i hooholo ni a aponoia o ko, Alii ka Moi, mai kn uupep» "Ko ]lnwnii Pae AiwT nku, Alu.'i ao noi pulo n oi 0 ko makou knli nnn noleana pnno, aolo nao oia i okonui mai, nolnila, ua manno makou, ho hana kupono nn makou niakomakou ano lie hoolnha nujiopa nlakai o ka lalnii holookon, o hoīkoike 1 keia hana hoho wale a ke Kuhinn, ka mea i manaoia o malama ana oia i ka pono o ke kauaka Ilawaii, a e lioolilo ana makoui keia linnn a ua Kuhiua 1«, i men o lilo ai i kuleann pu maloko o" ka moololo o kana mau linnn pili aupuui, a o heluheluia o na liananna e hiki mai aua, koua okemu ole maī, hohe walo, kupono ole e liloi Luun Aupnni kiekio, a pela aku, a peln aku, Eia na palapala la: la Hitj Ex. Jolin E. 13usl), K<> ka Moi Kuliina Knlainina. Mohn w ;-~ I. ko'u hoi ;ui:i mni nei mui Hnwuii mai, lolie iho ln au, ua unuhi aku oo i ka ilioolahaia nua o na kauawai a ka Ahaolelo o 1882 i hooholo ni a apouoia e keAlii ka Moi, mai ka'u nupepa aku. E hoomanao kou mea liauoliano, i kokahi la o leokalai malama i hala, ua noiia au e ko keena Kalalaiua e waiho aku i ka'u uku aua no ka hoolaha ana i na kanawai i apouoia maloko o ka'u īnipopa " Ko Hawi Pae Aina." Malalo o ia noi, ua wailio aku au he palapala i kakau iiioa in e a'n a mo ko ko"Kuokoa" Kokua Luua liooponopouo, e hoike ana e liooukuia no lie $ 18.00 no ke kolainu hookalii no ekolu puka aua o kela a nie kei;v kanawai maloko o lea'u- nupepa, ma ka iwakalua iniha ka loihi o ke kolamu hookahi. Ua ae ia koia aclikc,*a ua hoopukaia malalo a ia aelike lio mau leaiiawai aolo i omi malalo o ka umi ka nui. Aka, ke haoliao nei au i keia lawe ana aku nei au mo ka hoiko 010. ia mai o na kuinu. E ae mai oo e hoomanao nku au ia oe, raa ke kau ahaolelo o 1878, la liana 71, Poaha, Augatc ], ua lawo ia e Hon. James Keau imua o ka Halo Aliaolelo he olelo liooliolo i hoolioloia, a penei ka holulielu ana oia 01010 liooliolo. "Hooholoia: E kauoliaia na Lnuia Aupuni e lioolnliaia 'na hoolalia Aupua ]>au ma ka nupepa "Ko Hnwaii Pao Ainu," ix mo na kauawni a koia Ahaololo i liooliolo ai a ajionoia o ka Moi." Mai ia wa mai, ua lioomau ia ka lioolaliaia ana o'na kanawui a me na liookha pili aupuni ma ka'u nupopu. Ke kuli nei uu e lohe i ka pane a, Kou luea Hunohano no koia nieii. Kiiu lemwn, haahaa a hoolohe. Joeoph U. Kiwaiiiui. Keoua o Ko Hawaii Pae Ainn. Houolulu, Augato 17, 1882. E ikoiu ma ka liupa liope o koia juilapula ko ka ahaololo o 1878 hilinai nnn malunn o kn nupepa i knkulu ia o ke kanakaHawaii, a liomea hoi ia o. hoike ana i ko ka Inliui 100 ma o lakou la. No ko makouknli i ka p;ino no keia jK\laj3ala maluna ar, a mo ka nianao nui e lolio 0 mnkou i konaaoao, nolailn, s ua hamau ko makou leo i ke kamailio ' ana no koia mea ano nni i ua imle i halu. Aka, ia makou i ike ai iloko o keiamnnawa loilii o ko kali anano kana pano, u» lioowahawnhaoia i ko kannka Hawaii maluna o kona aiua ponoi iho, ua leeohi i kekahi o ko ka Moi niau makaainana pouoi, un unna ole ia kona pono maluna o kona aiini lumau iho, nolaila, ua liiki mai ka maimwa o liiki ko olelo pololoi ia mo ka liuualuuia 010, aole oia he knnaka uaauao, uole lioi ho īnoleamuka uo ko kanaka Havvaii alen, lio onomi oia no ko kanaka Hawaii ulaula uoua.ka aiiui, nona ko kuleana mua maluua o ka lepo Ilnwnii mamua j o ka poe e a me ia pu. { O kana liana apiki nuui lo;i, oia no ka unuiii ana aku i ka hoolaiiaia ana o na kuiiawai iiiai ko makou nupoi>a uku, mahope o ka wniho ia ana aku o ka niakou mau uku a me ko paiia ana o ~na kanawai, aole o oiiii ilio i ka umi, malalo o ke kauolia mua mai ke keena Kalaiaiuamai o lioolaha nku i na kana■wai e like me ka mau. Nolailu, ma'muli o keia hana a Ailuene i unuhi

. aku ai i ka hoolaha aija o na kanawai mni ka makou nupepa aku, he uūpopa j i onaia, hookoleia a hoonohoia o, iut mnoli jxmoi Joa ou o liawaii, a j haawi i ka nuj)oj)a Eh'h\ ho nupopa i | onaia o ka liaolo, he lala o koua aha ku- | hina, a ho nuj\o;)a hou loa «lia walo no , pulo <\ ka lioonuiiu nnu ; >o o kona kino, i ho uupopa aoho i oi ao kona pilikana i ; Kn lahui o, liko mo ka mnkou, ua akaka | u:i lioiko oia i koun kumnknia i koknhi mau inaknainana ponoi o ka Moi o, , lawolnwo aiuv ma koia luuiu mikinln, i ! hoolnnnia kn mniiao mnlnlo o ko «u j luilomua o ko ktv Moi uolio nlii ann, n | liookao uiai la mo kn ninnno nolo mnkon j lio niau uiakaainana no ka aina kulaiwi j <» im*kupuna a mo. na mnkua no lakon ; ua i]i i ohn a mnownown i miihekumoki, j a hoolo pu mai noi no lioi aoho o maj kou kulonna iloko o na hoopoiiopouo I nnn o ko makou aupuni amo. nn kaana j ana o kana mau han O na kannka o l "hiulii iiua i iia ho Hawuii oiaio I ena a mo koin oia e liana aku ni i konn, j ]iouk»nnkn, ]io. oi nku ka pono ina nolo ' oin i hannu ia o kn waliino. Makeia men, aolo makou o lawe nui loa i ko niakou kolamu waiwai uo makou wale iho, nolaila, ke waiho nku uei mnkou i kekahi mau wehewelio manao nni) nui malnlo iho nei i kakauia e na peni o na waihooluu like 010 elua o kokuo, ana ia makou ma koin kumuliaua, a e ao aku ana i ka lahui ma ka aoao o kn, j)ono a mo ka pololei 110 ka pono o ka makou. Aolo makou i uku elala aku ia laua, aole no hoi i liaawi oiliuna i meu o hookuikahi pu ai i ko makou manao, aka, ke kamailio nei laua ma ke nno laiokon no Jaua iho, ■ K k«. Lnwi Ilooponopono Bulldin: — Mo ho īuea lu, ua apouo oe i ko ko nupuni liookomo aua i un hoolaha pili aupuui ma ka Ehūe, a ua kuo i ku lawo iu ana o na hoolalni mai na uupepa knuaku o ao. O ko'u niauao, o ka oi loa o ka pono, o ka hoolahaia ma na nupopa kanaka olua, oia ko "Kuokoa" a me "Ro Hawaii Piio Aiuu," uo kn men, o laiui na nupopa kupono e wao ui, oiai ua kaliiko laun, a ho oi hoi ko laua mau nupopa, lua o hooholoia i hookahi nupepa walo uo e hoolahaia ai, alai]a, o ke "Kuokoa," uo ka mea, oia ka nupepa kanaka leahiko, a ua mauao ia no hoi lie nupopa kanaka ia o lioike ana i ko ua kanakamauao. O ka Eleīe he mipepa liou loa kela o na nupejia kanaka ekolu, a ua lioikeia mai au, he hapa kona poe la\yc. Nolailu, uole an i manao ho pono i ke. aupuni ke haawi ■ iaia, ke nana ia ka pono maoli. Eia kokahi, o ka Pue Ainu, he waiwai leela 110 na kanaka Hawaii. Ua onaia, liooponopouoia, a ko lioonoliouolioia nei na hua kepau e na keiki Hawaii maoli walo no. O ka Eleh', lio lio waiwai |kelaj no ka liaole a na ka liaole ka mana. No keaha la ke aupuni e akenn ana he lili kojiu no nu pono ponoi o ua kanaka Hawaii i lawe aku ai i ka lioolaha ana mai. ka uupepa ponoi «ku a ko kanaka Hawaii a haawi aku la maluna o ka liaole? Eia hou kokahi, o ka oiia o ka Elele, ke lala oia uo ka Aha Kuhina. Ua lolie kukou a ua heluhelu nui i ua moa i kakau ia no kokahi poai 110 lakou ua ako auu e hoopomaikui ia lukou walo iho 110 mo ka huli ole i na j)o]naikai no ko iiupuni. 0 lvoka]ii mea o nolio mana uoi, kai hookiekie ao i kona leo kuo no ia niio. A o lakou anei kokahi o kukulu |\:uiakuana i ka oihnna poai',Kamaaiua. (hnolo) E ku Luua Hoopuka. Ua hooa mui nei ko kiuonui o kn Elele, ua holo oia a momona i ka ai i ka ni a ku mnaloa i lioiloli ni i na nu i liala ao noi. O ke Kuhina Kalaiaina i ke au kauluna o Moleno, a i liaulo mua no iloko o ko ahele a ke kipuka akauioi u Kipikoun, a liomo kohnna mai la mai ko Keena Kalaiaina mni un puu dnla mahuahua elua- he mau tauisaui i uku ia uo kau-,, w«hi o ko Kipikona aio uo ka Papa Pai aua i kuai aku ai mo ka lawa 010 ; a ho puu ilalae ae, i unuhiia mai jnai o ke oln o na mai o Kulawao no ka nku e ia nna. No ke ano kaulei walo iho uo o uu Kuliina Knlaiaina la, a molemole ole iho kona wnhi noonoo; aku, 110 ko lakou kaiehu koko ia ana aku, na lilo ao la i mea lioopoloko wnlo iu ia mau linmi.. Haulo paliu ilio la ua nuinao ohumu o laua. Heahu hou nku ? 1 ka hoololiloli uua ae iiei o ua noho Kuliiua o ko kakou niiui Hawaii, o iea'haua makannuwkia a n h Kuhina Kalaiaina lioololi uei, o mni la kona liina-Hawaii, mo ka naau lokoino, o ko auo Puuwni Eleele, a kipaku m;ii la mai ko ke aupuni paulole ana iluna o na Nupepa Hawuii a ku lahui i uloha nui ai, oia ka_ nupopu i hapai poiioiia e na Hawaii a mo ko " Kuo-1 koa,'' a hoopuuahole no la i ku Nupepa Ka Elele Poakolu i nolio ona ia o ko kanakanana i hoopoino i kahi hapa nui o koia laliui, a luua no i hoūpilikia ai i na puu elala niuu. Ua m'anao ka meu kakau, h6 pono ••

na io ponoi o kn aina lianau, ke nana «« i ka >mhu<(, o k« l,ukou nmu io iho, u 11001100 aku, 0 k>\ Nupopi» Ki» lilolo Poalolu. Ho A\ alm in, a hc 100 no kn Alm K«l\inn. Hc lc)xi heo, o hiKipouli aua, a © «Muhi «na i »n okaoka o m\ oUmniv Poo Aupuni, n o knuo i»v nkn nnn ko Aupuni <s kukulu maoli a ku i Pnpn Pui mnklo o )Ui lilo oko Aupuni. 0 ktv mea naua e )>ookolo »0 la 5 kn nolio Kalaiainn, he polupalu ii iHipu wrtl« no oin, a 0 hiki wale no oia ko nlnkni in 0 liko me k« nt!ikrtjio. U« kuhihowii au i ko'u oleloia ana mni, e. ok īm knnaka llawnii i koia wahi knnaku, lio oluolu, ho iiko, a i ka'u ike nna iho nei nno hoi, ika pnpa aaa mai noleo hooolaha nku Ko Hawaii Pao Aina i na Kinuwiū mn ka 01010 Hawaii, n 0 wuiho in no, na nn mipopa a olua a Kipikonn, Ho iiko, Hawaii nnoi koia, a na -\vahi Kuhiwa la ? Aole. Ūa hoo. hui oia i konn nnau nwahua nvo na manao lokoino a hookamani o kona maknmaka, Kipikona. līa lilo laua i paa liookahi no ko kue i na nupopa e ne no na hoolaha aupuni a pau. O na nianao kalai aupuni ona, kue pili oiJiana i na Kuhina, aolo loa ia e ]invo iu ana o lea Elole Poakolu. Ina pelu, lieaha ko ka lelinlohu pomaikai ia nupepn. Heaha ka mea 0 liik-i a j j a kakou ko nana aku. Aolo auei ho waiwai 110 ka luhuloliu na kanawai a ka ahaolelo i hooholo ai, a ua kupono ke liookomoia ia mau mea a pau ma na nu]jopa i kamaaina i ka -lohuleJiu ? Makomake anoi koia Kuliina i haalole ka lehulehu i na nupepa e ae, a e lawe no ina nupepa a Kipikona. Aolo loa 0 hiki ia laua ko hana pela. Ko paipai nei au ma ka aoao o ka lohulehu ia 00 oka Luna Hooponopono, mai hopo oe, 0 liko ino kou koa i ka wa aka ahnololo i uoho iho noi. B hapai 1 i Jvou 100 a kiekie, a o hole iinua no ko kaua laliui, a nio ko kaua aina. Ko kahoa noi au i ka io 0 na io o liawaii, ua ohiunuia ko kakou niau uupopa oiaio, ua makemake ia, e hoone. loia i ko kakou hilinai aua ma na ike ana i na Kanawai iho nei a ka ahaolelo, a e iioonole mai aoia i'kahi-mau pomai" kai no keia mau nupepa mai ke mai. lna ua oluimu laua i leoia haawiua a ke aupuni no ia mau wahi nupepa "wale 110 ; a heaha la ko kakou pomaikai ma ia hana. Ina 0 waiho malie ia aku ka nupepa Elelo i kona lald a ua mau Kuhina la i hooholo ai, alaila, waiho aku kakou i kona ola ilaila, lawa aiiei ? Ke manao nei au, Jie mea pono i ka lehulohu ko noonoo iho, aolo o kakou pomaikai i na manao alakai oia mau nupepa, ua pau kona io, a he iwi wale 110. Ua lono ia ae, ua huipu iloko o koia ohumu ana naL. M. okeia kau iho nei, e kinai i keia jnau Nupepa a e kokua ikaika ana lakou i ka " Ēlele. " No ka liewa anei ? Aole, no ka hoike oia mau nupopa i ka oiaio. o na hana ino a pau a lakou i ha-na ai, a oia mau kumu liookaki no ka na Kuhina e hana nei nia koia hana. Ke kaliea aku nei au ia oukou e na io ponoi o Hawaii, na inakamaka-Hawa-ii a j>au, ma na hana, me na leo a me na manuo hookahi, i hookahi auna o kakou 0 lele pu ai, a e kapai nui kakou me ka ikaika loa i ko kako'u mau nupepa " Kei Pao Aina " a me ko " Kuokoa. " No ka īuou, o laua ko kakou mau makamaka nana a hoiko inai i ko kakou mau poino, kaiunuha, uhauha ia, alunu ia, kiola walo ia ko kakou mau waiwai, A ko manao lana noi au 0 ku aku ana no laua iluna oia kahua o ka pono ma ka aouo o Hawaii. E kokua -pu iakou e ka lahui uiai ka ia hiki a ka la komo, ma ka hapai pu ana, i holo īhua keia niau nupopu. Ka kakou 0 koo a 0 nui uuanei ko luua ikaika i ko kokua ana ma ka aoao 0 Hawaii, a mo kona lahui. Ika wa i uinauia aku ai kekahi o ko kakou mau Poo aupuui. "Ke hooia mni pei ka ahaolelo, 0 hoenii i kau wahi 0 i haawiia 0 ko Kumukanaamo na Kanawni mua, a i kumu paha nou 0 wailio ai i kau oihaaa, pohoa ? o waiho ana anei 00 ia kumu ?' Eia kana pane. " Aolo au e waiho aku nna i ka'u oihana, aole Ji&. mana e hōopau mai ia'n. E noho ana au maanei e | kiai ia Hawnii i ka aina a'u i aloha ai?' 1 O keia mau huaolelo ua maikai a ua pono iu, aolo nao oia walo no ke noho liiai ia Hawaii, owau pit no, g oe, oiala f 0 lakou la, o lakou la aku, o oukou, a o kakou no a pau e na io Hajvaii a mo īia makamaka Hawaii a pau loa. Aohe koin ho wa no kakou o uioe ai'. No ka moa ua ino ko kumu wai, ua komo ia e ka poo linukae, puui lealea, uhauha ; kokua he-wu, a ko ao hewa nei lakou lain ma ia mau aoao, A 0 kokua ikaika ua tausani 0 Hawaii i ike i ke helulielu i ka luwe aua i koia mau nupe--1 ,\ .0 " Ko Hawau 'P-AW Aina".h me ke " K uokoa &' Auokoa i HuiiA. G. W. Puam Koh aliv A. Augate 26,188*3 Ua liookohu aku noi ko Kuhina Kalaiaina iaMi','o. N. Avnol4 i Luna Al« '-nui n-ii' no ka mokuoilni o- Hawaii.