Ko Hawaii Pae Aina, Volume VI, Number 39, 29 September 1883 — NA NU HOU HAWAII [ARTICLE]

NA NU HOU HAWAII

E ku mai ana ka mokuahi " City <>r Xow York" mai Kapalakiko mai, i'ka la apopo. Ma ko ku ,-uia īnni noi nka mokuahi, " Mndnrns," ua hoi mni o U, Borgor, kunm puhi ohe. Ua hookohuiao Kauka Parkor i Kakauololo no ka Papa Ola. lCin ka ninau, ua hookupa i?v anoi oia i kupa Hawaii? Ua hoouna mai nei o S. M. Ohia o Milolii, Kona ilema, Hawaii, ho $10. 00 maka īa 1 ka lualeini o Kaumakapili. E noho ana ko ko.n kiu''c o Honolulu nei i keia Poakalii iho, a o I3enj. H. Austin ko kaliu o ka Aha e uolio ann. Ua lilo ia O. Batelmaua na aina o Kahili a mo Waiakalua, nona na eka he 2,100 iio ke kumukuai he 814,000. Ma na ]a waena konu aenei o OkatoL)a, eku mai ai ka mokualii ' Eoll Eoek' mai na mokupuni mai o Azoro mo 1-100 Pukiki 110 ke aupunillawaii. Ua lilo mai ia llon. Jas. Nawalii ho 200 eka nina e kokoke la i Pahala, Kau Hawaii, 110 ka >(5,000. Kuonoono maoli keia ! I ka hora 11 a. m. o ka la 20 oSepatemaba, ma Waimea, Ilawaii, ua liala aku ma ko ala hoi ole mai, o </. W. Kuakini, a ua waiho ilio oia ho wahino a he mau heiki maliope nei. Ina la 17 a me 18 aku nei, lie 2,650 ka nui kaliea i hoea ae i ke kiko waena o ke Telepono o Honolulu nei, no ka lioohui ana i kekaki waoa me kekahi waea. Nui no kela. Ua noi ia mai makou e ua Luna o ka Ahahui KaLepa Hawaii e lioike aku i ka lehulehu, ua no ke komo ana mai o na Hawaii a pau iloko o ia Ahahui, ina oia ma Hawaii, Maui, Molokai, Lanai Oahu, Kauai, a me Niihau. Heaha ka liana a kela mau keiki mawako oka luakini o Kaumakapili ma ka po Sabati iho nei, i ka wa o ke anaina haipule e maloma ana i ka laahia o ke Akua Eehia ? E pono e makaala loa kakou, a o malama pu lioi i kona iliiihi. Ua hoopauia o Kapena I3radley o lea mokuahi Madarasa oke Kanikela BeritaDia ma Kapalakiko no kona j.)epelii ino ana i ka Malamamoku, ma ka wa a ka mokuahi e lioopuka aua mai loko mai oke awa. Ama ka mana oke Kanikela, ua hookohuia o kapena Swau nana e lioihoi ka moku i Kina. E hoohapa ia ana ka liao Amei'ika o ka pahu hao o ke Kanikela Anierikano ewalu la mai ka Poakahi mai nei, no ka hoomanao ana i lea mako ana o Lunakanawai J. S- Black, Jco Kuhiua o ko na Aina e i ka wa o noho Peresidena ana o James L'uehnan no Amerika Huipuia. Ho kanaka Democnrata-naauaoi mahalo uni ia. Ma ke kakakiaka o ka Poakahi iho nei i loaa aku ai kekahi ope hooiaanamaua oka wa kahiko, ma ko kumu o ka piula waiaenei o Alaomao. Ua walii ia owaho i ka nupepa, a ua nakii-TO 1 ka la-i owalio ae, a ho elun mau puolo liilii iloko. Maloko o leeia mnu puolo, lie lau ipu awaawn, lio lau awa, a me kekahi mau inea o iho i pulii ia i ke ahi, ke maumaua loa mai nei keia iiana lapuwale. E pono kakou e makaala i loaako kolohe Mawaona o ka hora 12 aumoe a me 1 wanaao o ka la 20 o Sepatemaba, ua pau i ke ahi na hale laina o ka wiliko o Haiku. Ua manaoia he hauapuuwai eleele keia na ke kalolie, aka aole nae i loaa iki ma na lono hope. Ua aie makou ia JMr. E, Helekaniki a me Simeona, no ko laua pauea aua mai i leeia mea hou no ,ko makou pakaukau. Ma na nnpopa haole o Ainerika i ike i'ao ai makou, eia na dala Hawaii ko liana ia nei ma kekahi hale hooliehee dal« o lee aupuni o Amerika, a penei ka nui a makou i hoomaopopo iliO'ai: he §500,000 na dala paa, 300,000 apana liapalua, a he 122,000 apaua hapaha, a he 75,000 apaua hapawalu. Ke manao nei makou, ko 'upu aku nei paha na Kuhina o ka hiki mai i ke ; a moku'a'hi ao. A in wa palia e k'aui'hou ai ho mau pu.

Ho 820 ka nui o na mai lepora ma a }ift 100 ma Kakaako. I ka po Poakahi iho noi, na holo aku ko Ki;iaiiia o ()ah« mnluna o ka Mokolii no Waiaiua, Ma ka la 16 iho noi o koia malama, ua hauau lio koiki kano na Mv mo Mrß "Wahilani. Ika la li) aonei o Okaioha, e"p\) U \ »i ka ohiku ona makalūki o ko Kama Aliiwahine opiopio Kaiulani, E lioiko ana ka luiina hapaha oiia Kula Haba(i o knJEkalc!Ūa o Kaumnkapili maloko o ia halopulo. i ka kora 10 kakaliiaka o ka la apopo. Ma koia kulauakauhalo Sopaiemal>A 27, ua hoolmiia o Rev. J, A. Cruzan o Mr. AV, L. Griovo mo Misa M. B. Lowis. No Honolnlu noi laua a olua. Ma ka la Sabati aku noi i hala, ua ku mai mr koia awa ka mokuahi " Zealandia" mai na Panalaau mai o ka Homa, a ma ka hora 9 iho no o ka po, ua kaukoe loa aku oia no Kapalakiko. E holo ana o Kauka l'ika i Kalawao i koia Poakahi aenei, a c lioi mai ana i l:o ahiahi Poalima. laia e kaawile ana, o pani ia ana kona wahi e Kauka Paka. Ua waiho mai o John Ai ma ko makou pakaukau i ka haina o ka ninau a C G Xaope, e pili ana i ka Waki, no ke kowa mawaena o ka hora 12 a me ka hora I—Eia kana haina : No ka hora 1 ia mau minute i hala ae, Ma ka mokuahi Kaleponi oka la apopo o upu ia aku nei, e hoi mai ana ka Lunakawai Makale a me kana wahine, Kev C M Haiela a me kana "wahine, A S Hatawela a me kona ohana, a me kekahi mau kamaaina lohulehu e ae o Ilawaii nei. Mn ka hookuku kipu ki-pololei a na pualikoa pualu i keia malama, ua loaa i ku Mamalahoa ka helu 1, Puali Kaua Lio ka helu 2, i ka Puali Moi Ponoi ka helu 3, a i ka Puali Kiai o ka Moi ka lielu 1. Haule loa ka puali Haku Ponoi a me Makai Kau Lio ma. L T a loaa liou aku he puolo hoomanamana na ka liupo maloko o kekalii o na uapo o kakou ika Poaha ilio nei. Heaha la ka pala o keia mau hana naaupo e hoikeike mai nei i keia au naauao? E hele pela na hana hoomanamana o ka wa kahiko, a e liuna ia lakou me ka hilinai aku. Ua īxoi mai o J. W. B.obikana iā makou, e pale kue aku i na olelo wahahee aka " Elele" maioko o kekahi o koaa mau hunaliuna o keia Poakolu iho nei, e piii ana i ke kii i kamailio ia e ua pepa, la oia maoli no ke kaoi p. r ke kii Aole no hoi oia i komo ilek» j j.a hoopaapaa pili aupuni, koe walu 'īo ka mea a kona lunaikeliala i ike ai he pono, alaila, kamailio. I ka la 17 o Sepatemaba, ua malama iahe lialawai makaainana nui ma Hookena, Kona Hema, Hawaii. A ma ia halawai i paialewa ia ai na liōopōnopono aupuni a Kipikona e hookeke m nei, ua ike pu ia aku ma ia halawai ke ake nui ana o na makaainana e koho i Lunamaainana kuokoa. Ua mahalo nui iakaPilipo haiolelo malaila, a ua;ku hoi i ka anoi nui ia e na kanaka noeau - o lea apana. Ke wehe e mai nei ka mokupuni o Hawaii i na halawai makaainana. Ua hoi mai nei ka liaiolelo Euanelio a me na kokua a ka Ahahui Opiopio Imīpono Karistiano o Kaiimakapili i lioouna iho nei ma keia īnokupuni, mai Waialua mai, no ke onawaliwali kino o ka Elele W. H. Kahumoku,-me ka puni ole o ka mokupuni, aka aole io i' pau kana hana. E hoopau aku ana oia i ka hapa i koe i ka wa e hoi mai ai ka ikaika o kona kino. * E halawai ana ka Ahahui Kula Sabati Nui o Maui Komohana, ma ka luakini o Wainee, Lahaina, ma ka Poaono mua o Ocatoba, la 6,1883. Kolaila, ke kauoha ia aku nei na hoa a pau 0 ia Aha e akoakoa pu ae ilaila. Ma ko kauoha. J. Kulailua. Kak«"r>l plo. Lahaina, <S v cpt 22, 1883. Maxj maue. —Ma Ewa, Oahu, ua hoohuiia ma ka berita o ka mare e Mr. S K. Kuhano, leeia mau paa mare: &ept. 20, Kaulua kme Kan&ue W, 110 Halawa laua; Sept. 21, Puowaiua'k me Maria w. no Aiea; Sept. .22,' Kaaione me Miele w, Haupu 2 k me Naomi w, no Waiawa lakou; Luiz Manuel kme Mannakapuw, Waimalu. *E laahaloia ka mare no na mea a pau. Ua hoopiiia iho nei ka ona hale hooliainu rama Keyetone o keia kulanakauhale e Mrs. Watson, no ka hoohainu pinepine ana i ka rama i kana kanemahope o kona papa ana aku- aole e haawi, imua o ka lunakanawai hoomalu, A mabope oka hookolokolo ia ana, me ka lawe pu ia o na ike ma na aoao elua, ua liooliolo ka aha, e Loopai ana 1 ka ona o ka hale inu ra"ma i SlOO ame 55.75 koina. I r a hoopii *hou ka mea i lioopai ia. He pono ina mea a pau o nanaikeia.