Ko Hawaii Pae Aina, Volume VIII, Number 45, 7 November 1885 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo. Unuhiia no Ko Hawaii Pae Aina. [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo.

Unuhiia no Ko Hawaii Pae Aina.

Heln 17. J KA LOHE ana o ka Moi Maka Li keia īaau olelo, bopu inai ]a oia i na !i--ma o Piuko, puili aku la a honi iho la nae ka lioopuka uua ao i keia mau buaolelo, E kuu huuona maikai, ua liiki a ua pono kou mauao ana pela. I kii pau aua o ua kukai kamailio pu aua mawaeua o lakou, ua hoi aku la lakou no ka hooluolu aua. Ua hoi aku la no hoi ke keiki alii Alago me Piuke ma ko laua rumi, a o ka haia wahine hoi i mare ia ai me ua keiki alii la, ua hoi aku la 110 oia ma kona wahi mau. Ia Piuke ma i hoi aku ai e moe nō ke koena oia po, a i ka aneane ana i ke ao, ua hoala aku ia ke keiki alii i& Piuke a ala mai Ia oia, a knmailio iho la laua ma na mea pili ia laua ponoi iho, aka pane akn !a o Pinke, E ke keiki alii maikai, aole e hiki īa'u ke hooko aku i koti manao e ke alii, no ka mea, aole owau Ka mea i mare ia me oe aka he mea okoa no, a ina ua kuo ia i kou manao, alaila, e hoomanawanui oe a hala na la he 20 mai keia la aku, alaila e hooko aku no au i kou mau makemake a pau eke alii, me ke pale ole i hookahi o kou mau makemake, ke hooko nae oe i ka'u e hoike aku nei ia oe, aka i kali ole oe a hiki ika piha ana *o na la he 20 i olelo ia maluna, alaila aole no'u kou nele ana, aka nou no ia hoka i ka hooknli,

No keia niau olelo kaiipale a Piuke, ou ae mai la ke keiki alii me ke ano kanalaa no o kona manao. A hawle hou! aku a laua hiamoe, I ke ao ana ae, ua' nialama ia na lealea like ole, e hke me i ka mea i hoolaha ia, a hiki i ka po ana o ka la. I ka hala ana he mau la ma- 1 hope iko, ua hoi aku la na 'lii a pau o kela a me keia aupuui. I uh alii o keia a me keia auponi i hi'la aku ua nolio iho ia na lii opio mf; ko laua mau makua. aka c ke keiki ahi mau manao, ke pk loke la me f ka ake ana e hiki aku i k& u o na ia &i kapu a i koike wni ai laia ; e !ike me ua mm i olelo ia l ka bitei ana aku i ka 1* laopē, a i ka b*palua o la «ls s« U m &lii

nei a lio-a aku la ike kukūi oko lana rumi, ama kalii o Piuke e kaia loa īa ana eka hiamoe, i ku iho ai ke keiki alli, a olelo iho Ir, ooe e Piuke, aole io no oe lie wahi&e i mere ia me a'u, a aohe hoi o'u kuleana malunn ou i keia manawa, aka aia a na la 20, al.aila. okawa ia e lilo ai oe i wahlne na'n a pela hoi au i kane nau. Nolaila, eia ka aneane ana e piha na la he 20, noka mea, he hapaluala wale no ka manawa 1 koe, nolaila aole palia au e hewa lee makaikai iki aku ia, "Maikai ka wai kini, ho nani ke nana." Aka i ke keiki nlii e ku ana me kopa mau manao e lauwili ana, ua hooliikilele ia oia i ka ike ana aku i ka hulu o ka ilio e ulu ana ma na wawae o Piuke, ano keia mea ano e ana i ike aku ai ua uluhia ia oia eka maleau, a haule pahu aku la iluna oka papahele. No ka hina pahu ana oke keiki aīii, -ua halulu loa ia ka muii, a nolail'a na puoho mai la o Piake ma.i kona hiamoe ana a ike mai la oia ike keiki alii e waiho maule ana ika papahele oko laua rumi, a pane mai la, Auhea oe e kuu alii, ua hana mai oe i kekahi mea pono ole i keia hora, oia hoi, aole oe i hooko ina mea a'u i olelo mua akij ai a nolaila, ke liai aku nei au ia oe, a nui ko ikaika pakele oe, aka hapa ko ikaika make oe ia'u i keia manawa.

No koia mau olelo a Piuke i hoopuka &ku ai me ke oolea, ua kulou iho la ke keiki alii ilalo me ka haalulu o kona kino, no ka makan ina olelo a Piuk# a no kona hooko pono ole ana hoi i na kanaw&i ona la ai kapu o Piuke, a me ka leo haalālu i pane aku ai lee keiki alii Alago, Eka wahine kupua, e ola wau i mua ou. Ina he makemake kou no ka waiwai, e loaa kflko no ia oe i kem mannwa me ko'u hoopoiuo ole aku oe, a aole hoi uu e kamailio aku i kekahi mea okoa no na mea e pili ana noa, r o kuu ola nei o koe ia. Ia wa, pane aku la o Piuke, E hoo--1 hiki i mua o'a no keia mau olelo aa i knmailio mai nei, me kou hooia pn mai ao!e oe ahai i kekahi o ia mau olelo. Ia wa, hoohiki aku la ua keiki alii nei, me kona koopaka ann ma na huaolelo oiaio wale no. I ka ike ana o Piake ka ui nohea ua oiaio ka hoohiki ana a ke keiki alii, ia wa oia i hoike aku ai nona iho ika i ana aku, E ke alii maikhi o, ke hai akn nei au ia oe me ka oiaio, e like me ka oiaio o kou hoohiki ana mai nei, aole aa he kaikamahine e like me kau e manaoio loa nei, aka he keikikane no aa e like me oe, Ake noi akn nei au ia oe e lilo ī aikane aloha na'u mai keia Ia aku a hiki i ko kaua mau la hope, a ina aole oe e aē ana ī keia noi a kau kauwa nei, alaila malana no on ka poino. I mea hoi nou e ike maka aihe keikikane aa, ke noi aku nei au i kou oluolu, e ako mai oe i kaa lauoho, a mahope ihō olaila, e hookomo mai ia'u me kekahi o kon mr.u lole komo ponoi, alaila e ike auanei oe ua nalowale aku ke ano kaikamahine mai ia'u akn, a o na helehe!ena oke keikikane kau e ike mai ni malana o*u. '

No keia mau olelo a ua Piuke noi, ua kii aku Ia ke keiki alii i ka upa me kona kanalua nui, oiai, ua manaoio loā no oia he kaikamahine no o Piuke, a o na olelo ana he keikikane, aoleonahilinai. I ka loaa ana mai o ka upa, ua ako aku la ua keiki aliī la ma na wili lauoho ma ka aoao akau o Piuke, a i ka moku ana o ia mau wili lauoho, ua ike iho la ke keiki alii i ke kupu ana ae o ka umiumi o Piuke, a ua hoopihoihoi ia ko ke keiki alii noonoo, aka, hoohuli ae la oia i kanau ana o kana upa ma ka aoao hema o ke poo o Piuke, no na wili lauoho i koe ma ia aoao, a i kia moku ana o ia mau wili lauoho, a pokopoko iho la e like me ko ke kane, aia hoi ua pihoihoi loa ia ke keiki alii me ka makan, no kona ike ana iho ua puni loa ia ko Piuke auwae i ka uminmj, a i kana hoomaopopo aku, me he la he kanaka kahiko o Piuke, ka he!e a lena na kui, a nalu iho Ia oia iloko ona, Ka kai ao he kanaka keia, eia ka he akua. Me ke ano kanahihi makau no o ua keiki alil nei, kii aka la oia 1 kekahi o kone aaau piaa loie nani, a lawe mui īa a hookomo aku !a ia Pluke. Me ke akahek loa oia i hookomo ai i ka lole, o ikku aue&ei kekah! o Piq|fe ; a ei* paha oia, hoha m*f iaia nei i» k« haiin [ ino pa mai. * ] T kh paa ena o fca lole o Piuke

nei, ku ae la oia me ka poto|ei, aia hoi ike nku la ke keiki alii i kilakila o kona nanaina, he ui iike olē ift matQu t », <i lio lua ole hoi o ka nan(, nona ki* ok lo mm, "pali ke kua nialsna ke alo," kn ua mea he lua ole oka tii, ahe kulana hoi kona o ke kanaka koa a ole ma ka nana aku. ! I keia wa, pane mai la t\a Piuke nei, E ke alii, i na la ae nei i kala. na kuni paa ia iloko o kou mau nooriqgke kuhiliewa no c u nei, a mamuli oia kūhihewa a ro' ko'u huna loa no hoi i kofp ano kane ia l wa, i mare ia ai kaua; 0&i keia wa ke ike nei oe aole au no ka pbai o na kai- ī kamahine, aka no ta huuia au o na keiki puukani oka pap& ekahi. A no-' laila mai makau ia'u, nōr\a mea aole' au e hoopoino aku ana oe, a aole no ! hoi an e hoihoi hou i ktfh piea i olelo ai ia, e lilo oe i aikane jbali paa na*u a Eiki i ko kaua mau la Mpe. 1 I ka lohe ana o ke &g|jki alii i na ole-' lo a Piuke, ua mao ae |jna hoopoluluhi ana a ka makau ona, a pane* mai la, Mai keia wa loa aku, ke ole kekalii mea hoomu&lie i na hipuu o ka nolio aloha pu ke ae nei au e lawe ia oe i aikane a m&u loa aku, e hke me kau noi. A|ft hookahi mea anoninoni iloko o ko'i| noonoo i keia o ka ninau mai o pa makua o kaua uou, oiai ua ike laua yoe he wahine, aka, auo ua nalo aku ano ao na hioaa oke k&ue ke hocijiahie nei ilana ou> a ui6 he la, i ]|a aana aka i kou helehelena i keia wa, ua like oe me ke koa kaulana o na luaiuna o Wela Babara, ka mea nana pauku hao eaaena i hiki ke luKtt ina kupua o W lewa & me ka honua, Hooki iiio la ke keiki alii i kana ks- - Rns, ak« pane mai la o Piuke, Lealea maoli ka.hoi au i kou hookau ana mai nei i iuoa hou no'a, & ke makemake nei aa e lohe in& mea a pau e ! pili ana ao ua k&uka Ispa kaalana 1».

la manawa, paue akala ke keiki alii Ae; o kela koa kaalana, ua ike au iaia ma kona kii, a eia maioko o ka hale alii nei kalii i kaa ai, ama ko'u heluhela t ana i kona uioolelo, i ike ai au i kona | ko-3. me ka wivro ole, kona īkaika ame ike kaul&na no kona lanakila mau ma I kaaa mau hooili kaua aua a pau, a koe l waie no kona hakaka pu aua me Aeto i Eleale, ke akua o na aupani hui he 32, i aole he mea o laua i lanakila. Ao ke kumu no hoi o kona kaulana, oia no kela pauku hao enaena ana, ka mea a na kaeaka i kapa ai o Pauikeahi. Ko ka īnea, i ka wa a ua koa kaulana la e hapai ai i ua pauku hao la ana iluna a hoolei ae i ka lewa, alaila o na mea a pau e lele ana ia hora, e pau no lakou ike ahi & lilo hoi i lohu, u ina oiajs hahau iho i ka honua, e pau ana ka honua i ko ahi. Nolaila, aohe kupua i koe o ka aina nei ua pau loa i ka luka ia e ua kanaka la, Ke wawa ia mai nei ka nui o na kupua ma na aupuni mawaho aku o kakou n% aka o ko'u makemake nae ina no ko kakou aupuni nei ia mau kupua, ina ua ike maka ia ua kaeaea la o na lua huna o Wela Babaia, I keia wa, pane hoomakeaJt£l3iu la o Piuke, Pehea ka hoi m»i nei oe ua like ko'u kulana me ka/ua koa kaulana la, alaila ke manaolana nei au ina maua e hoao ana, i akaka na mea o maua e lanakUa. I keia manawa, hene iho la ke keiki alii ika aka no olelo a Piuke, a pane aku la, E hoopau kaua ike kamailio ana no a e kuka kaua no ka'u mea e aku ai i na makuaj o kaua lea mea, ke noho nei au me ka makau i& laua, no ka nalo ano e ana o kou ano kaikamahine ahe kane oe i keia wa, a e manao mai ana paha iaua ua pepeui mala au ia oe.

Ia manawa i pane aku o Piuke, i ka i ana, Aole ia he mea e hopohopo ai, no ka mea, he mea ole loa ia i ko'u inanao. K kii aku oe i kau peni kakau, ka inika a me ka pepa, a e hana kaua i kekahi olelo hoolaha e lioike ana ua nalowale o Piuke, a o ka mea e !oaa af oih a hoihoi maf fa oe, elilo no ka hapa--1« m ke aupaw' iaia, īa wg, paee &Va !a kt)ikt Uu, Kahaha e loaa hoi aoanei o Pmk«, ke aopaoi o kaaa, b«b« I» mai »a'e m makoA o kaue. Kahaha' waM « Piake Pfth«i hoi m i m&RAo *| e !Ho k« aopanl, no fea w&.iM m %ei m $ I* wi n»? «ko h »♦ AW a©i

a lie, akahi po au a maopopo pouo, ina pela e hana koke kaua. Ia mauawa oka lioomaka aku la no ia o ua Piuke noi e kakau, a iloko o ka Lapalua hora, ua paa aku la he mau! tauaani pepa ike kakauia ina ko auo he olelo hoolaha. I jca p&a ana oua pepa a pau, ua owili iho la laua nei a paa, a o ka hoia eha hoi keia oka wanaao, nolaila olelo akula ua Piuke uei, oka wa kupono keia a kaua o hele aku ai e pai ina na pipa alanui i keia mau inea, īnamua ae hoi o ka liiki ana mai o ka la. la manawa ua ae mai la ua keiki aiii nei, a hele aku la laua nei me ka ike ole,o na makua alii o laua nei i ke» mau hana hoopunipuni a Piuke. Oiai laua nei i puka aku ai mawaho oka pa, oleio aku la ua Piuke nei ike keiki alii, ma keia alanui no hoi oe e heleai, a maanei no hoi au e hele ai, a e haiawai hou kaua maanei i ka aora 5 o keia kakahiaka, . P«ne aku la ke Keikī Alii, kahaha, paha e puni ke kulanakauhale ia kanaiiokooka hapalua hora? \ kei&puleae,