Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 8, 20 February 1886 — KA MAKAI NUI ALAKAI HEWA. Ke Ahi e pau ai Hawaii. [ARTICLE]

KA MAKAI NUI ALAKAI HEWA.

Ke Ahi e pau ai Hawaii.

[Mai Kailoa mai] Ua hiki mai m*i nei o Kaulukou i Kona Akau nei, me ka mahaoi o k'e ku,naka hilahila ole, Ke iawelawe nei oia me ka hookiekie i ka hana i ku ole i kana oihana, a e alakai ana oia i hana e hoala ai i ka haunaele, a e hooi loa aku ana i ka poino i ka poe ana e alakai la* Ian nei. . i Ma Keauhoua ma Kalialuu, ua hoala ae oia i man halawai me na kanaka o keia man aina, maloko o ka luakini o Heiani. Ua weheia na ipuka, ua kani ka bele, a na akwkoa ae ka poe ola poai, ua pio ka leo o ka haiolelo aohe pani aku i na pukn, a na hamau hoi ka! Papa Kahu Waiwai. 0 ka manao, e lawe i na aina o na Keanhou me Kahaluu uo lakou ma ia hui ana, a e hoonele ia Charles Kaiaiki ma, ka mea nnna i me Keelikolani, a i hooponopono hon ia no me 0. Kaiaiki, a me Paaah! Bish:op me O. H. Bishop, a noonoo wale iho no ka hana knmu ole, pnlu nui iho !ti i ka wai, a hankeke nni iho la 1 ke ann, a kanoMa ae la e lele akuoC, Kaiaiki me Q. V. Pilipo me na Palapala Hoolima- j !!ma a Kaiaiki, ua hoele ia akn, make' ntri hon i ka haukeke, "'" ■ A me ka manao e keakea o Kaulukou ma i ko Kaiaiki mana hooponopoho i ka noho ana o na kanaka malalo oha. A me ka iaanao pu e hoohni ia lakou i huī kuokoa, a e lawe i ka aina inalalo oia hui, a ua hoo*aha ia, e lulu tla!a, e hoolimalima mo lakou, a e kua|I peōia mo C. B. Bi»hop ma, aka, ua halawai Iakou me ka moeuham; moewaa,! TJa paa ka manao ka Palapala Hoolimaiima a Kaiaiki no na he "20, mai Ianuan 1, 18S5 mai. Haule wale ia alakai ana a ke o ka aono o ka poe kipiialakou iho, Hoololi hou ae o Kaulnkou i kumu komo mai ma o Kamiki la, e haawi aku ia lakou e ike i na mau palapala hoolimalinia Ia, na hoole ia akn. Hoololi hou ae 4 e hoopii ia Kaiaiki a me kona poe no kona hooko a"na i kona mana maluua o kn poe kue mai iaia. A nei aka i ka aha apana o Kona Akau, toa ke ano hoike ia O. W. Pilipo, e hele nku imua o ka alia ma ka la lo o Feberuaii, me na Palapala "Hoolimalima, a kumukanawai paha i Iianaia, ma ka hoopii a Kameeui kue ia Kaiaiki ma, Ua pane ia aku, na Kameeui e hele aku imua o o ka aha me kona makaukau iho, e kuleana ai oia i ka aina o Kahaluu mai ka poe mai nona ka aina. Aole uo e haawi ia aku ia mau pālapala.a pau, no ka mea, no hai ia waiwai, aole ao Kameeni, Ua ike o Kaulukon i ke kanawai, a. na ike hoi i ka olelo o ka Aha Kiekie e piii ana ina hoaaina a me na Haku aina, a me ia ike no, alakai no oia i keia poe iloko o na poino e pilikia ai ka poe naaupo. . ! - 1 Me kona ike no, ua papa ia oia e ka 1 aha kiekie i kona Iaweh?We ana i ka oi« 1 hana loio, hapal no oia i keia mau hana me ka hookiekie. E hiki aku auunei keia rnau hana imua okaaha kiekie ma keia mua koke aku. . Na Manao Kehakeha-—Jie nej o|Kaulultou. Akahi no a ko kuu makemake, E oki aua makoa i ka pioa a makon i makemake ai; a e kanil ana makou i ka mea a makon i makemake a|. He mau olelo kumakaia keiia, h<t j haakei k rne ka hookano. TCfa ke arip, E oli no» lakou i ka, IW. pono, I h m< h h<>I H tamni<n f HS hoopkk fu, h'Aiii IMHUl Uikl kf> n hh L K. o U AU Kihkui k6 m » b>,k u,ku hLhukh. () k± uku fho U- la ih. <: Loih'A aka ui t kn usu& k'jub Jjlt. 0 hei* 14* i, jU

«I, «41 lt «a«« < j>imā r.*i msJr. Ma a k» ilim, » ma U i t«iHS M V.-. k» »01x00? m»b&Jotu m«J w«L<> m«i H E leaoo anft Ulou i io iafli nin» t Kn S *ie aul milion», ka liwuialiualnm »u h*a hao, ka hooni&hunUuīi uku m&i»* j hik!, a tn« im li»vn\vliui ku g!o l k» 1 pomaikal. E uoho ka liihuk'Uu w« ka 1 makaalu I I*h wii r ka Ahaolelo e uoho 1 i mai ai. E nana j>uao hoi i ua alako j . } mniwaana ao o na wahaololo u ka leliulehn i keift m'au ano hanu. "E o*u kn makA o ka wanko oi opiopio." Na Lono o ke Alo Alii niu Kuilua- - He leo oluoln ko ka Moi, x a Le uiau nanaina akahai i na makaainann e klpa aku ddō i o*bn la. Akn, o ia īeo nahenahe nae, he po'ena aku oloko. Ninau nku kanoka'ikaMoi, He oiaio anei na otelo a Piiipo e Iioike "e manao aup%e aupuni e kuai ia Hawaii . nei; a mtnao ana hoi e aie i uini miliona?" "Ae; pololei o Pilipo,, ,wahi a ka Moi. "Aia no ia oukou ka lilo o ka aina a tne ka ole! Iha e koho mai ou- , kou i ka poe e kokua ana ia manao, o i ka lilo iho la no' ia. Aole e liiki ia'u l lie kuai ke hoole oukou. Pela no hoi, aole e hiki ia oukou ke kuai, ke hoole' au. Ina o Mareka ko kakou hoa kuai mua no ka $14,OIX)jOOO alaila, haawi mai o Pelekane i $20,000,000, haawi ' mai hoi o Farani i $25,000,000, alaila haawi hou mai palia o Mareka maluna ae o ka Farani, a o Pelekane hoi maluna ae o ka Maraka, a pela aku a hiki 1 i k« liio ana, pomaikai ka Moi a me ka : iahui. Nai ke dala i ke kane, ka wa1 liiiie h iue na keiki." "He kanaka naauao o Piiipo, o ka mea wale no i * o kona pili mai ia c u;" wahi ho».a 1 ka Moi. Ke ike lea. nei m?kou i ka oiaio o na °te1o a Pilipo i hoike ai ia makou, a lie 1 pu hoi na hoike ana a .na nppepa y Ke kau mai ka weli o keia mau y olelo i kou mea kakau, oiai ua lawa ka 1 ikaika i ka aoao o ka poe kumakaia ma. * keia kau koho balota ana' V A ae ka Moi a me ka hapanui o k& a Ahaolelo i ke kuai, i hea iho ua Moi la amekalahuie noho &i? aku * paha oia me na eheu dala i ka aina a, » ia pehoa iho ka lahui? Ae. Ko ka laI kui Hawaii kule&na, Lo kauwa oia m e kauwa a ki, mea dula. Paa aa iiiu ® x ka hou ia» a kau ka huipa ma ke kua. e Aloha iuo ka lohm a me ka aina. Ola a anei na iwi o ka imi h&ie keia?. Aoiea Ma ka aoao hoi o ka .aie iua he omi 8 miliona» ua like no me ke kuai aku» e aohe poiuaikai e Iorb. G ke ake waU l * jiū e ae ia ka aie aoū e komo ia mau dala a pau iloko o ka ma- ■ ua o ka mea hookalu. a ixana e hookeie, II Ua hoike ae o HoapiLi peia. Ina e aie * i tttQl miliona daia, alaiia na ka M"» ao . ka mana oia heKikeie eoia. B Uke aua1 aei k& hooko ia ana p ia i īau 4al& me

fift4alftiioaam«ima ke kuai aku i ham» mua ia. E hoomakaukau aooia, i mau eheu dala a lele aku i ka aina e, « waīho iho keia haawe ua ka l&hui e auamo pilihu akuHe oaa wahiomoieailakoohinuMnu ieekahi i hamo ia mai e ko kakou Makua Lahui īko Kona Akau uei poe. ; 1» iikft e ae ia ka aie umi mlliona, haua la aa uapo o Kaiiua a aie Keauhou mai ka aiiw aku a hi£i i kahi ku moku. 2. Ina e ae ia ka aie umi miliona, iioomoe ia mai ka wai mai Waipio mai a * i Kona nei ma na paipu, loaa ka wai aei, a ku ona mahiko. 3. lu a e ioio ka aie umi miliona paa na alanni 0 Kona nei mai kai a uka. He maalea ia manao. , ; l ka noho ana o K. IV me makou i Kona nei» nano ponoi no ma o kona mwi ohua la i liana na alanui o kona W&iu ponoi. Ua ahu wale keia mau mea i k* aooaoo aku. Aia waluna o ka lehulehu e nana pono mai ai i keia mau lono o ke Alo Alii Oiai o na waha oielo ma ka aoao o ka poe aloha ia Hawaii a me ka lehulehu, ua uuku lakou. Ainaenoonoo pono' Jho ka lahui i ko Iakou kuleaua e ppwa la ana, he mea pono ia lakou ke nohp makaala mamua p ka wa pono. K waiho aku i ka oukou mau keakea ana, i 01 aku ka ikaika mamua o na heluna balpte, a e kue me ka ikaika loa. i ka Wft a lakou e iiooko ai i ua »au hana kumakaiala. Auwe e ka Laai e/ Heaha keia hoomaliui au e kuai liio aku i ka aina i ka mai? O oe anei kekahi i leaiw pu i ke kokua aku i keia hana? Ua pauaho anei oe i kou aoho oluolu ana o kou noho alii? U a luhi anei oe i ka hoopofljponp i kau mau keiki? Va Iiuhu anei oe i ko lakou. mau laiau ana? % kapae «w i kau hoohiki Kumukuu&mi wu? 0 u» Uui j haiii, UU1 a hui aa l'(ui moku i hopkahi ku u 3xacoeha I. He ui noa u kum an» i ke I w ku &&jmhtwi)iM U. iie , u m U «e umi ** )l c kwAuh&ku uiu&i uimlm 17ĪUUU u,hb > m*i m, o yyA ' J U luAi««i k&i»

I«nimoi me waho a ma ke kaknlu »aa i puuhonua aa ka lahui Hawaii i ulia o ii>i iinii ka Kameliaiuelia IV i liana ai, He hookahuli Kumukauawai, ka hoala nui ana i na oihana mahiko, ke kukulu ana i na*iftsle āupuiu, hoonai aaa a'ku ia Aiuahou, na mea ano nui i ke aa a Kamehameha "V. He au pokole ko Lunalilo; aka ma kana kauoha no kona waiwai ponoi, ua kukulu ia ī Home no na elemakule kama ole. Ike au hoi o Kalakaua, ua holo ke Kuikahi Pauaiiike, pii ka waiwai o ka aina, pii na loaa aupuni, a pii pu me na aie a keu aku mamu okā miliona. Ke pae m'ai uei hoi ko leo e ka Lnni, he hiohiona o ka ae e kuai aku ika aina no ke dala ; a e kome hou aku iloko o ka aie nui e like uo laua me ke kuai^aina. He kanaka Hawaii au,, a o Kona Akau no a pau. Ke ola nei maluna o ka iepo o Hawaii he 40,000 a oi poe - J '~ Hawaii pouoi. He ola nei he mau taugan - o pj Q jj awa ij j manaolānaia no kona hooulu ia, aole nae he mea i hanaia, nae ke pauaho e ia nei kā alna. *v- aho no i ko'u manao, ke hookalio - ke koko oko Hawaii poe ponoi no mokee ana i ke kuokoa oko lakou ina, ko lakuu noho lahui ana, a me ka Poko aupuni ana, no ka moa, eloaa ana oma ka aoao oka poe aloha aina he okua ia mai ko waho poe mai, oiai o o lakou mau pono kekahi e komo ana oko o keia mau liana pouo ole. Mokuaikaua. Kailua, Kona Akau, Feb. 11, 1886.