Ko Hawaii Pae Aina, Volume IX, Number 32, 7 August 1886 — He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo. [ARTICLE]

He Nanea Kamahao Lua Ole NO BIUTE. KE KEIKI HAPA ILIO A HAPA KANAKA Ka Olali o na Aupuni Hui O AETO ELEELE. Ka Eueu hoi nana i wawahi na pani paa o Ainapo.

||g|| L'nuhua no Ko līawaii Pae Aina. hhl Helu 55. HOLO kakou no ko kakou mau oiai iie ike aei maua ua wela Bl|£e j ii o kakou, nolaila e haalele 1 Koia aupuni, n e lioi kakou no IHne auj;uni Ahi, n ilaila kakou e noho HKai, aia hoi a pau ka Piuke hana ino ana alaila kii hou rnai kakou. Ia wa ua hoE. lo like m rnau olelo ia lakou, « mahuka nni uka la, me ka ike 010 ao hoi o w Piuke eia o Aeia» Eleele ma ke puhaP| la hio nei raa ka apua. J keia wa aka Ili e lumilumi nei i jj|f ke aupuni Uwea, a pii ae la hoi ka enaF ena wela oua aupmii Uwea Ia ika ua imea oka wilinau mau ia, hele aleu la hoi keia hahana wela a loaa aku la o Leina Hiu e noho ana ilokookalua po, ake lohe nei oia i keia nei nakolokolo o ua aupuni sa, nolaila i iho la oia iloko ona, "Owai la hoi keia mau kupua e hakaka nei, hele no hoi a o Piuke kuu haku, alaila i nui ke aho e kuu haku i pakele au kau kauwa ame ka lei aloha a kaua. " O keia ae la na olelo aua wahi ilio nei iaia iho. Ano Lina Kula hoi, aohe ona manao ae he lla, ao ka make wale no ka mea i mua ej kona mau maka, ao ke aloha hoi o

ika wa nae a Piuke e ku nei, ia wa .e aku ai oia 1 ka wili mai oke auīi L T wea maluna o kana ili, n nuna Ia keia, aia hoi e hoi ana ke aupuni ea maloko, a hoonaanao ao la keia i kuhikuhi a kona lio Legeona, he uo kei», i pane iho si oia i ia mau lima punahele, E kuu mau a punahele, e hana ika olua apana ia. la manawa no i lalau iho ai lima o ua Piuke nei ina kihi elua a aupuni Uwea nei, oiai hoi ua mau i nei e poi mai ana a lilo ae i poe- , aka mamuaae oka manawa aua luni "n'ei i pof 'inai; hoi ua koo |4 aku la na lima o ua Piuke nei /ua kihi ® elua, ua nui ka hooikaika ana o ua au|f puni nei e upoi mai, aka aole e hiki no ■*£ ka mea, ua paa aku la na lima wikani P o ua Piuke nei me he mau kuahao kila P la, a aole hoi he mana kupua nana e jj| mawehe ae. P Ia wa no hoi i hōholo mai ai kekahi | * mau kihi oua aupuni nei me ka manao e wili ia Piuke maloko, aka ika ike ana o Piuke i keia mea, ua pane koke iho la oia i kona mau wawae punahele, i E wawae punahele, o ka olua mau hana hoi, aia wa no i koo aku ai ua mau wawae noi ma na kihi elua e wili mai nei, a paa aku la ua mau kihi ala, aia hoi, iloko 110 oia mauawa i lio<>kui mai ai ua mau kihi ala me na wawae o Piuke, ame he poha ana la no ka ka hekili ka nei nakolokolo

ilalo o ka houua paa, hoholo ae la lioi na leo wawalo oua aupuui ala ma na paia o ka lewa a lohe aku la ka lio keokeo i keia uina ana oua mea hao, a paue iho la oia, Ho inea oiaio, aole keia he uiea okoa, o kuu haku Piuke no, 1 uui ka ikaika a loaa aku oe ia'u. I keia \va hoi, eia uo o Piuko ke paa uei i ua kihi eha o ua aupuui īiei, e lauwili aua hoi io a iauei uie he uahes>a la, aka aole i pakelo aku hookahi iuiha mai na uiuli ana ana liuia me ua wawae o Piuke, a eia uo hoi ta ili ke >viliuau uei ma kahi kokoke ia Lina Kula, me koua malauia aua hoi i ka maluhia a me kahi Ilio Leiua Hiu. E waiho kakou i ke kamailio aua ia Pi uke ma keia wahi, oiai ke paio uei me ke aupuui Uwea, a o huli ae Lioi kakou uo ka lio JUegeoo,

Oiai ua lio ala i loho ai i keia uina, a ua maopopo hoi iaia, ia wa i ku pololei ae ai ua Legeona inei, e auapu aua hoi koua mau maka uie he uwila ala. o li-o

ana hoi koim maa pepeiao, f. ia manawa 110 ua 3io nei i lele ae ai me be oiapa ana la na ka Uwila ke aweawe mahope, he uina ana bo na kapoai hope o uit lio !i':i kui kn Muliwai Make, aho i;oha iiii.i, liui kai kn Juvvu, halulu uua ua Legeona nei i6e aupuni TJwea, a iun ho nei i kau aku ai i ua aupuni nei, ua ilfo loa aku la oia 110 ke Ki kahi lioi e umii &i a e umii 010 ai o ua aupuni Uwea nei.

A i ua lio nei i hiki aku ai ma ua Ki ala ua keehi iho Ia oia a mohala hou ae la na kihi eha oua aupuni nei, a I ka manawa i keehi iho ai ua lio nei i ua Ki ala, ua !ike kona poha me na taueani pu kuniahi e ki ia ana ika wa hookahi, a holo aku la hoi ke 0o ua aupuni nei a lohe aku la kahi Ilio Leina Hiu, pane ae la oia aole keia he halulu e, aka o kuu Haku Legeona no f;'oha wale oia i kii mai la e hoopakele īa makou, a wawalo liele aku la hoi ke ia halulu a lohe na wahine kupua a Aeko Kleele, ia wa i pane ae ai 0 Manu Keokeo la Manu Polu, Aloha wale ke anpuni laahia o kaua e liana ino ia mai Id. e Piuke.

la wa i paue aku ai o M&nu Polu, ua ! mīnamina anei oe i ke aupuni o kaua ? Ao, lio nui ko'u e noho ala. Ia wa pane aku ]a o Manu Polu, Eia wale no ka mea e loaa ai ke aupuni o kaua, e lilo au i wahine na Piuke, alaiia e hoihoi ia mai no auanei ke aupuni o kaua iioko oka manawa pokole loa, a aole hoi e loaa he nohona ku e e mawaena o kakou ma keia mua aku, a pehea la ia e kuu hanau mua, ua hewa anei ? Ae, he mau manao hewa l(?a kena ou, a mai hoao oe e like me kau e rqanao nei, no ka mea, aole ioi aku kona ikaika mamua oka kaua kane nei, no•laiia mai hana oe pela o make auanei oe o kaua, e hoomanawanui no kaua me keia kano, a i make no hoi paha, ua hiki no, no ka mea, ua laa mua kaua ia ianei. la wa, pau ae 1« no ko ka ui Pola mau olelo, a noho iho la lakou me ka manao naokumokuahuu no ke aupuni o iakou.

A i ka īnanawa hoi ī mohala ae ai ua aupuoi Uwea nei, akahi uo a ike iho o Piuke eia ka koua lio ilaua o ke aupuni Uwea kahi iku ai, a hui ae la lsua me ke aloha, a lalau iho la o Piuke i kana ili a opiopi ae la, a hookomo iho la iloko o kona pakeke. I keia manawa, aia ka Ui Lina Kula ma ka hale maluna o Aeko Eleele, a e naaa ana hoi oia i keia mau hana, a i ka mao ana ae, ua kiei mai la oia ma ka puka aniani, a ike mai la hoi i kana aioha Piuke e ku ana me kekahi lio keokeo, nolaila holo iho la oia mai luna iho oua hale nei, a holo aku la no kahi a Piuke eku n'ii, hopu ae la ika a-i o kana aloha a honi ae la. Iloko o ia manawa ua paiwa loaia o Piuke, a i kona ike ana iho o kana aloha no ka, nolaila ua hui ae la laua me ke aloha walania, a 1 ka mao ana ae, ua ninau koke aku la o Piuke, Aia i hea o Aeko Eleele V Pane mai la o Lina Kula, aole au i ike iaia i keia manawa, aka ma na hora mamua iho nei ko'u ike ana. Ia wa ua pane mai !a ka lie, aole e loaa ia kakou o Aeko Eleele maanei, no ka mea, ua holo aku nei oia no kekalii aupuni okoa.

Ia manawa, hoi aku la o Lina Kula a me Piuke iloko o ka hale o Aeko Eleele, a ia laua i komo aku ai, ua huli ae la o Piuke a n&na ma na Qfiia o ua hale nei, aia hoi e kakau ana na mea kaua o kela a me keia ano, a he nani hoi kona mau paia, a oiai hoi laua e noho aua, komo ana kahi llio Leiua Hiu, a Uoui ilio la ma ua wawae o koua haku l'iuke. A poiiei kahi moolelo" pokolo iio ke kii ia ana o Leiua Hiu o ka Lio Legooua. 4 Oiai o Piuke uia i aku ai no Ka Haleahi, uie ka hooniauao ole ae no kaua wahi Ilio, ka mea īiaua i hoopa* kele iaia mai ka amana mai, a o koua kokua pokole hoi o kona wa piUkia, a i ka ike ana o ka'lio i keia :uoa, i iho la' oia, ua poiua ka paha ka Luku o mauu j ia kt;uwa uua, <iu lilki 1:0 hoi, ua«u uo e kii ae. Ia manawa no 1 ku ae ai ua lio ala a holo aku 5a 110 ka lua Po, kahi hoi a Leina Hiu e noho pio aua, a iaia 1 hiki ?.ku ai, ku ilio la oiu maluua o kekahi

papa i>ohaku nnī hinuhinu, a oia no hoi ke pani o ua lua ala. Ua hana ia keia papa pohaka mai loko mai o na ano pohaka like ole, a i kawili pu ia hoi me ka hno makeneki, a i.a manao ke iupua nana i hana koiu yani i;o)iaku p,ohe ho kupueu nana e wawahi n nalin, aka, he mea .ole wale no ia i ka Ho o Piuke.

Oiai ua lio uei eku aua, ih iiianawa no oia i īliki iho ai i kana peku kaīii, a elike me ka hekili, pela ka nakolokolo oua iua ala, a ua naha ae la hoi ua pani pohaku nei, a holo aku la no hoi ke kani oka naha ana o ua pani pohaku ala a lohe aku la na Ui keia aupuni, a pane like ae la laua aloha wale ke aupuni hooilina o kaua mai ko kaua mau makua mai, a akahi. ka hoi mea nana e wawahi oke keiki Hapa liio oke aupuni Ilupe, aloha wale oe e ke aupuni o maua, o keia na huaolelo epuka mauana mai ko laua mau waha ae, aka aole e hiki ia laua ke uilani ae, no ka mea ua ai laua i na hua ai ono o ke aupnni Lele o Aeko Eleele, a ua maneo hoi ka puu ina huna wai o. ko aloha.

Ika wu hoi i naha ae ai ua pani pohaka nei, ua lele koke iho Ia ua lio neī iloko o ua lua ala, aia manawa 1 ik e mai ai kahi Ilio i kona haku, a pajje mai la oia me ka leo nawaliwali, aloha 00 e kuu haku.

Aloha, wahi aka lio, a hookokoke aku Ia ua lio nei ma kah* o Leina Hiu e noho ana, a ike aku la hoi oia ia Leina Hiu ua paa ina kaulahao ho 50 a ia manawa no hoi i pane ae ai iia lio ala, Ena kaulahao kupua he 50 oke aupuni Uwea, e hooki i ko oukon umii ana. He manawa ole wale mai la no ua mau kaulahao nei, a hoi ae la no hoi ka Ilio Leina Hiu e like me kona ano mau.

Ia manawa haawi aku la ua Leina Hiu nei i kona hoomaikai i kona haku, a pane aku la, aole au i kue i kou mau kanawai, mai kon kipaku aLa ana ia'u ahiki i keia hora, aua hoao au, e hoopakele ia maua mai ko'u wahi ikaika uuku au i haawi mai ai, aole nae e hiki, no ka mea, ua haawi uuku mai no oe, a ina paha i nui kau haawi ana mai ina no aole maua e paa i keia wahi. la wa pane mai la ua lio ala, mai makau no keia mea, no ka mea eia no au kou kokua, ama keia mua aku nau ponoi no auanei e nahu ke poo o Aeko Eleele, a pau ae la ka laua kamailio ana, a lele ae la iaua mai loko ae oua lua ala } a i ko laua puka ana iwaho, ua ninau aku la o Leina Hiu, Aia la i hōa kuu haku PiukeP o Aia iloko o ka Halealii wahiaua Legeona nei. A holo aku la ua wahi Ilio nei a hui me Piuke, " a kakou hoi i ik# ae Ia mamua, ā o kahi moolelo pokole ae la ia no ka hemo ana o Leina Hiu mai na umii ana mai ana kaula hao kupua he 50. Ikawa a Piuke i ike iho ai i kana wahi Ilio, hopu iho la oia a hii ae la a pane iho ia, Pehea oe e kuu Ilio ? Pane ao la ua wahi Ilio aei, Ua maikai au i keia manawa, aka ma na hora. o na la i hala aenei, ua nui ka poino i kaU mai maluna o'u kau wahi kauwa nei. I keia manawa, akahi no a ike o Li-

na Kala oka laua Ilio no ka kekalii i paa pu maloko\> keia wahi, a haiiai aku la no hoi o Piuke i iia mea a pau. | | Ia wa uo lioi i ninau aku ai kahi Ilio | | E kuu liaku» heaha la kou mea i liolo ! koke ole mai ai e hoopakele ae ia niaua ika wa a'u i hahai aku ai ia oe no ko uiaua pilikia ? Oiai ua uui ko'u ho* ao aua e halawai me oe ma ka moouhane, aua halawai 110 hoi kaua, a ua hai aku no hoi au ia oe, ua poino maua eia i ke aupuui Uwea uei, aka mahopo iho ua ike hou aku no au ia oe e noho ana iluna oka papaaiua, e inu aua e lealea ana a e hiamoe hou aua, nolaila ua ake nui loa au o hui me kau aloha, aka ma kuu hoao ana. ua hui aku la ko c u uhane me kau alolia nei, a aoao aku la au i na mea a pau aua o kauiaiHo aku »i ia oe, i kii mai ai oe ia mnua, ao ka mea nau i imi ke kumu o ko ma* ua poiuo, mamuli o kou hooloho ole ana i k« kauoha a kau aloha..

I ka lohe ana o Piuko i keia, ua piloa ia oia i makau, uo ka uiea ua hooaiauao iho la ua Piuko uei» ua ik« i« ka paha kaua mau hana pono ole o kaua wahi Iliu a uio kaua ai^ha,

nolaila paue mai Ia ua Piake nei, Xna aole i hiki mai nei, ajjle olua © ola, iho olua, ika wa no a'u 1 ike ai ia ma ka moeiihano ua pilikia olua, ( ua hooko koke ao au, a oia koin o'a ihiki inai la, aole hoi 0 li-

ku ino kuu meaiolelo mai aei o kuu llio, ua Lowa Iya ia. O kūiu mau olelo ha mau olelo lioohunaliuoa wale iho uo na Piuke, aka Iw mea maopopo \yale ao ia ia lieina Hiu. Oi&i e kamailio ana, ku aua o raai la, mai noho loihi aupuai, ua loaa ae la no mai nei, nolaila e l>oi kakou. Paue aku lp o Piuke, aole ka kaua e kali ana ia Aeko Eleele ? Pspe aku la o 3jegeona, aole e make ia kaua o Ae£o Eleele, no ka mea, he nui kahi e loaa kona mana, 110laila e kali kaua, a ina kaua e, pulale koke aku aua, he mea" maopopo e lilo no kaua i mau luahi na ka make ika pohoo kalimao Aeko Eieele, nolaila e kuu hakn» e hoolohe mai oa i ka'u mau olelo, alaila e loaa no auanei o AeL'o Eleele ia oe, a lilo no oia i pio nau.

Iloko o keia mau olelo aua lio ala, ua ae mai la o Pmke, a ia wa no hoi i pane hou aku ai ka lio, Pehea kou manao no keia i'.upuni, e lawe anei kaua ? Pane aku la o Piuke, e lawe kaua i keia aapuni, 110 ka mea, he aupuni hana nni loa keia oka loaa ana, a i mea hoi e hoohoka ai kaua ia Aeko Eleele, e pono no |gaua e la we. Pane akii la ka lio Legeona, ina pēla ua pono, lalau iho la oia i kekahi Ki oua anpniM nei a hnki ae la, a o ka wa no hōi ia oua aupuni nei i emi ihō ai no ka honua, a iloko oka manawa pokole walo no, halulu ana lakou nei no ke aupuni Muliwai M£»ke. lakoii nei i hiki aku ai no ke aupuni Maliwai Make, me keia aupuni hou hoi, m® ka ike ole ona mea a pau i keia mau hana kupaa a Piuke, malailo p Kai o lio Legeona, aia lakou nei'e noho ana iluna oua aupuni Uwea nei, ua pane aku la ua Piuke nei, Aole anei he mea pono ke hoolilo ae i keia aupuni a ūuku ? Pane aku la kona lio, ua hai mua aku au ia oe, he hiki loa ke hoolilo i keia aapuni a poepoē, a ina pela kou manao, alaila e kauoha aku oe i kati wahine e hoi ae oia ijuna oka moku kupua, no ka mea e hoolilo aku ana au i keia aupuhi a poepoe e like me ke kinipopo, Ae ae la ua Piuke nei, a hoihoi aku la i kana wahine iluna o ka moku, a oiai laua nei i kau aku ai, aia hoi, hei uina ana ka laua nei i lohe, a i huli ae ko laua nei hāna, ua ike aku Ia laua i ka wili mai oua aupuni nei me he nalu ala, a iloko o na sekona pokole wale no ua likē ae la ua aupuui uei me ke kinipopo ka poepoe, a e niniu helo ana oia ma o a maauei, nolaila haalele īho la oia i kana aloha iluna oka mo« ku, a liolo aku la e hui me kona lio, a pane aku la, Aole au i ike i kekahi aupuni kupanaha e like me keia a'u e ike nei. Ia wa pane aku la lio Legeona, Ae, oke ano iho la ia o keia aupuni e Ilke no me ka'u mea i hai mua aku ai ia oe, ano e hai piha aku au ia oe i ka moole-

lo piha o keia aupuni, ka mea nona keia aupuni mamua ame ka hana i manaoia ai, aua nui hoi ka poe i poino keia aapuni. Oka mea nona keia aupuni Uwea mamua, he kupua wahine, o Lawaka kona inoa, a noua hoi ke aupuui kupua o Aina Po, a mamua aku nae, aole i loaa keia anpuni, aka mamuli oke koi paakiki o kana moopuna Fe!oliua, he kaikamahiue opio oia nona na heleheleoa i haiamu ia e ka ui, a i kekaln po, ua moeuhane iho la ua Ferolina la, aia lioi «a ike aku la o|a i kekahi keiki ni e eha ai kona puuwai, e holoholo ana «» keiki nei mawaeua oua hoku h« l>3, ana ia mea i hoopuiwa ae iua Felolina ala, a ike iho !a oia he moe«haue ka, nolaila ua wela loa kona puuwai no keia keiki ui, nolaila» koi aku ta ua Felolina nei i kona kupunawahine e kii i keia keiki i kane nana, aua pane aku la kona kupuna, aole e

no ka mea, aohe a kana mo& e hoouna aku ai. ahe mea lioi no kaua e poiuo pu ai ioa kaua e komo pu aku aiia ma keia mauao uilaui ou e kuu moopuua, A I\m m Hieiln hou «&&.