Ko Hawaii Pae Aina, Volume XII, Number 23, 8 June 1889 — NO KA MA'I LEPERA. [ARTICLE]

NO KA MA'I LEPERA.

0 ka ma'i lepera kekahi mea aoo nai e laha nei, mai ka wa uuku kona hoomaka ana.mai a.hiki i keia wa. I kona kona hopena, ake, ua waiho wale ia'ku no pela, me ka manaō ia paha he ma'i laha nai ole keia. 1 kona hoomahna an» mai 3 akahi no a ala mai na noonoo iloko o keia lahui, e ia i kanawai e hookaawale al i ua ano mi'i nei ma kahi kaawale, oiai, mamuli lshn loa ae auanei, no ka mea, he ma'i ola 010 keia. Ua hoao īa koaa mau lapaau ia ana, aole uae i ola, a ao!e nae he laau e ola ai. Nolaila, i ka hooholo io ia ana o kela kanawai hookaawale ohana, a hooko ia kona hopena ehaeha, a me konā mau uaau mokumokoahna, i kaa a mea o ke 010 o ka pīhe, o uwe ana ke kane i ka wahine, a oka wahine hoi i ke kano, ao na makua hoi ina keiln, a pela aki?, no ka mea, ke ulupa ia nei kera lahui e keia poino nui, aka, o ka mea kupanaha, aola he neonoo nui ia ria kumu hoola e ola ai keia lahui. Oiai, he laaa no e ola ai, ano iā mea la, ua imi aku na poe i hoopilikia i;i i na laau kupono ole, a he mau laau hoi e hoehaeha ai 1 ka ili, a un loaa ikī ine ka oluolu ilaiia, aka, aoiē nae he o!a <oa, malia paha, o olelo mai kekahi ia'ū, he mai ola wale no keia ke lapaau ia s ke pane sei he mea makehewa kela olelo, aole loa e o!a a hiki i ka huli pu aua o keia bonua oia maoli no ka o'aio.

E hoomanao iho keia laliui i fee ano o keia māi e pahola tnai nei. Aole keia he mai ohaoa wale dq, aka lie mai laliui keia i ulu liihi mai, mai loko mai o kekahi poe, a i hui pn ia hoi me na o ana ina lima ona keiki maikai, a maemae no hoi, a ma la mau hana ana ualaulaha loa ae la na mai nei a puhi ka Paeaina, ake hoiopapa nei oia e like me ke kaikoo e poi pu ana iluna o ca pali kahakai. Ina pela ka hana ana o keia mai e pahola nei maluna o keia iahai, pehea e pono anei i ke poo o keia lahui e hiamoe wale, me ka noonoo ole i.kona lahui e waiho nei iloko oka make, aia anei he Aha Hui Blaila malaila anei kona noonoo e hookele ai? He mea kapanaha keia, oiai ua hoomakaukau ke Akua i ka laaa kupono e ola ai koia lahoi, me ka lolii ole s me ka mama no hoi o ka hana ana, me ka eha ole o ka ili. Oiai hoi. ua hai ia mai ke ano oka lapaau ana, a rne ke anō o ke ola ana aka nana maka wale aku no nae aole liana ia. Ninau mai paha kekahi ia'a, a heaha hoi kau Ishu e ola ai? Mamua oka pane ana ike haina o keia.ninau e pono no ka wehewehe mua ika hana, alaila hiki aku 1 kahi o ka loaa, ma ka lawe ana mai i kekahi mea i ike maka ia, aua hana ia hoi a ua maopopo ka oiaio oia mea, a oia hoi keia.

Maliope iko o ko ka Moi Kamehameha 111 nolio aaa lie Moi hanau no ka aina, a oia no ka Moi iloko oia au, liiki mai la kekahi pilikia iloko o keia aupuni, oia hoi, ua kaili ia ka liae o ko kakou aina a ua lilo pu me ke ea o ko kakou aina ma ka lima o ka poe pakaha wale, oia hoi ka poe Pelekane. Heaha ka mea i koe? Eia, ua make ka aina ia manawa, heaha ka ka Moi Kamehameha īlīhana? Kauohn nnei oia e kaua aku i kela poe pakaha wale me ua aumoku kaua? Aolo oia i hana pela, aka, eia kana kauoha. e na haipnle oiaio o ko'n anpuni mai Hawaii a Kauai, e pelu iho oukou i ko oukou mau kuli ilalo a e noi aku i ke Akua o ka lani, e hoihoi mai i ke ea o ko kakou aina, la wa no, haule like iho la na kuli a pau ilalo o na haipōie i ka honua, aole i liuliu iho heaha ka mea i ike ia? Eia o ka hae Hawaii a ttie ke ea o ka aina, ua hoihoi i.n mai. Ke kan haaheo nei mai ia manawa mai''a hiki i keia wa, a oolaila i kukala ia mai ai e ka Moi Katneh.xmeha TH i kona lahui. e HIo ka !a 31 o lulai i la kulaia aupuni. Nawai h i kanoha i ka Moi e haua pela? Eia, kona nlohā i kona lahui, a u« piha no hoi i aloha oiaio i ua hnipnh', nolaila, o kn wahaoaahai-| p«!e oin knun p«. Pela o Davk?a i o!ō!o ai niH kana Halelu. he pa kaua ikaikn kn i oo'! lehova, a malaila no I i holo »i ko;;a knnaka « lanakila īho la. A :> !ies Inni iho mahope"? Eia, ua hele mm ria mnnuwa Pftfam ms Hawaii n»?i « hana ino i na pa, a haoa ieo no hoi i tvi mneko !nao nmikai a ko kakou Moi, oia k* ninan nawai la i hoopakele? N« ia wana hookahi uo o ke

Akua i hoopakele ia mau piHikia a pauloa.: . Eia kekahi, ma kamakahiki ISS2 4 ua hiki hou mai la kekahi pilikin ma kem aina, oia ka mai hebera puupuu Hilii a laku hikiWawe iho la i keia lahui, a he maa tansani i paa i ka make i keia laka nai ana, aohe laau e luki ai ke j hoola i keia | A puhoa, moi anei !;a Moi i pilikia o kona lahui e holomoku ia ana eLa make?... A0.1.e lob, ua hoike ae oia-i ke aloha amo koua mipamina i kona lahui, a hoopuka ae Ia oia i keia haaolelo penei: "Aioha ino kau lahui e luku ia nei e ka popilikia;" a hoopuka hou oe la pia i kaia leo kaahaua hou, "e pule na haipale ike Akaa i mea e lawe īa aku ai keia piUkie," eia ka n?ea i ike.ia, aole i bata hookahi mahina tna i» hopo m»i ua hooko ia ka pule a w haipule, u;i nalowale koke na pilikia, « lik« n?e na ao i nalo aku mai na kuahiwi aku, pelr. no ka nalo ana aku o na pilikia mni keia iahai aku. Nani no ke aloha o k« Moi Kaoiehemeha 111 i kona lahuj kannkn, ā iu;i aka la i ke alanui e pakele'm. Oia wule aneiV Aole, aole paha i poina ia ka koa ka mai hebera i luku koko iho uei, oia hoi ka mai puupuu liilii, oifvi e noho kiai ana ko kakou makuahine kahu aapani mamuli o ka holo ana o ka Moi Kalakaua i ko na aiua e, a waiho iho la i kona aupunī i kona knikuahine, ka: Hooilina Kalaunu o Hawaii nei, ■-■■.■ i ■:■■■■■■-.'.■■

Ke hai nei au, he wa piiikia nui o k« aina, ke laha nei ka inai n ko mako nei na kanaka me ka walohi i, oial aole ia 0 ka wa kupono © mafee koke ai, a ko hoio nei ka makena a me k» uiho uwo nui, s iae he mea ia o Lahela e awe ana ī kanm mau keiki, No ka mea, aole ae nei iakou; eia ka ninau, heaha ka ko kakou k»ha aapaoi 1 hana ai ia wa pilikia, eia kaaa kuahaua alii, e malama ia ka Poalima maikai i la e haipuie ai na haipule mai Hawaii a Kauai, e uoi aku i ko ke Akua aloha i hiki ai lain ke iawe aku i keia pilikiae kau nei mulana o keia lahui no keia mau he}iera ia wa no, aoie kanalaa na haipule ia kauoha ua hooko no lakou. Aole i moe iho o ka na!o koke no ia o ua mai nei a hiki i keia la.-no-ke aha la i hana ai ke kahu aupuni ia hana ano nui? ,■ Eia ka maa, ua ike no ia ua hapwi kona mau makua i keia anpuui i|p ke Akua o ka iani a xne kona lahui kaoaka, oia ke Akua e malama ia lakou a o na pilikia a pnu e kau ana maLuna o keia lahui, na ke Akua no e hoopakele mai. Eia ka lna, aa ike rjo ke kahu aupuni o Hawaii nei, he mona ka pnle a na haipuie o kona aupuni, a iiia ia mea no oia i hilinai ai. Ola maoli ke aupuni ina he like me ia ke poo o ke aupuni a me ka iahai kanaka, noiaila, me keia mau hoakaka ana e maopopo ai ua hiki aku la kakou i kahi o ka haiua o.ua ninau nei. Nolaila, ma ko kakou aann aua i ua hoakaka o keia kumuhana a niuau hoi mai ka mua a ka hope, ua maopopo o ka Moi ke poo nana p alakai aku.i.na mea e ola aī ka aina qole o kekahi poa 0 86. No ka mea, o keia pilikia he pilikia lahui mai ke Akua mamuli o ko na kanaka kue mau i ke Akua a me ka lahui holookoa. Nolaila, eia ka haiea o pa ninau. la: „ He mea pono 1 ko kakou Moi e' haawi ae i na kauoha i na haipale o kōna aupuni, no ka haawi ana aku i na kukuli hooeuaikai i ke Akua, i mea e lawe ia aku ai keio mai laku e pahola nei oiaiuna o keia lahui mai Hawaii a Kauni, mai na haipule o na ano ekaleeia a pau a e paui pu ī'a na hale aapnni a me na hale oihaoa kalepa. , A ina e lokahi na pnle a p*iu e like me ia i hoakaka ia. Ōia wale iho īa no ka laaa lapaau luaopopo, » uie ke kanalua ole au e kamailio uei ituua o ke ao holookoa, iloko o ka imo ana.a ka maka ua kaawale koke kola pilikia mal keia iahui aka. alaila, o hoi ae ana kela ohana o kakou mai Kalawao ae a i"ko'lakou inau houie kahiko, alaila, ua ola hou ka aina ola pu mo ka lahui kanaka. Aolo au i olelo wale i keia mea ma ke ano kamalii, aka, uie ka mauaolaua . mau e ake ana i na a pau, e ku ae! ko feftkou Moi e uoho uei wa ka 1 alii a e hann koke oe ia hana; ko * nao nei paha ia he mea o!e iaU make mau aua o kona lalmi, o nwtoaatt ana imua ona mb na waimaka 4 helelei ana, pela auei haaa a kona mau mua ma ka nohoalii? Aole loa p«sa, aole i haule ia lakou ko Ukou mau manao iakee i keia lahui a liiki i ka haule ana aw kela aoao, Ēia hoi keia wea e ai, he laau lapanu no e o!;\ ai kei.v l'\bnl ir.a e . uana aku kakou i ka m 001010 o kela ka- j naka mai lepeia i o'elo ia ms ka pala Heaiolele, oia o Nnauiann, he !uiu\'

oia iio ta poe kaaa o SariBj Bobe laaa lapaaa mao!i e like' me ka kakoa e haua uei. Aka, na ka mana o ke Akua i hoola iaia ma ka pule a Ēlisai ke kaala, pela k$ mea i lioiko ia mq Nalii 2, Ao!o oia walo,' e nana.i ka moolelo o ka lapaau ia aua o Miliama ke kaikuahine o Aaiona laaa o Mose, aia ma Nohemia 12:l-l-lo. Eia kekahi, e nana i ka moolelo o ka hoola ia ana o kekahi īaau kanaka lepera he 10 imua o lesa, mamuli oko lakou kahea ana i Kona inoa, aka, hookahī o iakou i hoola ia e leso mamali ! o kona inanaoio ana he Hoola Oia. Ua i ola ioa oia, a he nui aku na mea i koe i ōleio īa īloko o ka palapala Hemplele. Ma keia mōa hoakaka ana, ua maopopo aohe mea keakea mai, a ke kali nei bo ko lani poe o ka paka ae o kela leo koahaua i keia lahoi, & o ka hoomaka no īa o ka haale like o na kuli iialo, aua makaukau mau ke Akaa i na wa a pau e hookua iho i ke ola i hoomakaukau ia no keia lahai. Ina pela, no ke aha ir» e hoopanee ia ' nei? Ke manao nei aiei e hookai aku mo kela ol»lo kaulana 1 penei, "aawe ka poe i hoopanee a m'ake mau lakeu," nole kakou i make no 'ka nui o ko kakou hewa, aka, no ka 'mihi ole, a mahope kaeaailio hou aku ke loaa ka manawa kaawale. J. Haole. H»»na, Maai, Mei °<8, 1889. «