Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 7, 15 February 1890 — HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili Ka Olali kau lio o na Hilana KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono. [ARTICLE]

HE MOOLELO NO WOKA RALE KA Emepera o ke kipuka Ili

Ka Olali kau lio o na Hilana

KA MEA I KAPAIA KA OPIO PUUWAI HAOKILA A O Ka Poka Pahu o na Kualono.

"Ou meakan» ) h >;>;n H» kftbiko haalieo o k« t" > !( '-vali» © k» joake & me ke ola O ka makia ia o fe:t oihana £t«." MOKUMA XXXI KE ALoALII 0 PELEKANE ILOKO 0 KE PAHAOHAO. • A • like DQ6 ka paa i oili aKu mai ke kakaka aku aka mea pana pna, pela ua mau opio. kaulio 3a 1 maalo we aku ai, a nalowale aku Ia ma ke alanui ana koa i maki mai ai no ka anemoku. N*-i ae la ka !eo mahalo o ka lehulehu no ka hiehie o ua mau opio la ma ke kaulio, a o na akeaa aoa no ka holo o ko laua mau lio ke mai la ia mai ko lakou mau lehelehe mai, me ka ninau ana ia Likou iho, owai la keia mau opio kaulio ? aka nawai e uwehe aku ko lakou pohihihi ? a me" he mea la o oe paha kekahi e ka makamaka heluhelu. A oia ka ka makapeni aka mea kakau e puana ae nei, pela iki iho ka ono a na ke au o ko kakoa moolelo e uwe ke mai i ke ano o kei i mau a me ko laaa mau inoa a kaaa e hooheno malie ae ai. "0 kuu mea i li'a ai, 1 kui ai au a law^."

Oiai na opio kauli> i haalele aku ai i ka anemoku, hoi pololei aku la laua no ko laua Hotele a malaila laua i hoo hala iho ai i ke koena oia la. e kuka ana no na mea pi!i ia laua ma kela haunaele īluna o ka nnemoku. Ua hamau laua me ka hoopu-a ole ■ ae i kekahi mea e pili ana i ua haunaele la, a wahi a ua mau opio la, pel>< wale no kaua e nalo ai mai na maka maiokalahui Pelekane. Da kokna pu ia keia mau noonoo palaualelo o ua mau opio la e ko ka ona Hotele ike ole ana, ua hala laua no luna o ka ane moku mamaa o ka haunaele ana, aole nohoi i maopopo pu iaia o laua nei kekahi iloko oia uluaoa; koe wale no ko lakou ike ana i ka'hnkihuki ia o na hae iluna a ilalo maluna ae o ka hale aniani, a e kowali ia aua hoi i o a ia nei, a hiki wale i ka wa i loaa akn ai 0 ka lono oiaio mai ka Luianela aka o na pualikoa, he haunaele kai hana ia maluna o ua anemoku la. Aka, e hookuu iki aku kakou no na opio iloko o ko laua mau noonoo ku hihewa ua nalo ka laua mea huna, a e hali hou ae kakou e nana no ke koena 1 koe o ua la kulaia o Pelekano. Mahope iho o ka pnu ana o na nuno olelo ana a ka leholehu no na opio kau lio t haawi koke ae la ke kaikamahine alii Ane Oilama i ke ka«oha no ka huli hoi ana o ke anaina a ia wa i liuliu ae ai kela a me keia no ka hoi an«. ; A mamua ae o ka lawe ana aku o Le 1 hua i ka malamalama o ka la aia na 1 auwaapa alii ke pul»heke la no ka uwa po ka pahu hopu, I ka pili ana aku i ka uwapo lele aku la n» ap&' ivika, aia hoi ke kaa alii © kali ana i k; tva ukana makamae, a i kona kau ana aku, ua hao ko ke aku la ke kalaiwa i koiia TO.\na piha, e uina poha ana ka uwopa i ka hokus o na Uo, o ka hale aliī ka pahu hopu.

1 ke kaa alii 3 hiki aku ai i ka hale aiii lele iho 1* fee kaikamahine aii ilaio iwaeni oka pohai o na lede o kona alo alii a me ia ano oia i pii aku hĪ a liiki imuH o kona maliUHkane ka Moi liiiama, «. «mhope a n& puili aīoha ana oka mikua me ke keiki pane aku la ua ui k ulaua nei o Pelekane. Eka Haku, kuu uia ua aloha, ua 1 he anei oe i na mea i hana la maluna o ka anemoku m* kei» la ? Ae e kuu alii: ua lohe hu he mau minute i hala mamua o kou Inki ana mai, aka, e hai mai heaha ke kumn o ' keia inaii mea ? wahi a Uilama. Ae, a e hooīohe mai e kuu makua, wahi a l:e kaikamahine alii. Aia he elua maa naita opio i maopopo ole ia'u ko.laua wahi i hiki mai ai. a peta nohoi me No laua wahi i nikiwale aku ai, a no laua hoi ka lokoinnikni p«lena ole a'u e noho aie nei māmuli o ko laua pahola ana mai i na hoohiwahiwa no ko'u Ja nui. No ia aiē nui o'u, ua kono aku au ia laua e hauoli pu me a'u no na lealea o ko'u la nui, e haawi īa ana maluna 'o ka anemoku, a malalo oia kumu, ua huli kue mai na keikialii ia'u, a me ua mau naita la, a hana lakou i kekahi hana ino ekaeka loa e hoohaahaa ia ai o kou noho alii a me ko'u la nui, oia ht>i ke "kipi," iloko o ko lakou mau manao lih pilikino.

Ua lele mai lakou maluna o ua mau naita la me ka manao paha e liaehae ia laua ma ka poho o ko lakou mau lima, aka, ua hoka a poho ia mau ma nao ino, oiai ua ho »kau aku ua mau naita la ika hoopai maluna o ui poe keikialii kipi nei. Aole me ka oi ona mea kaua, aka. me ke oolea wikani e ko laua mau puupuu lima ponoi, ! Aua like ua poe keikialii kipi Ia me he opala laau maloo la imua o ua mau naita nei, aka, iloko o ia uluaoa weliweli aole he ola i hoopoino ia, a mala\o o ka'n kauoha ua hopu ia lakou a hoopaa ia ma kahi paa, a na ke kanawai e kaana i ko lakou pono a me ka hewa. Ke haawi aku nei au ina hoapono ana nou e ke aiiiwahine ua pono a pololei oe, wahi -a Uiiajoia. Aole laua he mau haita wale no, wa hi a ke kaikamahioe alii i hoomau hou mai «i ike kamaiho ana, aka, he mau liona opiopio niaopopo laua i waena o na pu-a hipa, a e hewa ole ai au k® olelo ae malo'elo'e ka nohoalii ina o laoa na koo oiai, he mau opio laua i lawa me na haawiua o ko oolea, au a me ko'u puuwai e §ie nei ia laua no ka wa mau loa no ka Uua mau hana oaaikai a k a maiuna o ka anemoku. ma o ko iaua kinai ana i na hana kipi a hoohaunaele

Nolaila e kuu makua aloha, e noouna aku i na alii koa hololio e hele e imi a e huii i ua mau naita la ma ua wahi apau o ke kulaoakauhale alii nei, a I ole ia mawaho aku paha, a ke loaa laua, alail-» malalo o k-i hanohano o ka oihana koa e alakai mai ia laua iteiua o*u.

E like me ke kauoha alii pela i hooko it. aku ai. a no ka manawa pokoJe, aia na alii koa e holoke ana i o a ianei, me ka ninau hele ana mao a maanei. a e hapapa hele ana nie ke kiei halo ana maloko a mawaho o ke kulanakauh&le, a o ka hopena i loaa ia lakou he nele. Mamuli o keia huakai imi a na alii kpa e ninau hele ana mao a maanei. na ia mea i pahola awiwi ae i ka louo e pili ana iua mau uaita la # a puni ke kulanakauhale, a ua ala pu mai la me ka lahui ma ia huakai hookahi, aka, ua lilo nao i tuea no lakou a meke kulanakauhale alii holookoa e pahaohao nui ai ka loaa ole ana o ua mau naita lā, a i oli* o kekahi moali paha o ko laun wahi i nalowale ai. Me ke-ia raau haawinao ka nele a rae ke pahaohao e kauhola ana maHma o ke aloalii o Petekaue, no kekaM mau la, aia hoi, ma kekahi la ua hoea aku la maloko o ka hotele o na malihmi kaahele mawaho o na palena o ke kulanakauhale kekahi kanaka opio pilalahi, a na kona man kahiko i hoike mai he alii koa oia no kekahi puali. Ae —he alii koa io ua opio !a, a he eleele lawe kauoha hoi mai ke aloalii niai o I'ilama malalo o ka miiuona hu li hta nnita oplo,

laīa i koao aka ai o ka manawa paīna ia oua botele nei, aia m luuh o kekahi papaaina he leliulehu' wa!e o na poe niaka hauohano o haupa ana i na momena o iuua o.ua papaaina la a oua aaaiaa la li<j olua tuuu kanaka obio i like ole ko laua kulaua me ko kekahi poe e ao Ua kahiko ia oa mau opio nei irif na aahn nlanla i hiki aku ka loihi i ka uha, ahe kaei ili pa'ahalaha ke hoopuni aoa ma ko laua mau puhaka, he mau lole wawae. ko laua malnlo iho ona kuli, he maq kakini ioloa me na paa kamaa pua haahaa hinuhinu, a oko laaa mau owili lauoho apiipii nhah pom e Inhe maawa aua ia malalo iho o ko laua mau kipoohīwi. Maluua o keia maa opio i haka pono aku ai qh nanaina o ke alilkoa opio me na mauao kuhokoho iloko ona, o iaua paha ua mau nait i la nana e hoo pahaohao nei ke alonlii o Pelekane. kekahi mau minute o kona nana Boomau ana pane mai la oia. Malalo oka han.ohnno o ka oihana a*u e hiipoi. nei, ko uoi aku uei au ia olua e kela mai ia'u, aka e na opio mai kai, ke ole au e kuhihewa o olua paha oa uaita nana e hoopahaohao nei iko naaken aloalii, a o ka mea hoi a makou e kuli aei malalo o ke kauoha ake kaikamahine alii Ane Uilama, A iua o olua io ua mau uaiia ala, ala ke hai aku aei au ua makemake ia olna imua o ke aloahi o ka Moi Uilama ma ka Halealii St Abby malalo o na ike a hooiaio ana mai a ke kaikamahine i na paha na pololei ka'u koho ana.

Ua pono a pololei oe e Mr. Aliikoa o maua oo ia, aka e k*li iki nae oe a pau ae ka maua paina aoa, alaila hele aku kakou no kau huakai walii a na opio ~ Mahalo, mahalo ena naita maikai, wafcl ake aliikoa, ua oluo!u loa au e hana pefa, ina he hookahi a £lua hou aku i koe a'u e kali ai. A j ela no hoi maua, wahi a na naita opia, iha aia i Ita!ia ka mea nona lta makemake ia k naaua, aole no maua e hoohala ana. Pe!a ua ooe opio la i hooliala olelo ai ahiki wa'e i ka maona ana o na opio haalele iho la laoa i ka rumi paina no ko laua maa keena, a iloko o ka hapaluB hora oili hou mai la laua me ko laaa maa kahika i hele a ai manu iluna ona pua kanu paha o K ukanilokō ka hoa e kinikohu ai.

Puka aiu la lakou no waho o ka Hoie'e, a malaila ua mau opio la i haawi aku ai he hoailona no ko !aua mau lio, no ka manawa'p >kole aia J[ko laua matt lio e haa ana imua o ko laua mau ato, a oia ka ke aliikoa i haawi ae ai i na maha?o »na no ua mau 'io !a me ua huao'ēlo akena. aohe lio a puul o Pelekane © loaa ai I«un.

Oiai Da lio o na opio e om aoa 1 o a ia nei aia hoi ua mau opi>» la aa kau aku la iluna, a aia laua ke puki la i na kaulaWaha o Haleauan, a i hakajia wale no i ko laua pailaka. !• ke alii koa i kau ae ai maluna o 0 kona lio, haawi ae la no aloha hope Iko ka hotele poe, a huli ae la no ke alanuī e waiho mai ana imua o lakpu MOKUNA XXXII WOKA BABE KA HO 'PAKPLE MA KE ALO ALII 0 KA JfOr UILAMA. Ina opio ī haalele aku ai i ka hotelf, a no kekahi mau minute pnha i hala «e ike ia aku la aia he ekoiu mau holo lio e kaiuopu we ana ma ke alanui e hiki aku ai i ka pa alii.

Ua piha a leh&u &e alaliele kahi a aa po6 hololio la e holo aku aua eue na kanaka, aenei wawalo aua Uoi ko lakou mau leo huro a me ka mali&lo oo ke kulaua hiehk « haalieo o kekahi mau holo lio oiai ua kapuai o ko lau» mao lio # kaui pohapoha aua uao lie oiau kepa bele la. Ua hoomao ia oa horo mo uh hooho leo aoa o o« knunka a hiki wnle i ke komo <to* o q* poe holo lio Ia iloko o ka pa «lii. I «a holo Ho i kotuo ska «i, ua moe iem nku t« ko lakou mau lio oo k« ke slo iho o ke nUpii (aaUila o« po«> īio k i ku ihi> s aaalalo o ke alakai a p?a!aH «ua h \kc kekahio lakou. | B m uaU-* w u- s ne|, e ae mai U'o ko ohv- hs«oh«uo e kali iki

* ibo olna maanei no kekahi inau mif nute- * mahalo wuhi a na opio, « hnlH lu ko laaa no loko ok* uo k» h»i »bu i ka lon» ai« in<m m(vMvah^ # R knlike p«hH i k« mea a ke k«ik(imfjljiui alii i.!|iißkemake ni. 1 Eto6ole Hia he leo hooho o ka lihuoli ke o tft iiqh na pnin o ka haleulii e hoo puka;'«tUH i na hunnlelo: O .! O Inui ! I oUB mau naiti opiola kei«. Auo e Mr, Ahikoa, e hookipa mai īa luua ma ke ket>ua īke «li) oei, O ka mea noua keia leo, o ke kalka-, mahine hlii Aoe Uilama nō īa e knma-| ilio aku nei i kona luaui; oiai ua ike hka oia ia laua e ka ana tsa k» alapii e komo m«i h\ i k« lanii o halealii oiai oīh i kiei aku ai ma ka ipuka aniani