Ko Hawaii Pae Aina, Volume XIII, Number 12, 22 March 1890 — NU HOU HAWAII. [ARTICLE]

NU HOU HAWAII.

T noho ' ana ka halawai Eaanelio Mokapaoi o Oahu nei i ke kakahiaka Poakolu", Ayoriln 2 ma Kaamakapih. Ua kaaohaia o Bia-Adimarala L. A. Kima.bale o na aumoku kaua ma ka Pakipika pei, e noho i, na no ka Papa Hakifo Moku Kaua o America Huipuia. Ua make o Qeo. 0 Williama ma Knpalakiko i ka la 5 o Maraki i ke 55 o kona mau makahiki, a oia hoi ka Lana nui oke Kula o Kamaomao i kahi wa. U» laweaku ka mokuahi "AnBtralia" no Kapalakiko i ka Poalima i hala, ia 41 ohua kapeuei, 60 ohua onaki, 521§ mau leta, 2047 mau nupepa, 50 puolo hale leta, ame na ukana Hawaii nona ka waiwai io he 166.890: Eia no ka moku kana "CatBrioa" ī hookomo ia iho oei me na lako waeaolelo moana koloko ke kah nei o ka cdalie lea mai, «laila hoomoe ia ko ke kowa mawaena o īīanauma a me Molokai waeaoielo.

Ke lohelohe ia mai nei ua kono ia mai,ka Puaii Pahi Ohe Hawaii e holo aku i Portland, Oregona, no kekahi hoikeike nui o na aiea pili mahiai e malamaia ana i Sepatemaba aenei malaila. E ae ia ana ka Puali Pahi Ol>e e holo. ! Ke pahola mai nei ke Kumakula wahi ne himeni o ke Kula Haaai Kaika mahine o Kawaiahao i koua hoomaikai nui i ke kuma pahi ohe Berger, i ka puali pila kaolo, ka paali mele o BLamehameha n me ka poe no a pau 1 koohanohano aka 1 ka lakou hsua i liapai ai. ' u-| Oa ku mai ka mokuahi Zealandta i ka hora 11:30 o ke aumoe Poaouo nei mai Kapalakiko mai, me 40 ohua kapena, 21 ohua oneki a me 368 tona ukaua. A ma ka hora 11:15 kakahiakaSabati mai, aa holo loa aku oia no na Panalaau o ka Hema me 38 kapena, 28 ohaa oueki a me 513 mau ltona ukaua mai EHpaUkiko loa mai, j - ; — i i Ma ka po Poaooo aku uei i i «i ka Aha Mele hooula lahui a ua kaii kamahiue o ke Kula Hauai o Kawai - | ahao, ua hoopiha ia o loto o ka lunkiui [ e ka heluaa nai o u& makaikai i hoea j *«.a. Ua mahalo uui ia na haua ojia | po. Ua hiki kiuo ke 4lu ka Moi j a uie ks Hooilinn Moi e makaikai |k» | a kekahi h«pa o ko laua t|hui opio. Ca mau-io ia he (322 ka uui» ua palapala ae kouio i pau i ka lilo ma ka puka komo wak uo, a koo aku ua pala i luai ia mawaho uoi, ; !

O Lunakanawai Pekekoua 'aku aoa ke kahu oke kaa kiur'e 0 Aperila ae nei. ■ E uaua ae ika hoolaha budala oku hooiimalima ona Aina Lei Alii i keia Poakahi aa. A keia Poalua aku e hoolohe ia ai ka hoopii e hoouoa ai i ke koho ia ana o Eev. <T N Paikuli, imua o kekahi o na lunaknnawai oka Aha K)ekiel Ua nawaliwaīi loa ke koi a "Wilikoki a me Ailuene no kekahi maunoho o ka Aha Kuhioa, ake pālahe nei ka laua mau patu. Lolo ka n» mea he haakei. O ka nui o na paahana kanaka maoli e noho hana ana maluna ona mahiko ma ka la mua o lanuari 0 keia makabiki, be 1854 wale no, oiai:hoi ko waho mai poe paahana 1 kii la ai, aia ika 16.041. i

Ua lohe mai makou, e waiho aku ana kekahi alii 9ka Aoao Kue Aupuni i koua hookohu lala no kekahi o na buro oke aupuni. O ka wa maikai loa e waiho ai, oia ka wa mamua 0 ke koho ia ana i aiii. E waiho aku anao Rev. A. W. Burt ika noho Kumuluua aua no ko Kula Hauai Keikikane 0 Hilo ma ka la hope 0 luue aenei, a e paniia ~aqa kona hakahaka e Mr. W. 8. Terry o Kamehameha ai mamua. He ahaaina Hawaii ka Mr. John F. Colburu i haawi ai ma kona home noho ma Kulaokohna ika po Poalua oei. no ka hanohano o Mr. a me Mrs. J. F. Merrill, Kapena H. H, Ellie ame kaua kaikamahine o Kapalakiko mai. īka la 16 0 Maraki, ma Paehnohu Kohīila, Akau, Hawaii, uakii mai ia ka ka ma*e a ako aku la i ke ola makamae o Mrs. Katherine J Benton, kdikamahine a Mr. li li Hind mamua, i ka iwakaiua kumamakolu wale no o kona mau la o kona ola ana. Ua punia ko Kohala anaina eke aioha iaia. _

Ua hopuia kekahi wahi keiki uuku, e noho kokoke noa, i ka halekaai o Aioua pake ma Hilo, no ka loaa aoa p kekahi mau waiwai i aihue īa mailoko aku oua halekuai la ma ke kino ame ka poli o ua .wahi kupaea kamalii la, i hoohuoi ia na mea nalowale no kekahi mau hebedoma, ma ka lawe liilii ia a&a. _ . | Ma ka hora 3 wanaao o ka Poaouo, Maraki 8, ua moka aku na kaula hao o ka moka pea ,4 Ella, " e hekau aaa ma ke awa o Mahukona, Kohala, Hawaii, a ili aku la inaaa o Mahakooa, mamuli oka pa ikaika ana o kela makani Kona ouala i hala aku. Ua puka ae o lalo oka moku, a p%u aku la na kopaa i kau mua iloko o ka opu oka moka. Ua kokoke e 1500 eke iloko o ka moka, ame he mea la he 300 wale no eke i loaa mai me ka palu a poiuo. Ua kada!aia na waiwai olalo a ua hlo ia Mr. C. L Wighi no ka $700.

Aia ke kaoioi la o C 0 Moreoo e lilo oia ka moho mokomeko o ka hoolala ana e alakai ia Amerika Haipaia i mea uwao e keakea aka i ko Enelaoi a i ole ia iko Geremaaia mau lima ikaika e pakaha ia Hawaii. Me he mea la, o ko Moreno kuma oka hapai aoa mai i keia, no kekahi koina loihi aaa i hoopanee !oa ia a e maaaolana aka uei paha e loaa. Aole oia he malihioi loa i aa kapakai oka Pakipika a me ke au* pam ō Hawaii. 1 He lets ka makoa na Charles Kipiloa, kekahi o oa laina o ka moka kiapa okohola "Lydia" e kalewa mai nei ma ka nukn o Mamala, i kakaa penikala i* ka oneki o* ia moka ma V;s !a Is' o Maraki, e olelo aoa penei: "I ko makoa moka i hanlele aka ai ia Kapalakiko ikala 3 o Deketiaftba, 1889, a holo' mai, aia hoi baale aku la ko makou malnma mokn iloko o be kai oia o Samael Ke!!y. Ikala 24 ola malama | no, make aku la oia mahope o ka ma!a* ma ia ana mai kona pakele aua mai. O ka nui o ko makou mau la o ka holo' aaa mai, he 1W. W Aloha nai oa b ' Charlee Kipilua, hoouna hou mai i na ■ mea hcr * l!

Da hoolaua ia mai nei ma ka pa ka piii moku o ma Sekotia, i ua ia maa o keia maUw*» ka mokuahi hao kila hou loa "Mouowai" o ka llui Hoo holo Mokuuhi Umoaa o Nukilanu uo ka halihah ieta aua mawaeua o Eapaiakiko a uie AußfeUralia t oia hoi ka Hui 1 hoolilo hou aka ma ka hoolimaUmaaaaika aelike halihaUleta ika Eui Kalepa o JD Sprectlea a uie ua hoahauaa o Kapnlakiko, a mau Agena hoi o *a Hui Hooholo Mokuahi Oeea* uie e hoomau uei i k& halihali lota aua mawaeua o kela mau awa. L hiki aua ka hole o keia mokuahi hou lo* i ka U) «aile i ka hora.

I ka wa a Ailueno Buki o noko Perebidena ana no ka Kuikalii Panailike o Hana, a oia lioi kona wa e noho 8D« he mau tiileaDa kona iloko d ia mahiko. be panahele loa Kuikahi Panaiiike iaii, a he keukeu a huhu loa ika poe kua akn iuh milimili 1». Aka, mahope mai n'oi o, ka imu aiia o kona mau kuleana ika moraki a me ouehn pu aku, ko hoomaka nei o Ailuene ike peku. Be kanaka keia he mau elelo manamana kona i like me na akua poowalu ā Ve kanaka i hanau ia eka waliine r hoowahawaha loa ai. Ku ko ihu iko pukalua.

Mawaena o kekahi hapa ona 'lii a me na lunamakaainana o :a Aoao kue .Aupuni i puka iho nei no Honolulu nei, he poe mahiko keknln a he poe mea kuleana hoi ilok'o o na mahiko, ka hana a Ailuene e lili lou mai nei. A pehea la e hiki ai i keia poe ke ku a SAna maka wale aku iloko o keia kau Ahaolelo ae no kahi e hiki ai ke hoomau ia ko kakou Kuikahi Panailike me Amerika Huipuia a i ole paha ia i kahi e loaa ai ia kakou he Kuikahi o kekahi ano, i ole ai ko kakou luau po - maikai pilikino iloko o na mahiko e poinamemuli o kaae ana mai o Amerika e komo dute ole ke kopaa iloko ona. Ma ka hoomaopopo aku e owili ia ana lakou iloko o na kakele Kuikahi aka Aha Kuhina i lioolala iho nei. ■

O ka oui o oa paah&na e noho lawelawe aaa ma qh pa kumakahiki a puui ka aina nei ppn ka Ia 1 o lanuari i hala aku, he 17,895; na limahana hou i komo mai nei mnhope mai ahiki i kelu la aku nei, he 1,06i; oa limahana i ma kemake ia no na mahiko e hoala īa nei, lie 2,800; a no ka hoopaiahalaha hoa aoa aku i na mahiko kahiko, he 3,000. Ano na mahiko hou {oa e hoolala ia abi e kukulu aku, he 4,000. Nolaila aa hiki aku ka heluu» o na paahaoa i makemake ia i ka 10.400, aole iiae i hela ia na paahana e makemake ia aua no ka Leoloihi hou aku i ke Alahao o Oahu ame ke Alahao o Hiio—Hamakaa e hoomoe ia aku aua i keia maa koke iho, O ka ninau nui wale no, mai hea mai na paahana e kii aku ai ? A pehea pake a me na kanska lehuleho e noho wele mai nei aole he mau hana ? E kono ia auei lakou ma -ka hana kanawai aoa ?