Kuokoa Home Rula, Volume VI, Number 26, 26 June 1908 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

1 honponn})on.o hou ia muan'p Alnoh'ln Uii/iko a k<> lluw/iii mne Alnni.

MOKUNA IV Hoomakaukau o Hiiaka-i-ka-poli-o-P].;!.).: no ke Ku ANA IA LOIIIAU—KA HEL)ī PU ANA MfC P.AUOPALA'iO —Halawai me Waiunkomao--Paii na Poo o NA Akua o Pamaewa ī ke Okiia e Hiiaua. . PĪOOMAUIA. la kakua aiia 'ku ana i ua pv/ nei i ka puhaka o Hriaka, ekahei ana ma ke alo mai'a hui na piko elua o ke kaula kakai o ka pan niahope pono. Mukiikii i'ho la a paa. i na piko. Paipai pono iho la hoi kona mau lima mai mua a hope o Hiiaka i pili maikai iho ka pa-u, aole i loaa ka pili niaikai. Ua puhekeheke Upepehu loa kekahi aoao, ano a-aluhee hoi kekalii, a he ku ole no i ka hoihoi o na maka ke nana aku. Alaila, pane niai la o Pele i na kahu nei: "E, oe i kt;na mea ino a mai noho oe a hoomaalo hou mai ia mea imua o kuu maka. E.nana hou iho oe i pa-u no .ke 9lii." Oi noke o P,tuokainao i ka hoolaikii i kana mau pau apau o loko o ke ope ana i hii mai ai, aohe wahi mea aloaa iki o ka pau kupono no Hiiaka. Alaila,. pane. mai )a ua kahu nei ia Pele i ka i ana mai: "Aohe a'u pau e mehena ai laui alii. Ei ae palia j nei poe kahu o oukou kahi kakua e kupouo ai i ke alii." Ae. Pau oe. Aohe au waiwai. Aka, mai kaumaha ka hanu no ka'u mau oleio," v/ahi a Pele i- pane aku ai, rae ka hu]i ana ae a kahea aku la i na kaliu i koe. Ku mai ana he kalm me kana mau pavi. Hookuku no i ka hope upepehu o Hiiaka, aohe no he ku. Pau ne ana ia kahu; a hele aku i ke kolu o na kahu. Oia ana like no. A'e i ke kauna o na kahu, oia ana no. I ke kualima o na kahu, ma'u no ka nele. I ke ono o na kahu, km no ka nele. A ia vva i kani ilio ai ke ulv/ a ua Pele nei, a olelo ae la fa; 'Hoea i he ole; hoea nohoi i puukua-lua, ahu ka alahee; kau i puu kuakolu, ku ka lioka;. kiei i puu kuaha, he makole ko laila; kau i puu kualima, loaa o hoolehelehekii; oioina i puu kuono, hele i keau a ka hewahewa; hookahi puu i koe, pehea la auanei?""E Pauopala'e," wahi a ua Pele-i-honua-niea nei i olelo aku ai ia kahu o'lakou. "Ua nele ae nei ke alii \ keihi aahu ia lakou nei, eh'ke nohoi me ka nele ana o kuu makemake i kela poe lanau'a e nana inoino mai nei na onohi; malia ia oe, e loua ai kahi kapa o ke alii, elike nohoi me ke ko ana o kuu makemake i kuu poli aloha' nei, ka hep^pa. o makou; a pela nohoi oe, e Pauopala'e,. I:a hope loa o na kahu a'u i 'kahea aku nei. K lawe mai oe i kau ope p.au a hookuku ae Oe i ka puhaka o ke alii," ' - 0 ko Pauopala'e hapai ae la no ia i kana ope pa-u a kau iluna o ka pa:u; o ke poo a o kekahi pau hoi, lei ae. ae laoia ma kona a-i a kolo mai la oia a hoea ma kalii a Pele ame Hiiaka e unoho ana. A kani 4ho \r\ no kr m :i. ua Pele nei, no kona ikp an;i. ulm i ka hnonnie iliikapu o un liana a keia hahu o iakou, A ku(i o j kana ope pau ma ke alo o liiiaka, ia wa oia i honmohalahala ae ai i ka pau ana i lei mai ai ma kona a-i, oia no kana wahi pau o lea hana ana nW ma ka wa a Pele i kahoa aku ai ia. Pauokamao. O keia kana pau o 'ka hoopili ana 'ku i o Hiiaka mai tl?ua a hope. Ia H«ki ana tio o ke kaula kakua, o ka hele h a pili pono ana uapaii nei, nana aku ia i ua 'Hiiaka nei:-. Hanoh-mo Kawaikini kaha i ka īi^lie, Kupukupu ilunana pae mauna o.Alakai, Qia ke kilohana i ka, noe o Hauaiiiki., iku mauna liJiau o Kalieleku.akane, A ka ua pehi plui hinano ehoomu mai la, Ke nana aku.'i ka maka oke.Koolau pu-a i ,ka «aliele, E alawa malie ana m:f ka pe'a hala o Luia, Hie'hie ke nana iho ia Hihimanu, ,0 ka lupalupa o ka, palai hi'wa- -e—• He nani;—he ui ia rlei la, He mea oiaio, aohe' wahi. hemahema o Hoohila i ka pulikipaao.ua pau nei.ma na aoao' apau o ka hope oni rnaik:\i o'lli.iaka-i-ka-iu-o-ua-moku. • A ia wa i nnna aku ai ka niaka ike ō Pele noha ka. ino-t o' Awihiokalani i. ka hanoliano oaia pau nei i l<c kau, haaheo mai i ka hojic hoonioni o ka pokii ona, a mah'alo.aku la oia. 1 ka wa i ike al ka maka ike o Pele. oi'a hoi o Awihi-

kalani i ka pili pono maikai o ka pau a Pauopala'e i kakua aku ai makapuhaka o Hiiakaikapoliopele, ia wa i huli ae 11 i ua Pele nei a pane aku la ia Pauopala'e: "E, ooe no ke hele i kanaka no ko hanai; oiai ua pi!i pono aku la nohoi kau pau i ka hope o ke alii. ' I kou Ifele ana me ko alii, e nialama fea oe iaia, a e hoolohe nolīoi oe i na mea apau aiu e kauoha mai ai ia oq. I alii no ke alii i ke kanaka. Nolaila, e hele olua." I ka pau ana no ona olelo aua Pele nei, n kona wili aku la no ia iloko oka paahu moena a paa. Aole oia i haawi mai i honi aioha ika pokii, ia Hiiaka. Ua lilo nej lioni ole ana mai o Pele i ka. pokii kaikaina i mea nona (n.o Hiiaka) e hoohuoi nui ai no keia ano hana a ke kaikuaana, a komo wale iho la no ka manao iloko ona, ui ano e no paha koPelemanao nona. Huli-aku lakeia nana i na kaikuaana MilUka ona, a ia wa i oho like mai ai ua poe Hiiaka nei i, ka olelo ana mai: 0 ko he'le keia i ka auwae aina a ke kaikuaana o kakou?" Ae aku la nohoi keia me ka olelo ana 'ku nohoi i ua poe • kaikuaana nei: "Eia au ke hele nei i Uahinkiiin a kahaku kaikuaāna o kakou; a o ka'u walii kauoha hoi ia oukou,-ea; oia keia: ina he aloha pokii ko oukou, alaila, e makai wale aku hoi oukou ike aikane a kakou, ia Hopoe. He ai a he ia ko kona hale n;i oukou. oko oukou la maka poniuniu ai ole a i'n oleo uka fiei 'a'kipa oukou i kona hale, ola-, no ia la make oka noho ana. Aohe o'u makemake e hana ino oukoū iaia. 0 k'ekahi, aohe o'u makemake e ako oukou i v na leli.ua o kana ululehua. K kapu ia mau lehua He nui nohoi na wahi lehua e ae e lawa ai ko oukou inau puni lei lehua. ITe nuilea oukou; he uuku hoikai ala. Eia .au ke hele nei ma keia huakai, a e hoomanao no'uoi oukoū no'u, Tau :ca ia nei lainaiho'ana 'ku i na kaikuaana, honi pakahi aku la oia ia hikou apau. Ala.Ha, hali tie la keia' i liahi ka.hu, ia Pauopala'e, a olelo aliu la: "Ina kaua.. He loa ka piina niai4alo aku nei a hoea iluna." 0 ko laua hele mai !a no ia. - Pii mai Ia laua nei a hooa i kekahi wahi oioina, ia wahi hoorpaha ls;ja nei. Alaila, pane mai la o"Pauo'palae i ka hanai: 'Mea e ka hoi ke o ke ahi o lea lua e a mai la. Hele kahoi a kupo'olei ka uwahi e puai mai la." Nana aku la o Hiiaka ia lalo o ka lua, a ike aku la oia i ka pii pololei ae o ka-uwahi a pulea i luna i ke ka'e o ka lun, a moe aku la i kai o Puna: la wa i kau mai ai ke. ano aloha iloko ona no ke aikane, no Hopoe, a he uwahi paha keia o ka lua ana e ike aku nei, e kahoahoa mai ana i'/i/i, he liana ka ke ahi no ke aikane. Ia wa hapai ae la keia i nei mele a kau aku la oia. Helu s,—Na Hiiaka Keia Kau 1 Ku pololei ae la ka uwahi oka lua—e--2 Ke hoomoe ae La ke kehau,' 3 Hala aku la aia i kai — 4- Anu o'u hale aia i kai o Heeia, 5 Ka apa a ke-kini o P(funianawalea, 6 K'e hele-*-e— E hele no—e— Pau keia kau a. ianei, pai aku la iio keia i ke kahu:" E ina kaua, oi' kakahiaka. 0 kahi wa ma-u no keia oka pii ana.". ' Pii mai la no huui nei a hoea no he oioina, hoomaha no laua-nei. Alaila, hulī aku la no keia nain'ia lalo o ka lua. Ike aku la keia ike kololio maawe iki mai oka uahi. Nana ae lanohoi koia i kahi kalni, ahu ae la kona aloha nona no ia loa a laua o ka i?hae!e ana mai.. Alaila, paeaea ae la oia i keia kau, IIELU 6—NA KIIAKA KaU. 1 Maawe iki ka uwahi oka lua, 2 E hauli noho no i kai me he ao la—e--3. 0 kona aho no ka hea, ka-ualo—e— "4 Ia lono aku ia, hele mai, 5 Hele mai o. ka wawalu oka pali — 6 Ka moena a'kauai aloha—e-~-l'au no keia kau a ia nei, olelo aku la no keia i ke kahu, e u-pii laua nei; ao ko lau'a pii niai la no ia. Aole nohoi i liiiliu ka lau.a pii hou ana mai, hoomaha hou iho la l:nia. Huli aku la no keia naiia ia lalo oka lua, a ike aku l'a no kpia i ka moe mai o ke kaikuaaua iloko o ka paahu . m..r:ha, ia.'wa kau aku-'la keia, penei: '• llhLi» 7t-NA Hiiaka KnrA "KAU 1 E !«i au e hele—e 2 Haliu kuu niaka i hope, 3 Aluha o—e--.4. ana i o'u nei, 5 Alua mai po aloha, . ('■) Aloha mai ka ipo, 7 0 Lohia'uipo • -e---Aole i pnn