Kuokoa Home Rula, Volume VII, Number 14, 2 April 1909 — Ka Oihana Hoonaauao ma Hawaii Nei [ARTICLE]

Ka Oihana Hoonaauao ma Hawaii Nei

He Olelo Bentania ke kahua hoonaauao m<i llawan nei. Oke Kanawai īa eku nei. Nui na hale-kula maikai, maikai ae a maikai loa e ku nei ma na wahi he lehulehu o ka Pae Aina nei. He mau Kumukula naauao, naauao ae a naauao loa ke ao nei 1 na haumana maloko o keia mau kula i hoonohonohoia ma na papa kula, a i ole ma na keena kula A. B. C'. a pela aku. Ke ukuia nei keia poe Kumuao ma na uku e neenee ana mai ka $20 o ka mahma a kiei loa aku ika $100 a oi, ke ole nae hoi makou e kuhihewa. O na makua, na kupuna ame na Kahu malama poe keiki, na lunākanawai e ika olelo hooholo no ka holomua, holopono a makaukau o ka lakou mau keiki, na moopuna ame na hanai 1 aoia e na kumu.

Malie paha he ike a he nui ka naauao o ke Kumukula, aka, nona ponoi iho ia ike, aohe puka maikai aku oia ike mai loko aku ona, a kuene pono i ka haumana e aoia ana e ia. Oua haumana la paha i aoia eua kumu ike nei, ke ole makou e kuhihewa, ua hookuu wale ia aku kona ulu ana ae iloko o ka hihipea oka Olelo Berilama, me he ulu ana ae oke kalo manauea īloko oka palapalai. Aole i hdoulu kona ike ma ke kulana pakā pono ia me ka maemae: Aka, e loaa ana ī kela kumu no ka mahina hookahi he $60 a he $80, nokamea, he kumu oia i heluia kona īke ma ka papa o "Kumuao naauao ae." Heaha ka waiwai o kona "naauao ae," ke hiki ole ia "naauao ae," ke hooi ae ī ka maemae o ka naauao o ka haumana e aoia ana e ia kumu?

Ma ko makou manao, ua oi aku ka waiwai o "kumuao naauao," (aole naauao ae, a naauao loa) e a'o ponoana i kana mau haumana a puka na huaolelo Beritania me ka maikai ame ka maopopo p'ono 1 alakaiia ma na loina, na kanawai ame na rula o ka Orthoephy (Eanawai o ke kani ame ka hoopuka pono ana i ka huaolelo) mamua o "kumu- — ae," a "naauao loa" paha i hoopalaleha 1 keia mahele nui o ka ike Olelo Beritania.

Ina palja e ninau aku i kekahi o na liaumana e heluhelu ana i ka buke ao<heluhelu elua (SecondGrade Reader) o keia au hoonaauao e nee nei. Pehea kau puana o keia mau hua palapala; bg, pg, hn, ehkn, chld, mn, rt, st, smll, a pela aku? Aole u makou kanalua ilo, aole e hiki ana iaia. Aka, o ka haumana i a'o pono ia ma na kanawai o Orthoepy kehiki ana. Aia iloko o ka mahele Orlhoepy } ke kanawai o ke kalele a hookaumaha leo m.\ kekahi mau mamala o ka huaolelo, a ua kapaukela, he ar<-ent. Penei, elawe 1 kahuaolelo "mcomprehengible," e īkeia ana he eono mamala leo iloko o keia huaolelo, oia o "in-com-pre-hen-si-ble," e kale_ le'hapa ka leo m.-> "nm" a e kaWe piha ka 1« ma "hen,'"

a i ka hoopuka ana loaa?fjenei u in A corn-pre-hrin'^-ble 1 " 0 ka buke sepclu ame dictonaiy na w r ihi e loaa ai keia tnau hoakaka ana. " Ua īke iīiakou ī poe hpiimana e hole nei i ko kula ao kumu (Normal School) ma Honoiulu nei, he nui ka hemaliema ma ka hoopuka ana i na huaolelo Bfiitanui. A nowai ia hemaliema? Nu ka haumana, nei? Aole no ke kumuao no. Aole oia i lawelawe polio i kana a'o ana. Ke kamailio nei makou i keia manao, no ka īke maoii a lawelawe maoli Ika oihana a'o a hoonaauao. Ewalu makahiki ma ka Oihana Kumupoo no ke lviiVi Olelo Bcritania Kuokoa, ma Kohaia Aknu, Hawaii, p'aha makahiki ma ke Kula Olelo Beritania Aupum ma Ainakea, Kohala, he elua makahiki noho Kumuao no ke Kuia Hanai a Bona ma lole, a hookahi makahiki ma ke Kula Aup um Hawaii ma Halawa, oia ke Kula e mahnuia ani e S K. Molale. Ua īke Ike au nui ame ke au iki oia hana. Nolaila, e hapai makou i mnau: Heaha ke ana kupono e loaa ai ka uku kiekie i ke Kumuao Qlelo Bentania? Eia; ma ka ike pono o kana mau haumaua i ko kam ame k ' i ''-i ; ' !" ana ina huaolelo Bentama, ame ka hoi . .1 i , i eae o la. īke, elike me ia ī kaupaleia ai e na rula alakai aka Papa Hoonaauao Aole ma ka īke kaha kn popoki, maia popo ulu, nuholani paha, kii kekake, miula, hoki, halaama, lakake, pokipoki, nnnanana, a pela aku.