Kuokoa Home Rula, Volume VIII, Number 46, 18 November 1910 — Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele [ARTICLE]

Ka Moolelo Kaao o Hiiaka-i-ka-Poli-o-Pele

hooponopono hou ia elike me na maawe Moolelo Hiiakaa ko Hawaii ame Maui

MO&UNA IV 30OMAKAUKAU 0 HIIAKA-I-KA-POLI-O-PELE NO KE Kll ana ia Lohiau —ka HblSi pU ana me Paupalae Halawai mē W\srNBioMAo—Pau na Poo na Akua Panaewa ke Okiia e Hiiaka. 1 hoomauia] 0 na wahi o ke kino i palapu 1 na eha o kona pa ana i ka pohaku ame na hao'ao'a a ka pohaku o loko o ke kai olelo mai la o Huaka 1 ka poe e kuku aku ana, "E, auhea oukou, ua pau ae la ka hana pili o ka hanu ia'u, oia ke ola oia nei A o na wahi palapu ili hoi oia nei, ea, na oukou aku hol ia e hana aku " "He nui na launahele o ke kuahiWl a oia no ra mea e iho ai" ina wahi oia nei 1 eha, aole no e lniliu .1 o ko 13. nei ola x:o ia" c,A 0 ka*a wai; t koe, e kii aku e huV 3 kela e kj r:aj 1* ī ke ks.«-i c oakr\3 " e ai keU peiik- a ia au ai': ; ki 21:1. ke ki.,?"* T nie-i l .: nia: w -* toe IkkK 3KL : -e ia HE-i£is.. ,»3ex ia kaa ma ka aku; Keiha aeaae" to k£ 5 bfx~-c cūr : :ke r.:aki :a eks ? ki.fc?~ xdīz: t ier3C > h ka pei sfo: o ka mii iaia r?e.l ik~/ ki bc: :a nsea k:rx> nahaha «a'-e" E paha kahi e eekoo ia:a eei ika hale, a e feefc aka ae e kīola ae i ka pulakaumaka o oukou 1 nei wa. lf He kea no paha ka mahaoi 0 nei pohaku oka pn ana ae nei ma keia wahi. He hoohana ke ano 0 keia pohaku. Nui no nae kona oolea, mole kona kumu 1 kapapa ku 0 ke kat, aka i uhalu mai kona ikaika ia'u lele oia a 0 i ke kaha o Kaena e kulohia ai oia 1 na kau a pau ma keia mua aku ." 1 nai aku au ia oukou," wahi a Huaka 1 hoomau ai 1 ke kamailio ana. "O ka īnoa 0 keia pohaku 0 Pohakuloa" He kupa keia pohaku no kela mau kai He pohaku wawahi waa, a pepehi kanaka no hoi keia." He kanaka maoli no nae keia, a no kona hoowahawah a Ika ohana 0 keia kaikamamne, oia ke kumu o kona oili kamehai ana ae nei ma keia wahi, a i na e hemo olē oia mai kela ponaha kai mai, e hlo ana ia he pohaku luku hoomainoino." I»-wa 1 ku ae ai 0 Hiiaka iluna, oia hoi na ohana 0 ke kaikamahme 1 ola aela iaia nei i hoihoi aku ai no ko lakou hale ponoi. "'iele aku lanohoi o Hiiaka mamua, a hahai aku la na kanaka. mahope, aku keia ma ka'e o ua ponaha kai nei, a olelo ae la oia i na kanaka e kuku aku ana ma la wahi "O ka ponaha kai keia o Kiluea. oke kokoolua keia o Kilauea 0 Kauai, a 0 ke kolu o na Kilauea, aia oia la 1 ka moku 0 Hawaii-nui-kualii,i ka houpoo Kane. "A ona īno hoi 1 kupu haoeoeae nei maanei, he kanaka kino loakeia, a 0 Pohakuloa ko ia neia moa" "I-nana ae oukou 1 pn ke kai 1 waena moana me he waipuilani la, a lele ka huna o ke kai īluna 0 Kulaokalaae nei, manao iho oukou he kino ī'akeia.'' "Alaiia, e īkeno auanei oukou i ka lele oneia pohaku aka huli 0 Waialua, elike me ka'u 1 hoikemua-aku nei ia oukou i ku wa 1 hala ae nei." Pau no keia mau olelo a Hnaka, 0 kona manawa no ia 1 hoomaka ai e lele.aku «loko oka ponaha kai, a 0 ka manawa no ia i hoomaka mai ai e kaikoo, aole 1 kanamai ka īkaika. Kupikipikj-o ka moana, popoi kaiuli» ku ka punakea i uka, halulu na makalae i ka ua mea he haluku a ke kai-koo I nei haule ana no 0 Hiiaka iloko 0 ke kai, o kona loa no ia, aole oia 1 īkehou ia ajtu e na kanaka. A-manao ae la lakou, ua make ua wahine malihini nei. Aia lakou e nune nui ana me ka mmamina ame ke aloha no ua wahine mahhini nei » lakou i hoomaopopo ole ai, A ka, aia hoi, tke aku la lakou nei 1 ka pii ana ae o kekai t waena moana l*lo, aku pololei i luna' a mau ae la no ka pii ana a ua \yai )a i luna o ka lewa. 0 ka hele ja 0 ua wai nei a komo 1 ke aouli, aole no hoi 1 liuliu iho, lele ana ke kai iluna 0 Kulaokala, oia no oe o ka huna kaiAlaila, maopopo īho la ina kanaka, aole 1 make ka wahine a ke kamahao nui wale, ata no oia keola kla, He nei ana na kekahi olai nui 1 hoonaue ae la 1 ka honua ama 0 Oahu qei, he haluku ana,hoi } puoa ana ke kai mat loko ae o ka ponaha kai o Kilauea. Aoleiemo, oiliananeimeanui mailoko ae o ua wahi nei, lele koheoheo ana īloko o ka lewa. Nana ae la ua poe nei i ua mea nei, aoie 1 kana mai ka nui, malu nohoi ka la. A uwa ae I a na kanaka me ka olelo ana aku. "Aia kela mea nui ke lele'la i loko oka lewa,-e! Aia ka pohaku iku īho nei maanei- -e! Aia ke lele aia 1 Kalaeokaena. ,r He mea oiaio, e ka makamaka heluhelu, i keia lele i>na o Hliaka, i loko 0 ke ponaha'kai, ua halawai koke aku la o Hiiaka me ke kino i'a o Pohakuloa, kekahi o na kupa 0 Waianae ilokooia m au lakoliuliu wale oka noho ana 0 Hawaii nei

A ua hoouka īa he hakaka īkaika loa mawaena o Hiiaka ame ua kupa nei o Waianae. Ki ka heleana o Huaka i waena moanā e paio me kona hoa hakaka ua makeakula ua ī'a nei, a huli hoi mai la no o Hnaka aka ponaho kai o Kilauea, nanao īho laJtona lima malalo ae o t ite kino pohaku o ua ī'a nei, a hiu ae la 1 ke ka i ua pohaleu nei a lele ana i luna elike me kau i ike ae la e kuu makamaka heluhelu. A lele nohoi ua pohaku nei, ua ea ae la o Jliiaka mai loko ae oke kal a kau hou ana 1 kula, ma kahi a na kanaka e kuku nui ana. I nei kiola ana o Hiiaka i ua pohaku nei, ua lele ia a haule ma ka huli o Waialua e pili la no i Kalaeokaena, a oia kela pohaku e ike mau ia ai e ka poe holo |caajjahi, e hoea ana ma ia kaha, a o Pohakuloa nohoi kona inoa e heaia nei e na kamaaina o Waialua ame Waianae, Nolaila ma keia mahele oka moolelo o Hiiaka, ke īke nei kakou e n4 makamaka heluheu i ka moolelo e pili ana i kela pohaku kauiana o ke kaha o Kaena, ma lea huh Waialua. I keiawa a ka ino 1 hoomaka ai e haluku rka moana, ua pae mai la ka waa o Y/ahineomao ma 1 ke kaha one o Keawaula. A pela lakou i palekana ai. I ka pau ana nohoi oka Hiiaka kamaiho ana me ka poe o ua hele loa mai Ia oia a loaa mai la ke aikane me ke kane nohoi a lakou, o ka wa ia a kekahi kamaama i mnau mai at ia Hliaka, ma ka olelo ana maiiaia E! mamuh o ke kamahao a kupanaha nohoi o kaumau hana a nukqu 1 ike pono iho nei, ua |a m»kou, aole kou he kmo kanaka maoh e like me ko makou nei, aka he kino akua koui" Nolaila, i ninau akli au ia oe. "O wai ke kupua' o oe i hoea mai nei i waena o makou nei?" No kau ninau e ka makamaka, ea,i hai aku au la oe i ko'u >noa,oHilaka ) pane aku ai o Hnaka i ka mea nana i nmau mai i kona īnoa. Aka, ua olelo hou oHiiaka iua yvahi kanaka la; Ka! mai poii* ka hoi au jka oleloana m oukou i ke kaikamahme popilikia a kakou ike kai kualima, a pela nohoi i ka wai maoli e hoauau nohoi oukou a kualima. A oke pani aku ea, i wahi oh.ki makaloa. E kanu ī keia ohiki meia olano. malalo ponoi iho o ka paepae o ka hale o ua kaikamahine nei nohoi a kakou," Aole i pan