Kuokoa Home Rula, Volume X, Number 20, 17 May 1912 — MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii Na lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu. [ARTICLE]

MOOLELO HOONIUA PUUWAI NO Kuaialii

Na lua ole o kanaka Ui o ka Papalohi o Apua i Puna Paia-ala i ka Hala me ka Lehu.

>JONA KA NANI, P,M t KE KUA MAIUIU KE U,I- IM, 1 K \(U IPO M\ NA AI.K Kl' \IOLOA O K V Mo\N U 1 0 \ \ 0 l U'RIA*K\ Ohia Noao l k\ MU U O K \ pu V H\ll\\\l "KA wai O;Wulua—K\ HI'APMOLK oK \ 1K \iK X 1,, K.UIA NA KIU'UA 0 H.AWAII NH - Huku N\ Vl . \ Poi u UlUl 0 KQNA HANAUNA.

11 a pioo ae la o Kalam,v i keU muuwa, no k,\ mea, vw īke pono aku la ou i k.i puhee lnln o na koa ma kona aoao, ke holo la kek.\hi poe no ka ahai a'ii i ko Ukou mau ola, a InpAiiuio kona maw koa ua pau i ka hina ilalo a ahu mokaki mahai o ke alanui a me kona ike aaa aku i ke kokoke mai o ki punohu a me ka hilulu o na lau laau 1 ka makaai, a na u mea ī hooi ae i kona pioo, a kahea aku U on i na koa ona me keia mau olelo "K o'u mau koa. hoohewale, no ke alu la oukou e holo nei me ka maka'u wale ī ka pa wale mai no a ka makani, o ko ou kou hma wale aku la no ia a • ri.m \ o iko'i 1 ka holo, kai no e paio a koa kakou a ku «iku īmua e Uakaka aku me ka enemi a miha o pau wale ae no keia ma kam puahiohio a pelekana oukou e o'u mau pokn." laia no e pahapaha nei i keia ■ mau oldo, me he lima kanaka 'la i kui īa aku ma kona uma-' uma, ua hina aku la oia ilalo a; kiku ana kona alo īluna a kami ana ke-u. I Ia wa no aia k* eueu o Apuaj ke ku ala ma kena aoao me ka j ninau ana īho J "Heaha ki mei i kani ihoJ nei kaii'ii, e K«loni3, kai no hej īkaikaoee nei, i ka! no ka o kuu l«ati palan, o kon hm\ wale iho nei no ka u, aiwa paha oe a lawelawe pu ( a\u au o kou puia no ia a| lilo i m "i ole, hoi ,ho no hoi kei auhee honua nei kou mau koa| me ka maka'u nui, nolaila, e ala eia ka make la irnua o koif alo,' īkaika oe hoi uhane au no ko'uj aina, a ī ikaiki hoi an, o ,a ka noho maluhia ana o ke aupun' j u'u mau makua 11 | I keia wa i Knaiahi e piha-j paha nei, ua puohn ae U o Kalama mn kona hiamoe ana īlalo me kela ano poniuniu ona ī hina ai īlalo, a ku ana iluna a hopu iho U i kana laau ihe me ka manao e hou mai maka opu Kuaialn " laia nae ī lalau īho ai i kana Uan iho r na kaonn malie iho la n Kuaialu ī kam laaa palau ma luna o kona kino a pa iho la ke kino nui pepeekua o ua 'Kalama nei malalo, a ke hap&pa wale ala no kona mau hma ma o a maanei me ka manao o ka loaa ae o kekahi mea ma kona hma, a o kana mau wawae ke *ala īluna me k* waiwal ole, a puka pu ae la na olelo hailuli ma kona waha, aole nae e hiki īaia ke oni ae, no ka mfa, am ka laai) p«lau a ka eueu o Puna ke kalele iho la noaluna o kona pauku kino punolunolu o ke ano me he Akua HuUihulu ala o ka mauna, a no l e ano paupauaho loa o Kalamn, ua hookuu ae la 0 Kuaialn mai k"na kaomi ana 1 kana laau paUu mahina ona, no ka mea, ua īke īho la oia ua hele o Kaiama a paupauaho, a be makemake oia i ka e īke īka īka o Kalama ma ka hakoko I ka wa a Kuaiahi i hookuu ak ai la Kalama mai kona kao-

jmi \UU i Luu I,\ui ilk\ u,i liolo jo\a a p,\u ke aho, n w,i i miIklkokeakuai o Ku.i-alu mi mea kaiu a Kala.na, h.)kih.iki lulii u 'O la na ihe. na ta,ui paI lau, na nu.i pohaku a men.i' mea knia apni a I ke al \ ani ae o Kal ini,i n n 1 1 ,keia yxinioniu ana oi\i, u< km e' \\atu rrioh oia, ki n.u\ i a j no kehi nnnn kov ke m.ui ala! no iloko on ii i haoapa; •»ku ai kon>\ m.-u linn i kjin«l imu laau ilk\ aolo he l\ia aku apela pa pohaku ma i ou ,\n>il no k.i nele A no koni nole i kfi\ man me.i kau i ,m,i, ua ku oko.\ ae jla ou a hl.ui Au I,\ i kekahi jlala laau nlu ,\ ulu'i ni,n h a jpela kok,'hi kunm kūkm a uha'i ( *nai la, i o n n \ n-oi kaiu a |Kala,m i numan u o hakaloi aku nie Ku.\isln j Ia wa i pnliki ae .u om i ( ka Wa 1 ui' .ihi ,me kek , \,u ku |kvn a houhui ae la i k\hi hooka'hi, a hap.ii ae U iluna, i mamu 0 kona hoomoe iho i kap\| , mau mea k.e a nuluna o kona ho\ paio, ua pane mai la oia iq Kuauh' "lla kaa ia oe ka ehn n\ua o ' ka lanakila a k.\ua, aka, ua pakele t\o nae au no ka nui o kim ikaika, nolnila, r aloekekeiki 1 pakeleoe, o loaa aku auane' oe i na Ula uln a me na lala o ke kumu kukui, hooiana u oe i ka wai, a ou mau wahi uvi liihi e hlo ana ih ; maka-u Hanhai; na'u, ia wa i hahau mai ai oia , kana mau mea eha ī manao ai e | n\ake o Kuaiahi ] Mamua o ka iho ana iho o ikeu maii mea ana i manao ai ke ,loaa akn ī kona hoa paio "aohe 'nao ai i ka papaa" eia nae, ua ikioe u nia; U na wawae o Kalama e ka laau palau a īsuamīn a hina iho la o Kalama īlalo a ' hoonaueueia ae la kahi ana o ku nei, u wa i kahea iho ai o Kiuiahi i< KaUma "Kuhi ko'u he īkaika kou, e īa kn. he kumu puhala maluna ke kehakeha he oiki o lalo, he iki wale no kshi makani hoolna o ka hina no .a o ke kumu puhaU, apela hoi oe ī keia wa, he nanana kou mea nana t holo nei a ou mau wawae kioe ae nei a kam hou ana kou-u I ka lohe ana o Kalema i neia mau olelo hoohnehae a Kuaialu. Ua pi! koke ae la kona hu hu a ulupuni a holo mai la e hopu la Kuainh), aole nae oia i lihi launa mai, ub ia aku ma kona nuu wawae me ka laau ihe a huli pu ho» ana no o Kalama īluna kona alo, a lele honakuUo Kaamhi i hope a j noke hou mai la i ka a-kaakaj I hoohenehene ia Kalama J Na Kalama hoi tia hele oia a' paupauiho a ano hiki ole maoh ' no iaia ke a!a hnu ne iluna Tla hele mai la knna hoa paio a ku iho Ia ma ka noao o Kalama olelo iho hi i ! "Aohe o'u makemake e Uw ī kou ola, aki. no k« tiU' o kaumau hana mo, kipi e-o 1 ke aupu jni o ko'u mau makua a me o u [mau kupuna, a i uku hoopai no

kau uuu hana īno, ke kau nei au ī kou kmo maluna o na lala u-Ju o keu w*ihi, a e kapau ka ino,\ o koi, »lu u-lu u na U-lu-owoh,! aolo nao na'u maoh e jxpohi la 00, ii.i kou poe kanaka uo, uia ho w,Uu pono koo au i o uuki ,tu u 00, ,i uo ki w v i o \il.t, r hooluohi, o hoo w.kln, o ,\ t k\ .vi m,\ ho ai ktu, 'iui k\ awa )ir.\ ho awa kou, a tun l\ou aku kv.ni ik.\ika nianao >vo o hnk\ki hou mo ka moopu» 'i i a *\pua I ui i o KoUakomo, a >lun.i, a Ulm iho li" Kuu,\n i n,i Imu o n\ i a h tpu ,\o la uu .t ku IUI- - \ 1 i u,i i lioim hou ni.ii ,\i o Ka huiu i na htn,\ o Kuaiali' me ka man \o m \ e loaa pono aku uu )'u -u ku,\ u o Kuaialu eKaI iiii i i k\ j?liu lepo, eu r.ae, maimu o u man.io ana o Kalama iloii niai I,\ na hma o KuAialu f p i lo 'A oono aku U kahi manani iki o Kalanu uu, a ;u\m irn k\ %v\h.i ī ka alaU, no ,ki nna o ka lima īki u ailua a , Kn inlii i ku aku ai na u eha ol ■ kthi nunanuiuhma o KaUma, ji hooni.uuna hou ae īau iluna,' , ' u wa t loaa pono aku ai oia 1 I ki k \lu p\'i mahanaluna a Ku•ualiu t hina aku k\ o Kalama ilalo me ke KApalih ana ae o" kon i niaii w.uvao i ka honua, aole ii.ii ou ī make mi keu henn ara hoonuopopo oukou e ka im.4 heluhelu ma keia mau hana a Km oal i uiuu o kon* ho\ ioiliM, kt_ k'p l hoi i ka aina o ku i.i nuu nuktia He oiUneka \\i\le no ka han\ 0 nei mea he hakaka īaia, a no ka nioa, fu kona mau aahnki oa piha me ka īkaika, apela hoi 'me na me? kaua ana ī a'o ai me kona kshu hami n\e Keakakilohi, a pela kakou ī īke ae nei 1 kana mau hana imua o kekahi kinaka ikaika Kona mai kahl kl hi ,\ knhi kihi o Kona.a hiki i ka piapio ana i ka kakou eueu T ka wa a Kalanu e waiho oni ole nei, e hanu ana no nae, ia wa i holo aku ai ka kakou eu eu me ka mama a loaa aku Ia na,koa ī koe e hoolulu ana ma kahi mamao aku mauka o Keei a me Napoopoo, e kah ana keia poe no ka leo kauoha a ko !akou pnkaua, oīa o Kalama, a īke aku U keia a kahea aku la ou ia Ukou e hele mai mahope ona, he hana kana i mānao ai na lakou e hana Ua kunana kekahi poe, a o keknhi poe ua hoolohe mai no i ka īanei kahea aku. la lakou 1 holo mai ai ma kahi a Kuaialn e ku nei, ua Ike nui h lakon īa Kalama ko lakou aln a haku hoi nana ī kono ia l.\kou e hele i ke kiua e wai-1 ho mai ana iluna ke alo, Kauoha aku 1& o Kuaialn 1 ua koa e akoakoa mai a olelo aku j la u lakou I "E kn oukou ī mau kaula kaee a Uwe mai me ona huehue pu mai no, a hoohei oukou ma kona puana-i, a kau,'aku maluna ona lala u-lu, a e hho auauei kona uhane he mea hoomakaukau i na poe e kii ana 1 na u-(u 0 keia kumu u-Iu ma keia hope nku, A e kaulana pu aku ka'u mau olelo i na hanauna ma keu hope aku, ola hoi, ka ulu "U-lu--1 oweli" Ua hana īho la na koa me ka 'manao kaumaha a luuluu no }keia hana maluna o ko lakou ha iku, aole naee hika ja lakou ke' ' alo ?e, aia ka weh a me ka ka'u īloko o 'akou no ke koa" opio e kn nei imua o iakou me ( ka wiwo ple | ! lla niakeninkei \ tia LhU 'u kn !!ut Alohn Lnliui o Lahaina, o li>\ īwi ae niii k.i hnm o ke Komi \ V()c no ke kokua Hoolewn o ko kikou Ho iliaunu i niaku uia Molukm, ni.i ApenU 1 Oia " Jnlm Aying