Ke Kumu Hawaii, Volume I, Number 14, 13 May 1835 — Page 108

Page PDF (833.60 KB)

1835.) KUMU HAWAII. 107

umikumamaha o Ioba. Ua malu pono iho la, i ka'u heluhelu ana. Ua hooakaka iki aku la au i keia olelo me ka hoopili ana ia mau hua olelo i ka makou kaikamahine hala aku la. Ua waiwai ai makou i ka manawa a makou i noho ai iloko o ke keena make.
                I mai la ua hoakoa o makou. "He kanaka hune wale no au, aole ia'u ko keia ao waiwai, o ka mea e pono ai ko'u kino i kela la, a me keia la, oia wale no ka'u. Aka o ko'u manaolana i ke ala ma kela ao, aole au e kuai aku ia ia i ko keia ao a pau. O ka waiwai! He mea aha la ia, ke nele kakou i ke alohaia mai? E hoomaikai ia mai ke Akua, i kuu hele ana i kela wahi, a me keia wahi, a i kuu wahi e hele ai, ua loaa na ka Haku ia'u a e hoomaikaiia'ku kona inoa hemolele, eia no ia, i neia la, mawaena mai o ka poe ola, a me ka ake. Ua ike pono no wau he mea maikai no kakou e noho maanei."
                Ua olelo mai kekahi poe e ae o lakou, e hoike ana me ka oluolu, i na hana maikai, a ke kaikamahine a ka mea hanai bipi i hana'i. Ua hoike mai na hoahanau a pau i kekahi mau mea pono o kona noho ana iloko o ke alohaia mai. Ina no malaila kekahi wahine opiopio, aole ona iwakalua makahiki, a he hoahanau ia no ka mea i make. He wahi kaikamahine lilo i ka lealea no ia, a i keia olelo ana ilaila, ua manao nui iho la ia. Mai ia hope mai ua lohe au, ua loaa ia ia ka mea maikai, aole ia e laweia'ku mai ona aku.
                E, ua like ole ka makou hana i hana'i me ka kekahi poe e hana i ke kanu ana o ke kupapau. He mea mau palaka wale iho no, he oluolu ole, a he naaupo wale, ko lakou noho ana iloko o ka hale o ka mea i make.
                Ua maha ae la na makua i ka makou olelo ana.  He mea oluolu loa, a makou i olelo ai i ko laua naau. Me he ola hou ana o ka laua kaikamahie ia makou i olelo ai ia ia. Iloko o ka waimaka e kahe ana, ua ikea no ka aka iki, mama ko laua mau helehelena, i ka laua hoolohe ana i ka leo o na hoahanau, e olelo ana ma ka maikai o ka laua kaikamahine, ma ka maikai hoi o ka mea nana i hoolilo ai i ka lana kaikamahine, i ipu ahonui, a hoolilo hoi ia ia i mea, nana e hana i ka maikai nui wale, no na uhane o kona poe hoahanau.
                Ua hiki mai la ka manawa e hele aku makou i ka hale pule. A hele au e nana hou aku i ke kupapau.
                Ua nui na mea i kohu ia ma kona helehelena, ua maopopo ilaila kona hele ana'ku iloko o ka oluolu, ua mau no ka oluolu ina kona maka, a ua hoike mai no ia i ka maikai o ka hele ana'ku o kona uhane. Ua waihoia mai la iloko o ka pahu na lau, a me na pua, pela ka hana ana a ko laila poe. Me he wahine mare la no ia, iloko o ka manao, e hele ana'ku e halawai me ke kane mare, he mau pua mae wale no keia, aka iloko o laila, manao iho la au i ko Paradaiso pua mae ole, kahi e maha mau ana kona uhane make ole.
                Ua hoomanao iho la au i kana mau huaolelo hope loa, a'u i lohe ai, a mahalo ae la ko'u naau i ka manao maikai, "ua aleia ka make e ka lanakila."
                I kuu hele malie ana'ku, i iho la ko'u naau, "E kuu kaikamahine alohaia, e malu kou uhane, a me ka manao ana'ku ia oe, a halawai hou kaua i kela ao maikai!"
                A liuliu iho la, ua makaukau ka poe hele. Ua oluolu loa ka naau, i ka manao ana i ka nui o ka poe malama i ka pono io iloko o ka uhane, e hahai ana mahope o ke kupapau.  Hookahi no mile, a oi iki aku o ka hele ana.  Manao iho la au, me lakou au e hele ai, i ko lakou hele malie ana'ku.
                Mahope iho o ke kupapau i hele mai ai na makua alohaia, ua hele kolo no laua, no ke kahiko ana, e ue ana no hoi, no ke aloha mai o ka naau. I ka ike ana'ku ia laua, ea, ua piha ka naau i ke aloha, a me ka mahalo. Mahope mai o laua ko laua mau hoahanau, a mahope loa mai kekahi mau makamaka i hele ai.
                Ua hele iki aku makou, a o ka poe mahope loa mai, ua mele mai lakou i kekahi mele no ke kanu ana o ke kupapau. Aole o'u manao he mele kekahi aka lilo pono aku la kou naau ilaila. Aole mea hooluolu me keia himeni ana. Ua ike maopopo ia o ka wahi kaawale mawaho ka mea i maikai ai ka leomele, oia ka makou i ike pono ilaila. He alanui maikai, he wahi mahaloia, kahi a makou i hele ai; aia no ia malalo ae o ka pali, malaila i nakolo mai ai ka leo o ka poe e mele ana, me he mea la e olelo kike ana me ka leo o ka poe ae aloha. Ua lohe ia mai ka hele kupapau, mai ka hale pule mai, a oia kekahi mea i mahuahua'i ka manao aloha o keia hana pono.
                Ua hala kekahi mau hale ia makou, a ia makou i maalo ae ku aloha mai la kolaila poe kanaka. Ma ka maka o lakou ua ikea ke aloha o lakou i keia kaikamahine i make. Ua hoomaha iki no ka poe mele, a mele hou aku no pela lakou, a hiki aku makou i ka hale pule.
                Aole e hiki ia'u e hoomaopopo ke ano o ko'u naau i keia mele ana. Akahi no ua ike au ia hana ana. Ua hoomanao iho la au i ka poe kahiko, a me ka hoomana pono a ka poe kahiko. Ua makemake au e hana nui ia mai kela hana. He mea ia e hooala'i ka manao aloha iloko o ka hoomana ana. Aia lawe pono io mai ka mele iloko o ka hoomana ana, a lilo ia i mea mahalo loa, a oia no kekahi o na mea kokua iloko o ka hoohuli ana o kanaka ma ka pono io. Aole e hiki ia'u e hooakaka i na mea e hauoli ai, mahope ai o ke alahou ana, i ka mea e hui hou ai ke kino me ka uhane: aka o ko'u manao e mele ole i ke mele, a me ka himeni maikai ma ka wahi i hoonanaiia'i ko ke kanaka hoolohe ana.
                A liuliu, hiki aku makou i ka hale pule. Ua hoolohe pono ia mai ka olelo pule, me ka oiaio o ka manao aloha. Ua mele iho la makou i ka himeni a Elisabeta i hoike e mai. Ua hana pono ia mai na mea a pau, me ka oiaio, a me ke aloha o ka naau.
                Ua waiho aku la makou i ke kino o ko makou hoahanau i ka luakupapau, me ka maopopo o ka manao, e alahou mai ai oia, mai ka make mai. Iloko olaila ua kau ia mai ka paku hookaawale no keia manao. Ua hele aku la no ia, aole e ike hou ia mai ia maanei. Aka e ikea hou no ia i ka la mala, a e ikea'i ilaila, i mea hoonani aku i ka Haku, i mea mahaloia, no kona ahonui, a me kona lokomaikai.
                E, ka mea e heluhelu ana i keia olelo, ka mea waiwai, a me ka mea hune, pehea la kana. E ikea auanei kaua ilaila? Ua hoouluia anei kaua i ka manao hoohaahaa? a kahikoia hoi i ke kapa mare o ko ka Haku maikai? Ua huliia mai anei kaua, mai ka malama ana i na kii leo ole, i ke Akua ola? Ua maopopo anei ia kaua ka mele, a e holo ana i ke Ola? - i ka me lako nui loa, i loaa mai ka lokomaikai, a me ka ikaika? E ola ana anei kaua iloko ona? Nona anei ko kaua pono a pau? Oia anei ko kaua mea a pau, iloko ona mea a pau''? O kana anei ka mea "nalowale a loaa hou ia mai?'' "ka mea make ola hou ia mai?''
                E ka mea hune, e heluhelu ana i keia olelo. O ke kaikamahine a ka mea hanai bipi, he mea hune no ia, a he kaikamahine na ka mea hune. Iloko o laila ua like pu olua me ia. Ea, ua like pu anei oe me ia iloko o Kristo? Ua lako anei oe iloko o ka manao io? Ua waihoia aku anei nou ka lei alii? Ke kau nei anei oe i kou naau ma ka waiwai o ka lani? Eola, ea, e heluhelu hou oe i keia olelo, alaila pule ikaika oe i 'ka manaoio i maikai like'. Ina no ka lokomaikaiia mai, e aloha ana oe i kou Haku, nana i hoola i ke kaikamahine a ka mea hanai bipi, me oe no ke aloha, a me ke ahonui, a me ka