Ke Kumu Hawaii, Volume III, Number 15, 20 December 1837 — Page 59

1837.) KUMU HAWAII 59

kanaka iloko o ka Haku, e manao nui na kanaka, he mea nui ia ia kakou a pau. O ke ano hou ana o na kanaka, aole ia he mea liilii, he mea nui ia: ua noho mai la ka Uhane o ke Akua me lakou: a hanau mai la na hua a ka Uhane. O ke aloha, a me ka olioli, o ke kuikahi a me ka lokomaikai, a me ka maikai a me ka manaoio. Oia ka pule ia Iesu, ke akahai a me ka hoomanawanui a hiki i ka hopena: o lakou no na kamaaina o ke aupuni o ke Akua: aole he poe hooluhi lakou: e noho ana lakou malalo o ko lakou Haku. O na kanaka i hookomoia iloko o ia aupuni, ua like ko lakou noho ana. O na kanaka i komo i ua aupuni la, he nui ko lakou makemake e komo i ka inoa o ko lakou Haku: e hoonani mau ana lakou i ka Haku a hiki a kau, a kau loa aku i ka puaneane.
                No ka haawi ana i na mea a pau i ka Haku.
                Nona ka uhane, a me ka hanu, a me ke a, a me ka noonoo, a me ke kino, a me na maka, a me na wawae, a me na lima, a me ka makemake, a me ka olioli, a me na mea no a pau he nui wale. Keia mau mea a pau e hookauwa na ka Haku. E imi ia ia me he kala la, a e imi hoi me he waiwai huna la. O kona malu, a me ke aloha, e kakau i ka papa o ka naau, e minamina i na uhane he nui loa, a kau aku ke aloha a hana. I mai la Solomona, "O ka mea hoohuli i na uhane, oia ke akamai. ''Eia ka hana a ka naau e nanea ai, a e launa ai hoi. O ka malama i kana mau kauoha a pau, o ka noho me ka wa pilikia, a me ka pilikia ole: o ka holo o ka manao io na la me ka mahalo, o ka hoopumahana ia ia me ka olioli, o ka moe imua ona me ka makemake: e like iki me ka hana a ka poe haumana oiaio. O ka hookumu ana o ka poe pono, aole ia e luli ae; o ka poe pono, aia ma ka hoopono lakou. O ka mea lulu i ka pono, he uku oiaio kona, e like me ka pili ana o ka pono i ke ola O ka mea hana maikai, e loaa ia ia ka lokomaikai no ka Haku mai. Aka, owau no ka honua, a no ka honua ka olelo aole ikaika, he nawaliwali maloko o keia puupuu lepo, a me ka lehu.
                No na mea kani o ka honua nei, a me ko ka lani.
                Eia na kani ma ka honua nei i makemake nui ia e ko ke ao nei. Hookani kekahi i ka pahu, a hookani kekahi i ke kuolo, a hookani kekahi i ka puniu, hookani kekahi i ka puuliuli, hookani kekahi i ka pua, hookuni kekahi i ka laau, hookani kekahi i ka lima, a hoomau kani ea, he kumu no na lealea a he nui loa; ua pipili mai na mea i makemake ia. Eia na inoa o kekahi mau mea i makemake ia. O ka waiwai, o ke ka punahele i na alii.
                Eia ko'u noonoo ana iho no na mea kani; i na e haalele ko ke ao nei i keia mau kani, a hoololi ia ma na kani i hoike pono ia mai i neia manawa, e hana aku malaila. Eia na inoa, he pii a me ka pele, e hele i ke kula a me pu a me ka pele, e hele i ke kula a me ka pule, a me ke oli aku o ka leo me ka hoonani aku i ka Haku; oia ka hookani a olioli ia Iehova e ko ka honua a pau, ma keia mau kani wale no e hookani ai, ma na mea i kauohaia mai e ke Akua; no ka mea, ke hookani mai la no ka poe pono ma ka lani.
Na KAIAIKAWAHA.
 

KE KUMU HAWAII.
WENEDE, DETEMABA 20, 1837.

                Halawailoa.—Ke hoakakaia nei, he halawailoa ma Honolulu nei, i ka hebedoma mua o Ianuari, a ke nonoiia'ku nei na Misionari ma Oahu e kokua mai, a me na hoahanau mai o a o e pule i ka Haku e kokua mai me kona Uhane Hemolele.
                Ke manao nei na kumu he pono no Oahu nei, e malama i na halawailoa eha, ma Honolulu, Ewa, Waialua, Kaneohe, i na malama Ian. Feb. Mar. Ap. E ka Haku, e aloha mai ia makou, i ko Oahu nei, o make makou.
 

LAAU MAKE.

                Make aku la i ka la 3 o Dekemaba nei o Kapohiwa, ka wahine a Wahinealii, he hoahanau wahine iloko o ka ekalesia.
                Eia ke ano o kona make ana, ua pepehiia make aku la ka wahine.
                O ka POU ka mai i ka lakou olelo, a o ka PAIPAI ka laau.
                Penei ka lakou hana ana. Hahaia o Pohiwa e kekahi kahuna wahine, olelo mai he mai, aole i olelo mai o ka waiki ka laau,aole o ka paipai, a holo aku la ma kekahi aina. Hele aku la Kapohiwa i kahi o ua poe kahuna nei, noi aku la ia lakou, e haha mai i kona mai, loaa iho la he mai nui, koi ikaika aku la ka mai i laau ; hai mai la na kahuna o ka paipai ka laau, hana no ke kupele a pau ia hana ana i na la ekolu, a me na holoi wai ekolu: a i ka hora eono paha o ke kakahiaka nui ua la 3 la, paina o Kapohiwa a maona, alaila komo ka paipai. Aole i pau loa i ke komo mua ana, a mahope hana hou a pau loa i ke komo. I mai la Kapohiwa he pouli ka maka, manao Kanalu no ka naha paha, a liuliu naha no, aole nae i pau ka pouli o ka maka. I mai la Kapohiwa, aohe wela nui maloko, mawaho no ka mea nui. Naha iho la, a eono naha aohe koko, a i ka hiku komo ka uhi, a i ka walu komo ka waikea. Elua naha hou mai la, i mai la o Kapohiwa, He poanaana ka wawae, heaha ka pono no'u? I iho la ke kahuna, he pono no, aole hopohopo, e puka no ka mai, aole ku pono ka la puka no. Olelo ke kane, Aole oe e hopo, owau ka popilikia. Ninini iho la ke kahuna i ka wai maluna, maule Kapohiwa a haule ilalo, lomilomi lakou me ka pihoihoi no, a lele aku la ka ea, ma hora mai ke komo ana o ka laau a i ka make ana. Uwe iho la ke kane a me na loa o na kanaka, he kanikau nui, aole nae i pono Kapohiwa i ka uwe ana, ua pau kona ola, ua hele kona uhane imua o ke alo o ke Akua, emo ole ka hele ana.

No ka laau.

                Eia ke ano o ka hana ana o ua laau i kapaia o ka PAIPAI. Lawe ke kahuna i elua ka, a ewalu kauna o ka ha, a me ka apana ipu, kui ma ka papa a huipu me ka wai maloko o ke pa, ekolu paha pona o ka lima kuhi ka hohonu o ka wai. Oia ka olelo a na kahuna. O ka laau oia ka ipuawa, o ke ka oia ke kumu loloa o ka ipu, ua like ka loihi me ka loihi o ka lima o ke kanaka a hiki i ka poaeae, o ke kano kekahi inoa o ia wahi o ka ipu: a hui pu na ka elua a anaia, eha kapuai ka loihi. O ka ha ipu, oia ke kumu o ka lau palahalaha i okiia a kaawale ke ka, a kaawale na lau. He 32 o ia mau mea. O ka apana ipu oia ka papa a me ka mea pala oloko o ka hua maloo o ka ipuawa a o ka nui, elua paha la, hookahi paha auneki ke kaupaonaia. O ka hohona o ka wai ekolu pona lima, ekolu paha paina ma ke pa kahi e waiho ai ka laau. Ua uuku keia laau i ka hana ana, wahi a lakou, he nui ko kekahi, komo ka hapalua o ka ipuawa i kekahi manawa. Ina i kuiia ka ipuawa, o na ha a me na ka a me ka pala a kowiia, oia wai uuku a me ka ikaika, na kapaia WAIKI. Pela ka hana ana o ka laau, a ua kepaia he laau oluolu