Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 6, 15 August 1838 — Page 22

22 KUMU HAWAII. (AUGATE,

                Ua huaiia kekahi mau iwi kupapau i mea hoomana na lakou. He kinikini wale na mea a ko ka honua nei i hoomana'i, aole loa hoi e pau i ka haiia'ku. Oia kekahi.
                Ma Inia (oia ma ka hikina hema o Asia) malaila, hoa kekahi poe i ke ahi a a, alaila holo lakou maloko o ke ahi a lakou i hoa'i, a puka ma kela aoao, a pela no lakou i hana mau ai, na kane a me na wahine a me na kamalii, a pau ko lakou ili i ka aiia e ke ahi.
                Ua wela ka ili a ua paapaa loa ko kekahi, aka ua manao lakou, oia ka mea e loaa mai ai ia lakou ke ola no ko lakou mau uhane. Ua maopopo, he kuhi hewa no, aole ia o ka mea e ola'i ka uhane.
                A o kahi poe, pepelu lakou i kekahi uha, a hawele i ke kaula mai ko lakou ai a paa ma ua uha la. Alaila hele lakou mawaho, malaila lakou e nana mau ai i ka la a po. Manao lakou, e oluolu mai ka la ia lakou, no ko lakou ku loihi ana me ka maloeloe, a me ka eha o ka maka i ke olinolino o ka la. A o kekahi poe, kukuli lakou imua o na holoholona nui ( Elepani a me na mea e ae paha) a hoomana no lakou ia mau mea. He nui wale, aole loa e pau i ka hoakaka aku. Oia ka nui o na kanaka a pau ma ka honua nei i keia manawa e noho nei. Pela o Hawaii nei i ka wa mamua, a ua pau no nae i keia manawa, nuku wale no ka poe hoomana maoli i keia manawa e noho nei.
                Pela ma ke kahakai komohana o Amerika, mai ka aoao hema loa mai o Amerika hema a hiki loa aku i ko Rusia Amerika. Ua noho naaupo keia poe ma na mea e pono ai ko lakou mau uhane, aole lakou i ike i ke Akua oiaio i ka mea e ola mau ai ko lakou mau uhane maluna i ke no pau ole. O kekahi poe uuku o lakou, ua ike iki no i ka ke Akua olelo. Pela ma Oregona i keia manawa, ma ka muliwai o Kolumebia. Ua nui na inikini i huli mai malaila i kela wa pokole, i ka noho ana' ku o na kumu misionari malaila me lakou.
                Ke hooikaika nei no lakou i ka imi i na mea e pono ai ko lakou mau uhane. Aka o ka nui ma ia wahi a puni, ua noho naaupo lakou mamuli o ka ike ole.
                Pela ka nui o na Inikini ma na ulu laau o Amerika, aole pau lakou i ka haalele i ko lakou mau akua kii hoomana. No keia mea, ke noho nei lakou me ka hune a me ka hoopunipuniia mai e ko lakou mau akua hoopunipuni. He nui wale na mea i lilo aku ma keia mea, he hapa ka ai a me ka ia a me na mea maikai a pau, i mea e hoomana'ku ai i ko lakou mau kii akua, i mea hoi e oluolu mai ai ia lakou.
                Aia maloko loa o na ululaau ma Amerika hema kekahi poe hoomana. Ua hoolilo lakou i ke dala a me ke goula i akua no lakou, a ua hoomana lakou ia mea. Pela no ma Hawaii nei, ua hoolilo ko Hawaii nei i ka puaa i ka mea e pono ai ke kino i akua, a ua haalele kekahi poe i ka puaa i kela wa, me ka manao iho, ina lakou e ai, o ko lakou make ana no ia i ke kua puaa.
                He nui wale na mea i hoomanaia e ko Hawaii nei, aole nae au i ike pono a hoomana, e hiki ai la ia'u ke hoakaka 'ku ia oukou. Aia o ka poe kahiko ka poe i ike i ke ano o ia mea.
                E ninau aku oukou e ka poe hou i ke ano o keia mea i ka poe kahiko, i maopopo lea ia oukou ke ano o na'kua lapuwale, Hawaii nei.

PALAPALA, MEA HOOILI.

                He wahi mea hoakaka ia oukou a pau, e ka poe manao ana e palapala ma kela wahi keia wahi i ko oukou mau makamaka a me na hoalauna o oukou a pau. Eia ua mea la.
                I ko'u wa i ike ai i kekahi palapala i laweia mai i Lahainaluna, na kekahi makamaka o na keiki ma keia wahi.
                Nana iho la wau i ke kakau ana mawaho o ka palapala a me ka opiopi ana, aole no i pono loa ke kakau ana a me ka opiopi ana o ka palapala. Penei ka opiopi ana. Elua iniha ka loa a pela no ka laula, he huinaha like ke ano o ka palapala.
                A penei ke kakau ana mawaho o ka palapala a kekahi haumana o makou. "Lahainaluna. Maui, Na Kaaiawaawa." A penei hou no, "Maui Lahainaluna, Na Paalua. A penei hou. "Maui Lahainaluna, Na Kamakau." A he nui no na palapala pono ole a'u i ike ai maanei. Aka, aole nae au i manao e henehene aku, aku, aka eia ko'u manao, e hoakaka e aku ia oukou mamua i lohe.
                Auhea oukou, e ka poe naauao ma kela wahi keia wahi, Aole anei oukou e henehene i keia palapala? Pono no, aka he wahi pono iki.
                Aole pono e huinaha like loa ka opiopi ana o ka palapala; Eia ka pono, Ina he palapala elima iniha ka loa e pono e ho'emi mai ka laula, i elua paha iniha ke'mi ana, alaila ua maikai Ina ka nana ana, 5 iniha ka loa 3 iniha ka laula.
                Aole pono e like pu loa ka loa me ka laula, e pono e'mi iki mai ka laula. Aole nae he hewa loa keia i ka poe naaupo, aka i ka poe naauao, ua hewa ka lakou palapala ko hana lakou pela e like me na mea naaupo.
                Ma keia mau palapala a'u i ike ai, aole no ia na ka mea naauao, i kuu manao na ka mea naaupo no, no ka mea, aole no i pono loa ka hookaawale ana o na huaolelo a me na hopunaolelo, a me ke kakau ana a me kahi i kau ai no na kiko a pau o ka palapala, a me na wahi e waiho ai o na hua nui.
                Pela no ma ke kakau ana o ka manao. Penei.
                "Maui, Lahainaluna, Iune 3, 1838." Alaila kakau mai i ka manao. Aole pono iki pela e kakau ai. Penei ka pono. Ina noho wau ma Honolulu, a manao wau e palapala mai i kekahi haumana o ke Kulanui paha, alaila penei ka palapala ana e pono ai;
                "Honolulu, Oahu, Iune 3, 1838." Alaila kakau mai i ka manao. Aole pono, i Honolulu kahi i noho ai, i Lahainaluna ka palapala hoakaka maluna o ka manao. Ina ma ke kulanakauhale ana i noho ai, e pono e kakau i ka inoa o kela wahi mamua.
                Ma ke kakau ana mawaho o ka palapala hoouna, penei e palapala'i.

Na Paalua,
Lahainaluna,
Maui.
alaila pono.
                O ka mea nana ka palapala i manaoia'i, maluna kona inoa a malalo iho ka inoa o kahi i noho ai ka mea nana ua palapala, a o ka aina nui aku.
                Aole ma keia mau mea wale no, aka ma ka hookaawale pono ana o na huaolelo kekahi a me ka hui pono ana, a me kahi i kau pono ai na kiko a pau loa a me na kaha apo a me kela mea keia mea e pono ai ka palapala ana.
                E pono e palapala me ka hookaawale pono ana o na huaolelo a me na kiko, i mea e maopopo lea ai ka heluhelu ana. He hana nui no keia, aole pono ke wikiwiki koke, e pono e akahele i loaa pono. i maopopo ka hookaawale ana o na huaolelo a me na hopunaolelo, a me kahi i kau ai na kiko a me na koma.
                E pono o oukou na kumuao ka poe i hoi aku mai keia kula aku, e ao pinepine i na haumana ma keia mea i maopopo ia lakou na mea e pono ai keia hana nui.
                Ua maopopo, o ka mea hele pinepine i ke kula, e loaa'ua nei ia ia ka naauao a me ka ike i na mea a pau e pono ai ka noho ana. Aloha oe.
Na'u na KALAMA.

KA INO O KA BAKA.

                Eia ko'u manao aloha, no keia kaikamahine i make ai i ke ahi, Aia ke kumu o ka pau ana, o ka hoomau ana i ke ahi haka i ka po a me ke ao ma kahi i noho ai, he hale mahiai. Moe no ke kane a me ka wahine, a me ke kaikamahine, aole nae na makua ponoi, e ke kaikawahine e ke kane, ka mea nana