Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 8, 12 September 1838 — KANAWAI NO KE KUAI ANA I KA RAMA, A ME KA HOOUKU ANA I KA WAINA. [ARTICLE]

KANAWAI NO KE KUAI ANA I KA RAMA, A ME KA HOOUKU ANA I KA WAINA.

No ka nui Inn o na hewa i loaa ikeia pae wina no na ineu ona i laweia inai ai, a n<> ka; imi anu iu iiiau mea, a no ka lioopau nna o ke pulii rama ona kanuka, a rne na'lii, a' no ka nni lna o na huole akamai, a koikoi, o ka poe kuai, a me ka poe noho, a ine ka poe pae liilii mui, i olelo mni e p<»no ke huoUi i ke kurti un:i i ki la mau mea, a no ko inu* kou hof>niunpopo loa una, he mea ia e pono ai ke kuui ;iii;i, a ine ka linomuln una i ke aupuni, noluilu, o mukou, o ke alii nui o ko; Huwuii m*i uina, ame konu inau kuhinu, | i ka makou ahuoh lo ana, uu kuu 110 mukou i keiu niuu kanuwai. I. Mahopo iho oka la mua o lanunii, i ku inakahi'vi o ku lluku, hooknlii t iusuni uwalu haneri me kuna \olukumn nuiwu, e knpu loa > no ka luwe mia mni o ku luuia, u eiio ka hu- » rani, a ine ko giiii, a mu ke uh koh<ila f u ine ; nu wui i puliiia u pau, aolo e pur iuku mi ; kekahi o ia mau n»«'rt, inu kokalii unu, u ma I kuhi lulu, u ma ke kauwalu e. ae, o ko I la-j wuii iiei pa<> auiu. ; II Ina vae uialima o kf*ia l.npu, kekani | iilii nmku. a o krkahi uiru mokii, a o k< kalii 1 luna uioku, a o k< kahi m« a e ue paha, ulaila, * e hooukeia <:a ina i hookalii huneri: elula, <«ia, < ina hookaiii tau>aui elula, oiu no, e.like n«» lne ku nui o ku nma ana e kuui ai ku uku. ! 111 Oka iiiea kuai a loaa mai kolu mau i iiiua i liookapuiu, uu lik-e no koiiu hrwu me | ko ku mo;i i h'ukukuia muluua, u e hoouku- ! ia 110 ia pela. j ! V r . Ua kuuiu no h«>i K«m i, i mea hoomalu j i keiu niuu kanawai. mahope iho o ka la inua J 0 lamiari, i ka makahiki o ka l l.iku hooi.aiii | lauHUiii uwiilii haiH*ri in♦» kana!x»ih.kut|iiunai- ! wa, uole e lawei i keikulii .wama i uka ht ime ; ka lohe ole o ka luna o ke uv\a; a iia |>o:io no e liouo ue ku lunu ih iiu la wahi i ka w.nna. a i me na wai e ue, inui nu m< ku.mai, e iu!na( pono ia k< lu muu mea. j V. O ku uiea hoole, ā i 'kēakeii i kHeihi! luna o nu'iu i kuna huuu pono ;.nu i koiiu i kule una i ku hi li una, a hoao i ka wuin i, a j 1 ka liuna unu i kekahi nunu e i ;»ih p-ino ia j la, ua hewa 110 iu ik« iu kanawui, u v hoo | ukuiu 110 iu pelu no kona kfukru '\ «ie nrai VI. Muhope iho o ku lu nria o lauuari. i ka makahiki o ka Iluku hookahi luu?ani awalu haneri iiie kanakolu kumumaiwa, e hooukuia ka waina a pau e laweia niui i Hawaii nei, he hapalua o ke elala, no ke galani hookahi, a e haawiia kela uku no ka nnM nana waioa. Ao ka mea lawe mai ika

waina ine ka lohe ole o ka lona o ke awa mainua, a me ka haawi mai i kauku i oleloia e hooukuia eia i elua haneri dala no kel| pahu, no keia pahu i lawe hewa ia mai ai i uka, a tna uuku iho ka waina o ka l><ihii, hookahi haneri dala ka uku. Ina i hoohuoi pono ia kekahi kanaka no kona ae ana mnluna o kekahi pauku 0 keia kanawui, i ke kuai ana i kekahi me.-i 1 papaiia, a i ka la we ana i kekahi waina niv ka ha.'iMi ole ia mai o ka uku, a i ka malaina ole ana i kekalii o keia mau mea i olelo-i.-i innlunn, aihie ke ku e i ke anoo keia kanmvai, alnila, pono no e huliia kona hale, a me koin!i hale papaa, a me kona pa, n mao|Hi|io ua liana (>ia pela, alaila, e hooukuia <>ia, e like me kn olelo ma ka pauku alua. V il|. O ka moku i haalele ia Amerika I luipuia, a ia Beritania, a ia Farani paha, niiHinia o ka la mua o Feberuari i ka makalnki o ka Haku, hookahi tauMni awahi-ha-nt ri inn k.inHkoiukumamaiwa, a i holo [K>lol< i inai i II awaii nei 9 o hiki no i na kiaaina ke h<iokuu ia lakou i keia kanawai 110 na hkni i puliiia. i I X. O ke kaluina lapaau i hoolilo pono ia i knluma, a ua ao no hoi na'lii i kona lapaau ana ma keia pae aina, ina olelo aku oia i kt» kiaaina, e pono no ia ia ke ae aku i konu kuai liilii ana i ke alekohola, i nua e pono ai k i lapaau, a o ka poe paahana i hemahema i kt la mea, ma kal lakou hana, e luki no ia lakou ke lokomaikaiia pela. lla lianaia ma Lahaina nei i keia la iwakaluakumamakalii o Augate, i ka makahiki o ka llaku, ho<»kahi tausaiā awalu haueri :oe kanakulukumamawalu. KA3IEHAMEHA 111 Ke itoi aku nei au i na Kanekele o na a;na. t\ u mo ka poe alohakanaka, a me na kamika noho malie a pau e kokua inai i ka iiooko iina i na kanawaii nui a me ka pono i kakauia'i maluna. KAAHUMANU 11. liNmlulu, AugPtc 1838. Oahu, Aug. 10, 18 >8. i • i ■ /iV lea'ū olela hooikaika no wa eku!e*ia a me ka poe mawaho. Auhea oukou e na eknlesia a pau ma k( ( ia [iae ainn; a me ka poe a pnu iiuiwalio o ka eklilesia e noho aua ine ka manao ua iualama i ke Akua. Mai kuhi hewa oukou i ko oukou malama ana ua hemolele loa; aole. Eianoka meai koe ia oukou a pau e ka poe malama i ke

Akua o ka la SabatiL I kuu mauao ana oia ko oukouhewa%ui iiaila. Ui loke oukou i ke ano o ia h, a me ka hana pono no ia la. Ua akaka no i« oukou ko ke Akua manao i ka poe uialama; a me ka poe malama oleI kuu noonoo ana, he hopa wa)e teo ka poe i malama p?no i ka la Sabati o na ekaleaia a me na mea mawaho. Penei nae kekahi hana a oukou, e ua poe nei. Waiho no kela mea keia mea i kana hana ke hiki mai ia ta; waiho paha i ke kahu ai v waiho i ke kuai ana, waiho i ka lawaia, a waiho no i keia niea keia mea a me ka mahiai hoi: a hoomalu no i ko ouikou kino nie ka noho nialuhia i kaia Sabati: uakuhihewa paha oukou ma ia wahi, eia niai ka in ea e akaka ai: Pekea ko oukou kamailw ana, e ua poe nei i ka la Sabati? Aole anei oukou i hiliia ilaila? Pehea la onkou, e ua poe nei? He pololei puha ka lima aole hana, aka, pehea ko oukou waha a me kona kokua o ke alelo? Ua waiho anei oukou i na kamailio ana no na mea o keia ao? Aole anei oukou i kamailio no ka wniwai, no ka ai no ka ia, no ke knpa, no ka u|iua, no ka kela mea koia mea; r.o ka hale* no ka nioena no kekahi niau mea e ae i ku pono ole i ka 1;« Snbati? Pehēa la ka manao no ko oukou naau i keio mau moa? I ko oukou nolio ana i ka la Saba'ti, a hele mai (»alia kekahi kanaka, a liali uiai ia i kekahi inau olelo pono ole; he olelo waiwai paha; he olelo paha no kela mea keia mea ponoole ke olelo i kela la; a olelo ia a luhe no ko oukou mau pepeiao, aole onei oukou i hnoiohe a hookipa i ua mea la a oukou i lohe ai, aka i h:i|i kekahi i ka wai ninoli e inu ai, a i holo paha maluna o Ua lio e'hele :ii i kaipule ma kahi loihi, he hewa ka ia? Insi pela eo, ua hana oukeu i ka la Sabnti; hoomalu oukou ma ko kino-wale 110 a hana no ku ma k;i na;iu i ka la Sabati? Luka 6: 45, ina o ka oukou haina ia ea; Ua akaka ae la la, aoie o oukou n.plama i ka l.i Sabati, aole malama i ke Akua. Ina o ka oukou hana keia ls,e ua poe nei ea; Ua hehi oukou la i ke kanawai o ke Akua; ua akaka la he nele ko oukou 1 ka malama i ke Akua; Auhoa oukou e

mm iha oukou i keia mea. Ui »• nei it kakou ea; oke kaouiiiio iwk n% oneaei ka la kapu; he huia lima maoli kma. Mai kuhi hewa oukou la, e na hoahanau i ko oukou niaiama ana i ke Akua, a i kela mea nui a kukou la. e na hoahanau o ka la Sabati; aole ka kakou i malama i ke Akua,ua kuhi hewa kakou. No ia inea, ke hoakaka aku nei au ia oukou e hana oukou me ka hana kupono ia oukou ke hana i ka la kapu. i Eia nahana pono i ka la kapu, o ka wehewene i ka palapala hemc»lcle,o ka heluhelu o ka manao, o ka pule no,o ka Himeni, a ine ka hoolea i ke Akua, oia ka hana pono, a o ka hele no i ke kula Sabati, o ke ao aku o na inakua i kn lakou inau keiki i ka palapala,o ka noonoo o ka naau i kona mana, oia na hana pono ika la kapu oke Akua. Aka 0 kela mau hana a ouknu mai hana oukou, e pono e malama oukou i ka la kapu. Malia paha ua lohe oukou i ke ano o ka la kapu, ame ka manao hoahewa mai o ke Akua i ka poe malania ole, ua lohe oukou. Ke manao ihoīnei paha oukouhe pohihihi, aole la! he akaka loa no! O ka poe malama ole i ka la kapu he hewa ia. Niaau mai paha oukou, heaha ka. makou hana e hewa ni ke hana i ka'la kapu. Eia, i malaina ole oukou iknia i kapu a hana me ko oukou mau lima, a! imi nui i maii .niea paani, akaaka 110, a kainailio pu paha i na niea o kc uo nei,' a hiamoe paha. A lilo ko oukou ma-j nao niu kela mea keia mea, pehea iar -Ua hewa oukou la! umnomano ka hewa! Ua like loa oukou la me he pne powa la! a me lie poe aihue !a! Niuau mai palia oukou i ke ano o ka aihue. Pehoa Ja inakou i ailnu» ai? I'enei: No: ko ke Akua lokomaikai ua hnawi ia ij eono la i huli owkou i ka oukou mea, ii ka waiwai paha, i kela inea keia inea e' pono ai, a papa mai la i kn liiku «> ka la 1 la kapu nona: a papa mai. mai liana ia ! la, aka ua hana no Imi onkoii. Peliea,' aole anei i uiaopopo ia «»nkou l>e ailme j ia? Ua maopopo; ia'u la! he aihue ina-] oli ia. Na oukoii e noonoo ilm, ua pau > akn la ka'ii. Na llooiu.no. :