Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 13, 21 November 1838 — Page 49

KE KUMU HAWAII.
HE PEPA HOIKEIKE I NA MEA E PONO AI KO HAWAII NEI.
"O ka pono ka mea e pomaikai ai ka lahuikanaka; aka, o ka hewa ka mea e hoinoia'i na aina."
Buke 4. HONOLULU, OAHU, NOVEMABA 21, 1838. Pepa 13.

Lahainaluna, Maui, 1838.
KA PINAO KUHIHEWA.

                I kekahi la mamua aku nei, i ka hoomaka ana o ka makou kula, ike aku la au i kekahi pinao e lele ana mai loko aku o ko makou hale kula aku; Ua komo oia maloko o ka hale, a ua poina ia ia ka puka ana i komo mai ai, aole hoi wahi nona e puka hou aku ai. A i kona ike ana, he wahi malamalama ma ka puka aniani, lele aku la ia me ka manao kuhihewa e puka aku malaila, a i kona hiki ana'ku malaila, ku iho la kona poo i ka pukaaniani a hikilele oia me ka makau nui; aka, aole nae oia i hooki i kona lele ana malaila. Lele aku no oia malaila me ka houhou ana o kona poo i ka puka aniani a me ke kapalili nui ana o kona mau eheu, me ka manao paa paha e puka aku malaila.
                Ua kuhi oia i ka malamalama o ke aniani a ka la i hoomalamalama mai ai ma ka puka makani, he lewa ia, aohe paa, a nolaila kona lele ana malaila me ka manao paha e puka mawaho. Kapalili nui mai la oia me ka makemake nui e hemo mawaho. Liuliu iki kana hana ana pela me ka houhou pinepine ana o kona poo ma ke aniani, alaila aloha ae la o Kunui ia ia, a kii aku la ia a lawe iki mai la ia ia maloko o ka hale, a kuu hou aku la ia e lele hou, a lele aku la ia a ku hou kona poo ma ka puka aniani ana i ku ai mamua: akahi alua paha a Kunui hana ana pela, alaila kuu aku la ia i ua pinao la e lele ma kona aina, oia hoi ka lewa o ke ao nei.
                Mai make naaupo ka pinao, ina aole mea nana oia i kiia'ku e kuu; aka, he mea uuku loa i kona make ana. Akaaka iki nae makou ia ia i kona wa e lele ana ma ka puka aniani. Owau o Kamakau a me Kunui a me kekahi mea e ae. Aole nae i hiki mai ke kumu ia mauawa, (Aneru) kokoke nae ia ma ka puka e komo mai ai, a ike makou ia ia, noho malie iho la makou me ka nuku ekemu ole a pau wale ke kula ana, a ma na mea o ke kula, ua ekemu ae makou.
                A i ka wa hala, mahope iki mai, kupu mai la ka maanao noonoo iloko o'u i ua wahi pinao nei a'u i ike ai. Nui na mea e pili ana i ka hana ana a ua wahi pinao nei a'u i noonoo iho ai. Eia ka mua; Aole mea nana i ao e aku i ua pinao nei e make ana ia ke komo iloko o ka hale a lele ma ka puka aniani.
                Eia ka lua: Aole hoi ona noonoo, aole hoi ona ike i ka mea e hiki mai ana mamua ona. Eia ke kolu; Ua kuhihewa oia a lele aku la i kona wahi paa: oia ke kolu a me na mea liilii e ae he nui no.
                A malalo iho e hoakaka no au i moakaka loa na mea i haiia a me na mea i koe. A i kuu noonoo ana, manao iho la wau ua pili paha ka hana ana a keia pinao ia kakou. O keia pinao, aohe mea nana i ao e aku ia ia mamua, e make ana ia ke komo maloko o ka hale. Aole ona manao, aole ona noonoo, aole ona ike, o ka lele wale iho la no kana me ka hoomaopopo ole i kona wahi i lele ai, e like me ke kapena maku i holo wale ma ka moana me ka manao ole i ke Panana a me ka ohe nana la me ka imi ole i kona latitu a me kona lonitu i hiki aku ai: pela hoi ua pinao nei, a nolaila lele aku oia maloko o ka hale me ka manao ole a me ka noonoo ole, a loaa iho la ia ia ka poino. Aole loa pela kakou nei. Ua ao pinepine ia mai kakou nei, a ua kuhikuhiia mai ia kakou na puka aniani o ka make mau loa, aka, ua lele hoano okoa aku no kakou me ka makau ole a me ka hopohopo ole i ka puka aniani nui malamalama mau a ke Akua i hoomalamalama mai ai a i hoomakaukau ai i wahi e noho mau ai na pinao hookuli o keia ao nei (na kanaka hookuli) oia hoi ka lua o ke ahi lapalapa, make mau a ke Akua i hoike mai ai ma kana olelo hemolele; oia hoi ka lua kaulana, oia hoi o gehena make mau nei.
                Ua aoia mai kakou e ka olelo a ke Akua, he puka aniani malamalama make ka moe kolohe a me ka aihue a me ka pepehi kanaka a me ka ona rama a me ka ona baka a me ka piliwaiwai, ka wahahee a me ka hoopunipuni a me ka alunu, ka hookaumaha wale a me ka makee waiwai, ke pai aina hewa ole, a me kela mea keia mea a ke Akua i papa mai ai ma kana olelo hemolele; o neia mau mea a pau a'u e hoakaka aku nei la ea, he mau puka aniani o ka make wale no ia a kakou i lohe ai mamua.
                Ua ao pono ia mai kakou eia, e like me ia i ao pono mai ai ia Adamu ma laua me Eva, penei; "E ai wale aku oe i ko keia laau kela laau o ka mahinaai nei. Aka o ko ka laau i ikea'i ka pono a me ka hewa, mai ai iho oe ia mea: no ka mea, i kou la e ai ai ia mea, he oiaio no e make oe." Kinohi 2: 16,17. Pela ke Akua i ao mai ai ia laua, a ua hoike mai no hoi oia ia laua i ke aniani o ka make, ua kuhikuhi pono mai ia ia laua i ke ala e hiki aku ai i kahi e poino ai, a ua hoike pololei mai ia laua i ke aniani o ke ola mau, oia hoi ko laua hoolohe ana a malama pono i kana olelo. Aka, aole nae laua i huli ma ka malama i kana mau olelo a me kana mau kauoha a pau; ua hele okoa no laua ma ko laua manao iho me ka hookuli a me ka hoolohe ole i kona leo, a ua ai laua i ka hua o ka laau a ke Akua i papa mai ai, a ua loaa ia laua ka uku pono no ka laua hana ana, e like me ka ke Akua i hoohiki ai no laua, e like me ia i palapalaia'i ma Kin. 2: 17. [E nana malaila.] Ua lele aku la laua a ua komo ma ka puka o ka maalea, a lele aku laua iloko o ka hale o ka make, me ka lele ana i o a i o e imi wale ana i puka hoomaha no laua e puka aku ai iwaho i ka lewa o ke ola. Ua paa laua, aia hoi laua e lele nui ana ma ka pukaaniani o ka poino nui (oia hoi ka hemo ana o ko laua aina maikai a ke Akua i haawi mai ai, a loaa iho la ia laila ka poino nui no ka laua hana ana pela,) Aia no laua e lele wale ana ma ka puka makani o ka hoka a me ka lewa o ka loma, a ua lele eha laua me ke kole o ko laua poo i ka houhou pinepine ana ma ia puka ino nei, oia hoi ka hana kali ka haua hua koke ole mai, ka hana luhi a me ke kaumaha, ka loaa ana ia laua o ke alanui o ka wi a me ka pololi ka eha a me ka hune, ka make i ka ai a me ke kapa iki.
                Ua hoka, ua loaa ia laua na mea ino a ke Akua i hoakaka mai ai mamua aku o ko laua ai ana i ko ka laua i ikea' ka pono a me ka hewa. Ua nanahu na holoholona hihiu, ku e ka Liona holo i ke kula, huhu ke Tiga holo i ka wao-