Ke Kumu Hawaii, Volume IV, Number 13, 21 November 1838 — Page 50
50 KUMU HAWAII (NOVEMABA,
nahele, ala na moo a nahu mai, lele na manu noho i ka lewa, hu na mea a pau ia laua, na ke Akua mai, oia ka hua o ka laau a laua i ai ai me ka hookuli. A loaa ia laua ko laua puu ma ko laua lae, alaila hoomaka laua e hana mahope o ka hana luhi hewa. Ua mahi no i ka aina hou a ke Akua i haawi mai ai ia laua, aole nae he aina maikai; he kula panoa lepo paakiki wale no. Aole loaa pono mai ia laua ka hua o ka aina hou a laua i komo ai. Ma ka hana nui i loaa mai ai ia laua ko laua waiwai a me na mea i pono ai ko laua noho ana ma ke ao nei mahope o ka ke Akua kipaku ana ia laua mawaho o ke kihapai nani o Edena. Ua ike oukou, e na kanaka a pau i heluhelu ma ke Kinohi i ka mooolelo no ka laua hana ana; malaila i hoikeia mai ai ke ano pololei o ka laua hana ana a me ko laua manao.
Ke ike nei kakou, ua aoia laua nei, a ua hookuli nae, a ua loaa ia laua ka lele kaumaha ana ma ka puka aniani o ka luhi a me ka hana makehewa. Ua ao pono nae ke Akua ia laua nei, aole pono e lele ma ia wahi o make auanei; aka aole nae laua i hoolohe a malama io, lele aku no laua, a mai paa loa laua ina aole ke Akua o Iehova i kii aku ia laua e hookuu mawaho o ka lewa ola iki, (Ke kihapai o Edena, ina ua paa loa laua ma ke aniani o ko ke Akua inaina. Ua aloha nui ke Akua ia laua, a kii aku la a hoolele aku la ia laua mawaho o ka mala maikai o Edena, e like me Kunui i hoolele aku ai i ua pinao la mai loko aku o ka puka o ka make.
Lele ka pinao, loaa ka aina maikai a me ka noho oluolu ana, lele Adamu laua me Eva, loaa ka aina ino, ka aina wai ole, ka aina hana nui a me ka luhihewa. Aloha ke Akua o Iehova ia laua a hoouhi mai i wahi kapa a haawi mai hoi i ka wa mihi no laua, a me ka mea nana e hoomaemae ko laua hewa, oia o Iesu Kristo ka Mesia ka Haku ke Keiki a ke Akua kiekie loa i hanauia ma ka Uhane na ka wahine ilihune; ke Keiki hoi a ke kanaka i hanauia ma ke kino, he mamo na Davida ka hua o ko Iesu opu, mailoko mai o Maria ka makuwahine ilihune a me ka ilikole, ka wahine nana ke kane i ike ole ia ia a me ka hapai ana na ka Uhane, e like me ia i palapala'i ma ka Mataio, mokuna 1: 18-21. "Penei ka hanau ana o Iesu Kristo: I hoopalau e ia kona makuwahine o Maria i wahine na ke kanaka o Iosepa kona inoa; aole nae laua i pili, a ikea oia, ua hapai na ka Uhane Hemolele.
Aka he kanaka pono o Iosepa, aole ia i makemake e hoino la ia ma ke akea; manao iho la ia e kipaku malu ia ia. A i kona manao ana ma ia mau mea, aia hoi, ikea'ku la ka anela a ka Haku e ia ma ka moe, i mai la, E Iosepa, e ka mamo a Davida, mai makau oe ke lawe ia Maria i wahine nau; no ka mea, ua hapai oia na ka Uhane Hemolele. A e hanau ana oia i ke keikikane, a e kapa aku oe i kona inoa o IESU; no ka mea, e hoola oia i kona poe kanaka mai ko lakou hewa mai." Oia nei ka ke Akua i kuhikuhi mai ai ia laua a i olelo e mai ai mahope iho o ko laua ai ana i ka hua o ka laau a ke Akua i papa mai ai ia laua, e like me ia i palapalaia'i ma ke Kinohi 3: 15. "E waiho no au i ka inaina mawaena ou a me ka wahine, a mawaena hoi o kou hua a me kona hua; nana e paopao iho i kou poo, a nau e pakuikui aku i kona kuekuewawae." O ka hua keia a ka wahine, ana i olelo e mai ai ia laua i ka wa o keia olelo ana. Ka mea keia i oleloia mai ai e ka poe kaula mamua aku o kona hiki ana mai i ke ao nei i olelo hou ia'i ma ka Isaia mokuna 9: 1—7. "O na kanaka i hele ma ka pouli, e ike auanei lakou i ka malamalama nui, o ka poe i noho ma ka aina aka o ka make, e alohi auanei ka malamalama maluna o lakou. Ua hoonui oe i ka lahuikanaka, ua hoomahuahua oe i ko lakou olioli; ke olioli nei lakou imua ou, e like me ka olioli ana i ka hoiliili ai ana, e like hoi me ka hauoli ana o ka poe puunaue i ka waiwai pio. O kona auamo kaumaha, o ka laau i hahau i kona kua, a me ke kookoo o ka mea hookaumaha, ua uhaki oe ia mau mea e like me ka la o Midiana. O na palekaua a pau o ka poe i kahikoia i ke kaua, a me na aahu i opeope pu ia me ke koko, e puhiia no ia mau mea, e lilo no i wahie no ke ahi. No ka mea, ua hanauia mai, he keiki no kakou, no kakou i haawiia mai ai, he keikikane. Maluna o kona ai ke aupuni, a e kapaia kona inoa, o KUPAINAHA, o KAKAOLELO, o KE AKUAMANA, KAMAKUAMAULOA, o KEALIIOKAMALU."
O keia ka mea i hanau ai ma ke kulanakauhale liilii o Betelehema ka inoa, e like me ia i oleloia mai ai e ka poe kaula, i palapala hou ia'i ma ka Mat. 2: 6. "O oe e Betelehema ma ka aina o Iuda, aole no oe ka mea uuku loa iwaena o ko Iuda poe kulanakauhale alii; no ka mea, mailoko mai ou e hele mai ana kekahi alii, nana e malamalama i ko'u poe kanaka o ka Iseraela.'' [Wahi a Iehova o na kaua.] Ka mea keia i hanau iho ai i ka no o ka la 25 o Dekemaba, i ka makahiki o ka honua eha tausani (4,000 e like me ia i palapala paha ia mai ai e ka poe naauao ma ka Hoikehonua mua aoao 197; penei, "Hanau ae la ka Mesia ko kakou ola hemolele, ma Betelehema, ma ka aina o Iuda, i ka po 25 pahu o Dekemaba" [wahi a ka poe imi naauao.]
Oia, o ka mohaihala keia o ka hewa ana (Akua) i olelo mai ai e hua mai ana na ka wahine mai.
Ua maopopo loa ma keia mau hoike a'u i hai aku nei ia oukou, a me na wahi e ae no hoi, ka oiaio o ke ko ana o keia mau olelo a Iehova ke Akua i olelo e mai ai ia Adamu ma laua me Eva; a ua ko ae la ia i ka wa hiki mai.
Auhea oukou, mai kuhihewa oukou e make ana laua ke mihi io laua no ko laua hewa, e like me ka ke Akua olelo ana mai ia laua e mihi. Aole kakou i ike pono ia mea, malia paha ua mihi no laua, a ua loaa e ia laua la ka Haku Iesu Kristo maluna ma ka lani. Nolaila, mai manao ae kakou, ua make paha a ua ola paha ko laua uhane; no ka mea, aole i hoakaka pono ia mai ko laua mihi ole ana a me ko laua mihi ana. O ke kipaku ana a ke Akua ia laua a me na olelo hooweliweli ana i olelo mai ai ia laua, oia wale no na mea i maopopo ia kakou ma ka palapala hemolele.
Aole loa pela ko ka pinao hihia ana e like me Adamu ma i hihia ai iloko o ko laua ike a me ko laua aoia. Ina paha i aoia ka pinao e like me Adamu ma i aoia'i, a hihia oia iloko o kona ike ana, ina paha ua lilo oia i mea hoohewaia; aka, ua maopopo, aohe mea hoolohe ka pinao i ke aoia, aka, ina i ao mai ke Akua ia ia e hiki no, no ka mea, aole mea hiki ole ia ia, hookahi wale no mea hiki ole ia ia o ka hana hewa.
He holoholona liilii nae ka pinao, aohe noonoo, aohe ona manao, aohe ona ike i na mea e hiki mai ana maluna ona; nolaila, he oi aku kona pono mamua o ko ke kanaka, no ka mea, ua aoia ke kanaka aole hoi i aoia ka pinao. O ka mua keia i hala ae nei maluna. Nolaila e noonoo pono i na mea i aoia mai ia kakou ma keia wahi maluna ae nei.
Na olelo pili a me na olelo pili ole, ka like a me ka like ole o ko kakou manao me na mea pono i loaa ia kakou ma ke ano mua o keia manao. Ua maopopo ae nei ia oukou na mea i hoakakaia iloko o ka mea mua, o na mea iloko o ka manao lua koe.
HILO, Okatoba 9.
Eia kekahi mea kupanaha a'u i ike ai ma Kau. I ko makou hoi ana mai, i kela kaapuni ana no i hoike ia aku ai i kela manao mamua. Ike aku la au i kekahi wahine e kahumu ana, o Kaauimaka kona inoa; E kalua pu ana oia i ka ai, a me ka wai iloko o ka umu, a