Ka Lanakila, Volume I, Number 4, 22 July 1909 — NA MEA ANO NUI O KE AO NEI NA LOINA O KEKAHI MAU LAHUI [ARTICLE]

NA MEA ANO NUI O KE AO NEI

NA LOINA O KEKAHI MAU LAHUI

B like me ka loli ana o ka aiiui. ko ea, ka lahui amo na olelo, pola uo ka loli ana o na hana a kola amo koia lahui ma ke ano o ke kamailio a hookipa makamaka ans ; a o keia niau lioakaka ana malalo iho viei kekahi mau moa ano nui e pili ana i ka launa ana a hookipa makamaka ana a kekahi mau lahui liko ole: l\la Mekiko he rula" paa loa ia laliui ka honi ana o na kamalei opio i na lima 0 ko lakou mau makua ma ko lakou wa e hele ai a e hoi mai ai no ka home; a pela no hoi mamua o ka wa moe, a inahope o ke ala ana mai. He kapu loa ke komo pu ana o na wahine ma ka huakai hoolewa. Na ka wahine hoapalau e kuai i ka lole wawae mare o ke kane. Na ke keonimana e kamailio mua aku 1 ka wa e halawai ai mc kekahi lede i kamaaina iaia ma ke alanui. O ke ko-ki oia ka punee o ka hanoliano, a e- kali kou noho ana a hiki i kou konoia ana mai e noho iho. Ina e nee aku ana kou noho ana ma kekahi wahi okoa mai ilaila aku, alaila, e hele mua oe e ike i kou mau hoa o ka noho ana oia wahi. > I ka maalo ana o na hoaloha elua ma ke alaloa me ke ku ole e kamailio kekahi i kekahi, he mea haule ole ka hoopuka ana o laua i keia mau huaolelo "adios" (good-bye). Ma Suedena, i kou kamailio ana i kekahi lopa haahaa, a nele loa, e wehe mua ae oe i kou papale. Ma Italia, i kou kau ana i kou lima ma ka poohiwi o kekahi lede ma ke alanui, he ino loa ia hana ana, ame he la he karaima. Ma Holani, ua manaoia o na wahine, he pono no lakou ke haalele iho i ka halekuai a hale-paina paha; oiai, na kane e puukiuki ana. Ma Sepania aole e ae ia keiiam Keonimana e haawi mua aku i kona lima i kekahi wahine no ka lu-lu-lima pu ana, oiai, o ko na wahine kuleana ia; a o ka mea e hana ana pela, ua nanaia aku oia Jie kanaka no ke kulana haahaa loa. Ina ua haalele aku oe i kou hale i kipa aku ai, q, ua hoi mai ka ona hale ia oe i keia mau huaolelo, "Nou keia hale ke oluoluia e kou hanohano no ke kipa ana mai," ua makemake ua naku 'la e lilo oe o ohana —uno de nosotros (one of us). Aka, i hoopuka ole mai oia i keia mau huaolelo ia oe, alaila, e hoomanao iho oe o ka mua ame ka hope P kou kīpa ana malaila. Ma Peresia, a i waena o ka pohai 'o ka poe ko'iko'i oia aina, e hai mua aku jana oe i ka ona hale he elua hora ma-

mua ao o kou kipa ana aku, a ho la okoa hoa mamua ao ina ho hana anō nui kau i manao ai. INI a kou hiki ana aku ma ua halo 'la, o halawai mua aku ana oo mo na kauwa a ka liaku hale, a he mau lioomaikai ke loaa mai ana ia oe o like mo ke kiekie o kou kulana. O ka aoao hema, aole o ka akau, kahi i manao nuiia oia ka aoao o ka hanohano. Ma ke komo ana iloko o kekahi hale, aole e aa kekahi Tureke e komo aku ma na kamaa. O ka poe o ke kulana kiekie he mau kamaa pilipono ko lakou, a wiliia hoi na 010010 wawae me na apana welu kohu likini hololio. Aole o lakou holoi ia lakou iho me ka wai i hbloi muaia. Ma SUna, aole he wehe ana i ka papale ma ka wa e komo aku ai oe no ke kipa ike ana i kekahi o kou mau makamaka a hoaloha, aka, he waiho lakou i ko lakou mau kamaa mawaho o, ka puka komo. Aole he moena holoi wawae mawaho o ka lanai aka, i kou komo ana aku iloko o ka hak, e ike no aunei 00 i na halii veleveta kumukuai nui; a maluna o lakou e kukuli ai no ka pule ana. Iloko o ka wa kaumaha a luuluu, ua lawe ae ka lahui o ka aina laula o Kina 1 -ka aahu keokeo no ka hoike ana i ka piliaiku o ka manao. Ma Etiopia, he aahu uliuli; ma Tureke, he aahu maku'e; a ma Aigupita, he aahu puahau. He okoa loa no ke ano o na launa makamaka ana ma Kina, a no ka mea, e ninau aku ana a ninau mai na hoaloha i ko laua mau ano pakahi, ko laua ohana, ka hana, ka aahu, na holoholonā, a ku ke pa'i hana ka haawe i ka lehulehu maoli o na ninau; a o kekahi oia mau ninau oia keia: "Owai kou inoa hoohanohano?" "O kou inoa lopa o I Kang." "Mahea kou hale alii?" "Aia ma Lau Chong ko'u wahi pupupu hale." "Ehia au mau kamaiki maikai a maemae?" "He elima-a'u mau keiki pono ole." "Pehea ke ola kino o kau hookapuhi o na po mahina?" "0 kahi luahine pi a maua, he maikai no." I kou wa e hiki aku ai ma Ka naie o Kekahi Pake, a kono mai kela ia oe e noho a ai pu jne ia, e hoomanao koke oe aole oe i makemakeia e noho loihi aku, a no ka, mea, mai lp. no ka haku o kela home i kipp, aku oe malaila no kā makilo ana. I noho haman kela aole koi mai īa oe e ai, a niki nae i ka wa ai, alaila, ua makemakeia oe e ai pu me ia. No na hanauna ekolu, ua kaa aku ke ko'iko'i o ka ae-like hoopaa i hanaia e ka makuakane maluna o kana mau keiki. O ka makuakane i loaa he kei'kikane kana ua noa iaia ka aie ana. Ina he mau kaikamahine kana ; alaila, ua kaupa-

lona waleia no lta hiki ana kc aie; oiai, ua Kaupale waloia no na kaikamaiiine ma ka \va o ko lakou maro ana, no ka uku ana i na aio o ka lakou mau kane. O na luahine o lakou na akuakii o na ahahui. I ka halawai ana o kekahi me kekahi, e lulu no kela i kona mau lima iho. ina ma ka halawai ana a o ka makamua iho la keia o ka hui ana no kahi wa loihi i hala, āl&ila e wa'uwa'u aku a wa'uwa'u mai kela i ke kua o, kona hoa a hiki i ka ūiha ana, me ka ninau ana penei: "E hele ana oe i hea?" "Heaha kau hana ke hiki oe ilaila?" "Ua nui kau raiki& Ehia ou mau makahiki?" "Heaha ke kuai o kou-mau'kamaa?" "Nohea mai kou mau paa makaaniani?" "He punaohe anei ma kou poli?" "Ihea aku oe e kuai paka ai?" A he nui aku na ninau lehulehu e lele ana i o a ia nei.