Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 1, 14 February 1834 — NO KA ELEPANI [ARTICLE]

NO KA ELEPANI.

O ka Elepani ka mea nui o na mea wawae eha a pau. Ina e ku kekahi kanaka maluna o ke poo o kekahi, alaila, like ko laua kiekie me ko ka Elepani. Ewalu kapuai ke kiekie o kekahi, a he umiku mamalima ko kekahi. Aole i like ke ano o ka Elepani me ko kekahi ilio e. Ua kiekie kona kua, a ua kuapuu; aole hoi i like me ke Kamelo. Ua nui loa kona kino; ua pokole kona ai, a ua nui hoi; ua palahalaha kona mau pepeiao aole nae i ku iluna, ua pili no i ke poo; ua uuku loa kona mau maka, e like paha me ko ke kao: ua nui loa kona mau, wawae, a ua loihi, a ua manamana hoi, elima no mana, ua pokole nae. He ano e wale no kona ihu. ua loihi loa me he laau la, a hiki loa ka nuku ilalo i ka lepo; a ma kela aoao, keia aoao o ka ihu, he niho nui loa, oia ka mea i ole oia he: niho elepani. Ua keokeo loa kekahi Elepani aole nae i nui na Elepani keokeo he ahinahina wale no ka nui. Ua manoanoa kona ili, a ua puupuu, a ua huluhulu iki. Aia ma na ululaau o Inia kahi e holoholo ai, a ma Aferika no hoi kekahi. O na lau laau a me na lala laau. a me na aa kana mea ai nui. E ai no hoi ia i ka mauu a me ka raiki, .a me ka huapalaoa ia hua aku ia hua aku. E hiki wawe loa ke hoolaka i ka Elepani. Ina e manao kakou e hoolaka i na holoholona e, a laka. loa, e pono no ke hana i ka wa uuku: aka, e hiki no ke hoolaka i ka Elepani i na manawa a pau i ka wa uuku, a i ka wa nui, a i ka wa elemakule no: a e hiki no ke ao koke aku ia ia, a hoolohe mai no ia i ka leo o ke kahu. Aole makemake ka Elepani i ka mehameha. Ina i nui lakou, ka poe i noho pu, a hele pu, o ko lakou mea oluolu ia. Nolaiia, ina i ikeia kekahi Elepani ma ka

ululaau, ua maopopo i ka poe imi. na nui no na Elepani kokoke mai. no ka mea, e hele pu wale no lakou, i kekahi manawa he haneri no lakou ma kahi hookahi. He loihi ke ola ana o ka Elepani, he pokole ko ke kanaka. Ua oleloia, he haneri makahiki a me kanalima keola ana o kekahi. He akaikahi paha na mea i ola loihi pela; ua nui na mea i hiki i ka haneri a me ka iwakalua o ka makahiki. Ua nui ka ka Elepani lawelawe ana, me kona ihu, ua uuku ka kakou lawelawe ana me na lima. Me ia no ia i hoiliili ai i kana ai, a hooomo no iloko o ka waha; a oia hoi kona huewai a piha, ninini iho la no iloko o kona puu. Oia hoi kona pahikaua, a hiki ia ia ke hahau ikaika loa. Malaila no kona hanu ana, a me kona honi ana. E hiki wawe loa ka ka Elepani honi ana i ke ala a me ka pilau, a ua akamai loa i ka haha. Ina paha he iwakalua kanaka, a he ohia ko ke kahi maloko o kona eke, honi koke no ia, a kii aku e haha, a loaa no, aole nalo. No kona a kamai i ka haha ana, hiki no ia ia ke lalau i ka pane, a me ke kuikele a me ka hapaumi, a lawelawe no. Ina hakaka oia me kekahi holoholona, e make no na holoholona a pau i kona mau niho nui ke ku. Me ia no e hiki ia ia ke hoolei iluna, a welu liilii ka bipi a ma ka Liona a me ka Tiga. Aole mea ola ia ia, ke kuia i kona mau niho Ina hana maikai ke kanaka i ka Elepani, he mea e kona laka, a me kona lokomaikai. O na mea ulu wale no kana mea ai, nolaila aole loa ia i luku aku i na holoholona i mea ai nana. Ua nui loa kona aloha i kona poe makamaka, a e malama no ia ia lakou maloko o ka eha a me ka make. A e hoomauhala no kakahi, aole loa e ole kona hoopai ana i ka hewa: aole e poina e manao mau no. Ma Inia, a me Aferika he waiwai maikai loa ka Elepani. E hiki no ia ia na hana a pau ke ao

pono ia. Nana no i kauo ka laau; no na moku, a na hale; e hiki ia ia ke amo i na mea kaumaha loa a lawe i kahi loihi; e wawahi no ia i ka hale kahiko. ke kauohaia; e kokua no hoi mamuli o ke kanaka i ka hemo ana o ka ukana o na moku, a e kauo i ka moku hou i kai, a hana no ia mea aku, ia mea aku ke ao pono ia. Lahainaluna Feb. 15. 1834. NO KE KULANUI. I keia manawa he 76 haumana. Ua kaawale lakou i eono mau papa. Maka Anaaina a me ka Helu, hookahi papa; ma ka Palapala holoholona a me ka Helu, hookahi papa; ma ka Helu wale no ekolu papa; a ma ka Palapala honua hookahi, a ua mahele iho nei ia i elua papa liilii iho. I keia mau la, ua ikaika kekahi poe ma ka lakou hana iho, ma ke kukulu hale, he hale maoli ka kahi a he hale pohaku lepo kahi, a i mea hoi e maikai ai ka hale; ua ikaika hoi kekahi poe ma ke ao; aole maopopo ka makemake o kekahi poe i ke ao, no ka palaualelo a me ka ike ole i na mea o ke kula i kela la i keia ia. Waimea, Kauai. lan. 20, 1834. Palapala mai o Mr. Wine penei: "Aole maikai ko makou poe kula mamua e like me keia manawa. I keia mau malama eha i hala aku nei, ua aoia a i 396 haumana i ka heluhelu. A ke imi nei no kekahi poe i ka pono nui no ka uhane." Auhea oukou e na kumu o Maui nei; Pehea ko kakou poe kula? E nana mai i keia, a e hoomahui kakou. Oahu, Honolulu Feb. 6. 1834. Penei ka palapala ana a Mr. Kalaka. "Pono ole ko'u naau, no kā mea, aole oe i hoakaka mai i kou manao i na kuia. Ke hoi hope nei makou ma keia moku puni. O kekahi ano hou ma ka hana. ka pono."