Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 18, 1 September 1834 — Page 3

LAMA HAWAII.

huikanaka a pau. Lanakila o Kaisara maluna o lakou, a mahope iho, noho malie no ko na aina a pau malalo o ka poe Roma.
            He Alii akamai o Auguseto i ke kaua, a me ka malama ana i kona aupuni. He Alii noonoo oia, he naauao ia ma na mea a pau o keia ao.
            Ua imi ikaika ka poe Roma, a me ka poe Helene i ka naauao. Nui na kula, a me na kumu, a nui wale ka palapala i kakauia'i e ka poe naauao: o ka palapala no na akua kekahi, a no na kanaka kekahi; ka palapala no ka lani, a me ka honua, a nui no hoi ka lakou palapala mele. Ua loaa mai ia kakou kekahi o ka lakou palapala, a ua nalowale ka nui. O ka ike ana a kanaka he nui wale i ka olelo a ka poe Helene, oia ka mea e palahalaha'i ka olelo a ke Akua.

§3. No na mea e poino ai ka noho ana o kanaka ia manawa.

            Aole ike ka nui o kanaka i ke Akua maoli. Nui loa na akua wahahee a ka poe Roma i malama'i. I ke ao, a me ka po, kulou ilalo lakou imua o keia mau akua hoopunipuni, imua o na kii, a me na holoholona, a me na manu, a me na mea kolo. Ua kukulu lakou i na luakini, a me na heiau he nui wale; a nui na kahuna pule ia lakou. Ua mohai pinepine lakou i ko lakou mau akua, i na holoholona a me kanaka. No ko lakou hoomana ana i keia mau mea wahahee, lilo ai lakou i poe hana i na mea ino a pau loa. Aohe paha mea ino a lakou i hana ole aku ai. Na Paulo i kakauia'i ka lakou hana ana, aia ma kana palapala i ko Roma poe. 1: 21—-32. Ua akaka loa ka oiaio o ka ke Akua olelo. Aole i ike aku ko ke ao nei i ke Akua ma ko lakou naauao ana.

§4. No ke ano o ka poe Iudaio ia manawa.

            Ike no ka poe Iudaio, ka poe mamo a Iseraela i ke Akua maoli, no ka mea, ua loaa mai ia lakou ka palapala hemolele kahiko, a me ka poe kumu: aka, i ka wa la Iesu i hanauia’i, nui ka pouli maluna o lakou. Ma ka waha, malama no ka nui o lakou ia Iehova, aole nae ma ka naau. He poe pio lakou ia wa, i ko Roma. O Herode, ke Alii malalo o Kaisara, ko lakou Alii nui. He Alii malama ole i ke Akua, o Herode. Nui kana hana hewa ana, a nana no i ao aku i kona kanaka i ka aoao ino o ka poe Roma.

§5. No na aoao o ko ka poe Iudaio hoomana ana i ke Akua.

            Ekolu aoao nui o ko ka poe Iudaio hoomana ana i ke Akua. Eia kekahi, ka aoao o ka poe Parisaio. Eia kekahi, ka aoao o ka poe Sadukaio. Eia hoi kekahi, ka aoao o ka poe Esena. Ua ku e lakou a pau loa kekahi i kekahi me ka inaina a me ka hakaka.

§6. No ke ano o keia mau aoao.

            1. He poe ikaika ka poe Parisaio ma ke kanawai o Mose. Ma ka waha, paulele lakou i ka ke Akua olelo, aole nae lakou i malama. He poe hookamani lakou. Nui ko lakou makemake e mahaloia mai ai e kanaka, no ia mea, i ko lakou hoopololi ana, hapala lakou i ko lakou mau maka; a i ka lakou pule ana, ku lakou ma na halehalawai, a ma ka huina alanui, i ikea mai ai lakou e kanaka, aka ma kahi malu, nui ka lakou hana hewa ana. Ua hahai ka poe makaainana mamuli o ka poe Parisaio, me ka mahalo nui, no ka lakou pule pinepine ana, a me ko lakou hoopololi ana, a me ko lakou holoi ana i ka wai.
            2. O ka poe Sadukaio. Hoole ka poe Sadukaio i ka nui o ka ke Akua olelo. Hoole lakou i ke ala hou ana o ke kino, a me ke ola ana o ka uhane ma kela ao mahope. Aole nui ka poe Sadukaio e like me ka poe Parisaio; aka, hahai kekahi poe Alii, a me ka poe waiwai mamuli o keia aoao. Nani ko lakou inaina ia Iesu. Ua paulele kekahi poe Parisaio ia ia, aole paulele paha kekahi Sadukaio.
            3. He poe e ka poe Esena. I ko lakou hoomana ana i ke Akua, haalele lakou i na kanaka, a noho lakou ma ka aina nahelehele me ka noonoo. Hoole lakou, aole loa e ala hou ke kino. Hoowahawaha lakou i ka waiwai o keia ao. Ua hahai ka poe palaualelo mamuli o keia aoao.

§7. No ka poe haipule io ia manawa.

            I ka wa i hanauia'i o Iesu Kristo, aia no kekahi poe haipule io ma Ierusalema. Ua kaumaha ko lakou naau i ka lilo ana o ka poe Iudaio i poe malama ole aku i ke Akua, a ua kali no lakou i ka puka ana mai o ka la ola, i ka hiki ana mai o ko lakou Mesia. Pela o Iosepa, a me kana wahine o Maria, ka makuahine o Iesu. Pela o Simeona, a me Ana, ke kaulawahine ke kaikamahine a Panuela, a me kekahi poe e ae. A i ko lakou kali ana ma Ierusalema, me ka pule, a me ka hoopololi ana, aia hoi, puka mai ka malamalama nui e hooliilii mai i ka pouli o ka po.
 

HE WAHI NIELE.

            I ko Iesu hanau ana, owai ke Alii nui o ko Roma poe? Pehea ka nui o ia aupuni? Pehea kona aoao hikina? a me ke komohana?
            Ehia mile ka loa a me ka laula? Owai na aina maloko? Ehia kanaka? E hai mai i na mea e pono ai ka aina ia manawa? Pehea ke Alii?
            Pehea na kula, a me na kumu ia wa? Ua nui anei ka palapala ma ka lakou olelo? Heaha kekahi mau mea e pono ai ia wa? Ua ike anei kanaka i ke Akua maoli? Heaha ka lakou mau mea e malama'i?
            Pehea ke ano o ka poe malama ole i ke Akua? Nawai i kakau ai i ka moo-olelo o lakou. Pehea na Iudaio ia manawa? Owai ko lakou Alii nui?
            Ehia aoao a ka poe Iudaio hoomana ana? Owai kekahi? Owai ka lua? ke kolu? Pehea ka poe Parisaio?
            Owai ka i hahai mamuli o ka poe Parisaio? Pehea ka poe Sadukaio? Owai ka i hahai? Owai ka poe Esena? Owai ka i hahai mamuli o lakou?
            Aole anei kekahi poe haipule ma Ierusalema ia wa? Owai lakou?
 

HE OLELO KIKE
NO KA OLELO A HAWAII NEI.
Kamailio pu ke kumu me na haumana, penei.

1.         Kum. Ea, auhea oukou: E hiki anei i ka pohaku ke hai mai i ka manao
            Hau. Aole.
2.         Kum. E hiki anei i ka pauku laau ke hai mai i ka manao?
            Hau. Aole loa.
3.         No ke aha la?
            No ka mea, aole manao o ia mau mea, aole hoi he waha.
4.         E hiki anei i na mea waha a pau ke olelo mai?
            Ae paha; aole, hiki no i kekahi poe, a hiki ole i kekahi.
5.         Owai ka mea e hiki ai?
            O ke kanaka.
6.         Mahea i hai mai ai ke kanaka i kona manao?
            Ma ka waha mai.
7.         Ehia mea o ka waha? E noonoo pono oukou a e hai mai.
            Ehia la? O ke a luna, o ke a lalo, o ke alelo, a o ka lehelehe oia ka makou i ike ai; oia paha ea?
8.         Oia hoi ha. A pehea ka poe holoholona, aole anei he waha ko lakou e like me kakou.
9.         Ua maopopo anei ka manao ma ko lakou waha mai?
            Aole, he walaau wale no ka lakou, he ano ole.
10.        Ae ka hoi, he ano ole no, nolaila ua like me kekahi walaau ana o oukou nei.
          Kahaha; he walaau wale ia, aka, aole noonoo o ka poe holoholona, aole manao, aole hoi uhane.
11. Oia, no ka uhane ole. A e noonoo pono oukou ea, a e hai mai, mahea ka like ole o ke kanaka me ka holoholona.
            Eia, ma ka hiki pono i ke kanaka ke noonoo, a manao ae, a e olelo aku i ka manao ia hai, a kamailio pu me kona hoa, a aoia mai kela mea keia mea, aka, o ka holoholona, aole ona manao, aole e hiki ia ia ke kamailio pu, aole e hiki ke olelo mai, aole hoi ia e noonoo ae i na mea ma keia hope aku, he kino wale no kona.
12.        Ua maopopo anei, okoa ke kino okoa ka uhane?
          Ua maopopo no; penei ko makou lohe ana ea, o ke kino o ke kanaka, ua like me ke kino o ka holoholona, ua like hoi ka io kanaka a me na iwi kanaka me ka io holoholona a me na iwi holoholona, he mea manao ole.
13.        Ae ka paha, a nohea i kupu mai ai ka manao kanaka?
          No ka uhane mai no.
14.        Ua lawa anei na kanaka a pau i ka uhane?
          Ae, ua lawa no, a ma ka waha i puka mai ai ka olelo a maopopo ka manao maloko o ka naau a o ka uhane paha.
15.        Ua like anei ka manao o na kanaka a pau?
            Aole like, ua naauao kekahi, ua naaupo kekahi.