Ka Lama Hawaii, Volume I, Number 18, 1 September 1834 — Page 4
LAMA HAWAII.
NO KA POE HAALELE KULA.
Ua manao wale ia, o ka molowa ke kumu i haalele ai na haumana i ke kula. Eia ka mea i akaka loa ai ka haalele ana a me ka molowa.
Ma ka pepa hea inoa o na haumana, ua nui wale na kiko o ka poe haalele kula a me ka poe molowa. A malaila no i akaka loa ai i ke kumu a me na haumana a pau, ke ano o ua haumana molowa la. Ma ka ke kumu ninau ana mai ia ia penei; "I hea oe e mea i keia mau la iho nei?" I aku la ia; he lohe ole ko'u i ka pu. A i ole ia, kapilipili aku no: i ka auau au. A pela aku no e kapilipili ai, he mai ko'u ia mau la. A i ae la hoi kekahi, i noho aku hoi au i ka mai o mea. E mahiai ana au. I ka lawaia hoi au. I ka hana hoi au a kuu hakuaina. I uka au. I iho au i kai he wahi mea na'u. E pii mai ana no hoi au. Mawaho iho nei no hoi au. He wahi umu ka'u. E hiamoe ana hoi au. He nui wale na mea kapilipili ia i koe, aole e pau i ka hoakaka ia. O keia mau olelo a na haumana i hoike aku ai i ke kumu la ea; ua oiaio kekahi, ua wahahee kekahi. Ua pololei kekahi, ua kekee kahi. No ke kapilipili wale aku kekahi i wahi e huhu ole mai ai ke kumu. A no ke kau o ka manao i ka hoi i ko lakou wahi iho kekahi hoolawehala ana.
Auhea oe e ka mea e manao ana e haalele i ke kula? Mai uhu nui wale oe i ka hoi i kou wahi iho, e like me ko noho naaupo ana mamua. I mai la o Solomona, "Me ka ilio i hoi hou ai i kona luai, pela ke kanaka hewa i hoi hou ai i kona hewa."
Aole anei ou hopohopo iki ia ole o la? E hoolohe hou mai oe. Penei hoi ka Petero i ana mai. "O ka mea i lohe i ka olelo a ke Akua a haalele i ka ino o ke ao nei, a hoi hou aku ma ka hewa, ua like no ia me ka puaa i holoi ia a hoi hou no i kona moe ana i ka lepo. Aneane pili loa keia olelo i ka poe haalele loa i ke kula nei, a hoi hou aku i ka naau po.
O ka hiamoe i ke ao kekahi mea a kakou i lohe ai he mea pono ole. O ka hiamoe i ke ao, he haumia ino io no ia. I mai ke kumu penei: "Mai hiamoe i ke ao. Na na holoholona hihiu o ka nahelehele e moe i ke ao, na ka poe i luhi i ka imi, a i ka hana i ka po, i mea ai na lakou. Ma ka po wale no e moe ai na kanaka aole ma ke ao." Auhea oukou e na haumana a pau; Mai hiamoe i ke ao; oia ka hoomaunauna i na la a me na hora i loaa mai i ke Akua.
NO KA HOOLOHE A ME KA HOOKULI.
Eia ko'u manao, o ka poe i hoolohe i ka olelo o ka pono, o lakou ke ike i na olelo o ka pono.
He mea hoopailua ka hewa, na ka poe e malama ana i ka oiaio. Ua like ka poe hoolohe, me ka poe e ala ana, ua lohe lakou i na mea pono o ke aupuni ka lani; ua makau lakou i ke ahi pio ole, o ka make mau loa.
Ina o ka poe i hookuli, aole o lakou hoolohe i ka pono, no ka mea, ua hoowahawaha lakou i ka oiaio. Peneia ka Paulo olelo ana mai ma ka Epeso. 5: 14. "Eala ae oe e ka hiamoe." O ka hookuli; ua like me ka mea e hiamoe ana, o ka mea e hiamoe ana, ua like ia me ka hewa. O ka hewa, ua like no ia me ka make, pela ka poe i manao ole i ka pono.
No ke kani kau ana o ke kane i ka wahine i ka lilo ana i ke kane hou.
Ina i lilo ka wahine a kekahi kanaka i kekahi kanaka e ae, uwe no ia i ke aloha o kana wahine; a kaawe ia ia iho a make.
A pela no ka wahine ke lilo kana kane i kekahi wahine, uwe no i ke aloha a kaawe ia ia iho e make no ke aloha no ona; o ke ano hookahi ana no ia o keia mau mea a pau.
Eia kekahi, ina he wahine make maoli, he wahine maikai loa paha, a nui loa kona aloha i kana kane, a me kona mau makua ponoi, a me na makua o ke kane; me na makamaka o lakou a pau loa, akoakoa pu lakou a pau, olelo lakou i kekahi i kahi; e hoomake kakou ia ia nei, ae like ae a lakou a pau, a hana iho la i ka la i make ai ua wahine la, oia ka la e ai ole ai i ka ai mai kakahiaka a ahiahi poeleele; alaila ai i ka ai.
Eia kekahi, o ka manao o na makua i na keiki; he mau keiki ui paha: manao lana e waiwai auanei kaua i ka kaua mau keiki, manao laua e hoomoe i kane lawaia paha, i kane ai aina, i kane kalaiwaa, a makemake ole na keiki e moe; alaila, hoomaau loa na makua i na keiki; no ka mea, e ake no laua e moe i ke kane a laua i makemake ai, alaila, oluolu ko laua manao.
No ka Lama Hawaii.
Na na Misionari i lawe mai ka olelo a ke Akua ma keia pae aina. Na lakou i hai aku i na kanaka; aia ke Akua i ka lani, o Iehova, o Iesu, o ka Uhane hemolele, a kolu lakou; Aka, hookahi no ia Akua, pela ka lakou hai ana mai: a mau loa no ka hai ana, a me ke ao ana. Na lakou no i ao mai i ka palapala, a me kekahi mau kumu kanaka maoli; Na lakou no i ao mai i ka piapa, a me na palapala e ae, a ike kekahi poe kanaka, alaila, hoouna ia aku la kekahi poe kanaka i poe kumu palapala, e ao aku i na kanaka o na aina, a me na Moku, a me na ahupuaa, a me na aialo. A pau na kanaka i ka ike, a huli ma ka olelo a ke Akua; hooikaika kekahi poe i ka hai manao. Hai mai na kumu: e pule, e mihi, e haalele i ka hewa, e noi aku i ke Akua; hai io mai no lakou pela, a hoomau loa no ka hai ana e noho nei. No ka mea, he oiaio.
Aole he wahahee iloko o lakou. No ka poe hooikaika, hooikaika no lakou me ka hoike io aku i ko lakou iho: me ka wahahee kekahi; me ka hoonioniolo o ka manao kekahi, me ka ho ka mai; hooikaika no me ka oiaio kekahi, a ike mai na kumu ua pono, alaila hoomakaukau ia e komo maloko o na hana a pau: no ka ike o kekahi poe kanaka i ka palapala, i hoouna ia aku ai i kumu ao palapala e ao aku ai i na aina.