Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 6, 4 February 1875 — Page 4
Na Ekalesia o Kawaiahao a me Kaumakapili.
Halawai kakahiaka, la Sabati .... hora 10½
Halawai po ..... hora 7½
Halawai Apana auina la ..... hora 3½
Kula Sabati ..... hora 9½
OLELO HOAKAKA.
I mea e kokua ai i ka hooholo mua ana o ko kakou nupepa KA LAHUI HAWAII, e haawi aku ana makou i ko makou poe Luna, he UMI KENETA no kela dala a me keia dala a lakou e hoihoi pono mai ai i keia Keena. A ma keia, ua maopopo ina he Luna ikaika a eleu ma kana hana e loaa ana iaia na dala maikai, mai ka umi a hiki i ke kanakolu! Ina he Luna ikaika loa nona na inoa o ka poe Lawe Pepa he tausani, he mea maopopo, e loaa no iaia he HOOKAHI HANERI DALA!
Eia kekahi, aole makou e makau ana i ka luhi i ka imi ana i na mea i ku i ka makemake o ka lehulehu, o ko na aina e a me ko ka home ponoi. E hooikaika ana makou e hoolilo i keia Nupepa iwahaolelo wiwo ole no ka pono kaulike o ka Lahui, a i koo no ke ku lanakila ana o ka makaainana Hawaii maluna o kona kahua ponoi o na malamalama. O ko makou ake nui, e lilo keia pepa i mea hoonanea a hoowalea, hoakaka a hoonaauao no ke ola. O ka lawe nui ia o ka Pepa kekahi mea e ko ai keia manaolana, no ka mea, pela e hiki ai ia makou ke hoonui aku i na lilo no ka hookiekie ana i kona mau ano maikai a pau, a e lilo ka Pepa i makepono loa no kahi DALA HOOKAHI wale no. Nolaila, e ikaika! A e lawe lokahi i ka LAHUI HAWAII.
NA KULA SABATI.
NA HAAWINA NO FEBERUARI.
F e b. 7.—Ka hewa o Akana. Iosua VII: 6—15.
6 Haehae iho la o Iosua i kona aahu, moe iho la kona alo ilalo i ka lepo imua o ka pahu o Iehova, i ke ahiahi, oia, a me na lunakahiko o ka Iseraela, kau ae la i ka lepo maluna o ko lakou poo iho.
7 Olelo aku la o Iosua. Auwe, e Ieho va, e ka Haku e! No ke aha la oe i lawe iki mai ai i keia poe kanaka, ma keia aoao o Ioredane, e haawi ia makou i ka lima o ka Amora, e make ai makou? E aho i oluolu makou, e noho ma kela aoao o Ioredane.
8 E ko'u Haku, heaha la ka'u e olelo aku ai, i ka wa e huli ai ka Iseraela i ko lakou kua i na enemi o lakou.
9 E lohe auauei ko Kanaana, a me ka poe a pau e noho la ma ka aina, a e hoopuni mai lakou ia makou, a e hooki loa lakou i ko makou inoa, mai ka honua 'ku. Pehea la oe e hana'i i kou inoa nui?
10 Olelo mai la o Iehova ia Io sua. E ku mai oe iluna. Heaha la kau e moe nei ilalo ke alo?
11 Ua lawehala ka Iseraela, ua ae hoi lakou maluna o ka'u berita, a'u i kauoha aku ai ia lakou, a ua lawe hoi lakou i ka mea laa, a ua aihue a ua hoopunipuni hoi, laua waiho pu no hoi ia mea me ko lakou mea iho.
12 Nolaila, aole hiki i na mamo a Iseraela, ke ku imua o ko lakou poe enemi, ua huli lakou i ko lakou kua i na enemi o lakou, no ka mea, ua laa lakou; aole loa hoi au e noho pu hou me oukou, ke hoopau ole oukou ia mea laa mai o oukou aku.
13 E ku iluna a e hoomaemae i kanaka, a olelo aku, E hoomaemae oukou ia oukou iho, no ka la apopo, no ka mea, ke i mai nei o Iehova, ke Akua o ka Iseraela penei, He mea laa iwaena pono o oukou, e ka Iseraela, aole oukou e hiki ke ku imua o ko oukou enemi a kipaku oukou i kela mea laa, mai o oukou aku.
14 I ke kakahiaka, e nee mai oukou ma ko oukou ohana, a o ka ohana a Iehova e lawe ai, e neenee mai lakou ma ko lakou hale, a o ka hale a Iehova e lawe ai, e nee mai lakou ma ko lakou ohua, a o ko ka ohua a Iehova e lawe ai e nee pakahi mai na kanaka.
15 Eia hoi ka hope, O ka mea e loaa me ka mea laa, e puhiia oia i ke ahi, oia a me kona mea a pau, no ka mea, ua ae oia maluna o ka berita o Iehova, a ua hana i ka mea lapuwale mawaena o ka Iseraela.
Na Anoai o ke Kaona nei.
HELU 2.
Ua hai ia'ku no na mea ano nui i hapai ia e na makaainana aloha 'Lii ma ka halewai nui ma Kaumakapili, a ke makemake nei hoi au e hai aku i na mea liilii. Oiai na mea manao e kamailio ana, (ina wau e kuhihewa ole, o ka lehulehu holookoa no ke hauwawa'na, a he kakaikahi na haiolelo maoli) lohe aku la au i ke kamailio a kekahi mau elemakule elua mamua iki iho o'u, a penei na olelo a laua:
"Ka, ke lohe aku la no oe i na olelo a Kuaea?" wahi a kekahi.
"Ka! kupanaha no hoi kau ninau, pehea la hoi e lohe ia'ku ai ua hele a hauwawa, hookahi no paha mea hiki ke hoomaopopo ia, oia ke kuhi mai a na lima me ka luli o ke poo."
"Nolaila hoi ka'u ninau, ke ike nei au i ka poepoe o na waha a o na huaolelo hoi aohe wahi mea a lohe ia'ku, eu hoi kaua, aohe waiwai o ka noho ana'ku me ka lohe ole ia o na manao, ua like kaua me he mau kii pohaku la," a puka aku la laua iwaho.
O keia iho la ka hoike oiaio no ka malu ole o ua halawai nei.
Pakele kekahi hoa'loha o'u i kekahi o na la i hala ino nei. Ua komo aku kela iloko o kekahi keena oihana o ke kaona nei a noi aku la i na paahana i wahi paka no kona ipupaka; me ke ano lokomaikai lakou i makana mai ai i ka mea i noi ia, a hoomaka ihola ia e hahao i kona ipupaka a piha, koe ae la i ke ahi a hoomaka iho la e puhi. Aole paha i hala ka minuke hookahi mahope iho, oiai oia e nanea ana i ke kamailio, hoomaka ae la ka paka e pipi liilii, nana iho la ia aohe wahi ano e o ka paka a pela no hoi ka ipupaka a hoomau hou aku la no e puhi, aole nae i liuliu iho, o ka pipi hou ae la no ia a pahu ae la ka paka a helelei aku la ma o a maanei. Iloko o keia manawa, ke noke mai nei ua paahana i ka akaaka, a ke ku nei hoi keia me ka naka ana o kona kino holookoa no na mea ano e a ianei i hoomaopopo iho ai. "Kahaha," wahi ana, "no na makahiki he umi i hala ae nei, ua puhi mau au i keia mea he paka, a akahi no hoi a ike i kekahi mea kupaianaha o keia ano, heaha la!" A no ka hoomau loa o na paahana i ka akaaka, ua ninau aku la kela i ke ano o ia paka. Ua hai ia mai la, no ka hooukiuki o ka mea paka i ka pau pinepine i ka hao malu ia, no ka mea, e hoopiha mau ana ia i kona pahu paka, a ina e kii aku ua pau, no ia mea, ua hui iho la ia he hookahi puna pauda me ka paka, oia ua mea kupaianaha nei. Aole anei he kumu ao maikai keia? "E haalele i ka paka, alaila, aole e pau i ka hao ia, a a aole hoi e hoohikilele ia e ka pauda."
Huliamahi ka hoi na kane me na wahine iloko o keia mau la ma ka hana maikai o ka pepa. No ka nui no hoi paha o ka waiwai o ia hana ke kumu i huliamahi ai. No ka ihiihi no hoi paha o ke kulana o ke kanaka akamai i ka pepa me ka piha naauao no hoi o ka "hai lo" ke kumu i hoopapau loa ia'i. Ina e "poakaima" iho ia'u o ka piha no ia o ka'u mau umeke nui i ka poi, a lele wale mai la no na apana kamano o Ulakoheo, nui ka ai na ko'u ohana, aole e hele auwana ka'u mau keiki no ka pololi, no kamea ua hooikaika au a ao ka po, ua makole ko'u mau maka. O kekahi mea no hoi o'u i pomaikai loa ai, oia no ka lehulehu o ka'u mau keiki, a ke ao nei au ia lakou ma keia hana maikai, a ke pii ikaika nei ko lakou naauao, nani ko lakou kulana imua o ka lehulehu, a hanohano ka inoa o ko'u ohana, a aole o kanamai o ka waiwai. Hanohano io no! nana'ku oe ia mea ma o uka ae nei la, i ka hoopapau no ka i ka pepa a o ka loaa no ia o ka makana o ke kudala ia o ka pa me ka hale i kaa ka aie. Waiwai io no! nanea ka hiamoe ana o ke ao, me ka moeuhane ana i ka piha pono o na umeke poi me ka lele makawalu mai o na io kamano o Ulakoheo maluna o na eheu pinao, a i ke ala ana'e me ka monimoni i kona haae no ka pololi hakahaka o kona opu, e hulahula mai ana ka umeke me na pa, no ka olioli loa i ka hai aku o kahi "keaka peki" i ka moolelo o kela mau mahoe kaulana o "Nele" laua me "Ilihune" na moopuna hoi a na 'lii o ka mokupuni "eiki-pihulu" nona ka heluna "52" oia hoi ka Moi "Pulapu" me kana aliiwahine o "Hailo." Nui ka waiwai o makou! piha pono ka pahu lole i ka—i—ka—ka—ka—makani!
NO KA NOHO MANUAHI ANA.
Ua pinepine a ua mahuahua no hoi ke kamailio ia ana o keia mea he "noho manuahi" maloko o na kolamu o ko kakou mau pepa, aka, ua pahua wale no, a aole i loaa mai kekahi wahi pomaikai. Aole no hoi no ka loaa ole ana o na pomaikai ma ia hana ana, he kumu ia no makou e haalele ai i ka hapai hou ana ia mea, aka, no ka pono o na mea a pau, ke auamo nei makou i ka aumaka, me ka lana o ka manao e ulaa ae i neia mookaula nui e nali nei i ke ola o na opio Hawaii.
Ua ike no kakou a pau, he mea hiki ole ke hoole ia, ua aneane e oi aku i keia la, na kane me na wahine e noho pu ana ma ke ano manuahi, mamua o ka mare. Ua ike ia no hoi, mawaena o ka huina o na opio e noho mai nei, he kakaikahi loa o lakou i mare ia, a o ka hapa nui he auwana wale iho no, a aole i noho me ka maluhia. Ua puni keia mau mokupuni i ka noho 'na o keia ano, aka, i kumu kokua i ka makou mau huaolelo, aole makou e kii aku ana i ko waho, aka, e lawe mai no ma na mea i ike ia maloko o ke kulanakauhale nei.
He oiaio, eia maloko o ke kulanakauhale nei, he lehulehu wale na kanaka opio, ua hoonele ia me ka manao hookanaka, aole noonoo ae no ka pono kino, aole hooikaika e imi hana, a ua hoowahawaha loa i ka noho'na kuonoono, a o ka mea nui ia lakou o ka hiamoe ma ke ao, a o ka auwana hele ana ma ka po. He mau makuakane oiaio keia no ko kakou lahui, ina lakou e haalele ana i na hana lapuwale, a e hooikaika ma ka hana, hookuonoono ka noho'na, a e mare i wahine, me ka haalele i ka auwana, a e lilo auanei lakou he mau hoola.
Pela no hoi na wahine opio, me he la, ua oi aku ko lakou makemake i ka noho manuahi ana me na kane, ka auwana hele ana ma o a maanei, mamua o ka pomaikai nui he mare. Nui wale na wahine opio, me na inoa maikai, na kino mohaha, i hoolei wale aku ia lakou iho ma ka hoolapuwale ana ma keia ano. E like me na kanaka opio, pela no lakou e lilo ai i mau hoola no ka lahui Hawaii ina e komo iho ana ka noonoo kupono, a kapae ae i keia hana lapuwale.
Eia maloko nei o ke kulanakauhale, na wahine opio e noho pu ana me na kane, ma ke ano manuahi—aole me na kanaka Hawaii wale, aka, me ko na aina e mai. Ua ike ia, a ua maopopo no keia mea i ka lehulehu, aole hiki ke hoole ia, a heaha la ka mea e hoao ole ia nei e kinai. Lehulehu wale na manuahi e noho mai nei mamua pono o na maka o ke kanawai, a heaha la ka mea i ae ia ai. Ina o ka nana aku no ka ke kanawai me ka hooko ole i kona mana, alaila, ke puana ae nei makou, "ua kokua pu oia ma ia hana." E ala, a mai manao no ka hanohano o ka inoa, a no ka waiwai ana paha o kekahi, he kumu ia e pale mai ai i kou mana, aka, e hopu, a lawe ae imua o ka mea nana e ao aku i ka pono. O na mea a pau e noho ana ma keia ano, he mau enemi lakou no ka Moi a me ka lahuikanaka o keia paemoku, a e hooliloia lakou i mau pio, i pono ai.
MA RE.
Iana. 2, 1875—John Freemana me Kamaikui Davis w. na Bihopa Willis laua i hoohui.
Williama Kamaipelekane me Kailiino, na Lui.
Ian 6.—J. Kainuino me Emalia, na Kuaea.
" 7.—J. H. Kaaiapa me Mele na Kuaea.
" 8.—Jack L. Rees me Maraea Puhi na Kuaea.
" 9.—Kapau me Loka na Petero.
" 13.—Kaunuhiolelo me Malia Kualaau na Halemanu.
Ian. 18—J. P. Kanealiime Maria Roderick na Halemanu.
Ian. 19—Ma Lihue Kauai mareia o Otto Isenberg me Miss Helen Lewis na J. W. Smith i mare.
" 21.—Paulo me Kahananui na Pekelo.
" " —P. Kahooluhi me Kaimi na Pekelo.
" 22—Ililauania me Kailio na Pekelo.
" 26—Kailikui me Nalua na Paleka.
" 27—Pahee me Puaaiki na Rev. J. Manuela no Koolauloa.
OLELO HOOLAHA.
Ma ka Ekalesia o Kohala Akau, e halawai pu ai ka Aha Euanelio o Hawaii Akau ma ka Poakolu, la 3 o Maraki ae nei. A ke kono ia aku nei na kahu o ke Kula Kaikamahine no ka Mokupuni, e kipa mai ia mau la: a me lakou pu no hoi na kahu Ekalesia a pau o ka Mokupuni holookoa, a me na lala o na Aha Euanelio elua e aku. Ma ke Kauoha.
Kohala A., Hawaii, Ian. 14, 1875.
NA BUKE
I HOOLAHAIA E KA PAPA HAWAII
—ME KE—
KUMUKUAI O KELA ME KEIA.
BAIB ALA HEMOLELE NUI ILI GULA NANI me na kuhikuhi ma na aoao ..... $12.00
Baibala Hemolele Nui ili eleele kaekae wai gula ..... 5.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 8.00
Baibala Hemolele uuku iki iho kae wai gula ..... 4.00
Baibala Hemolele ili eleele ..... 2.00
Kauoha Hou ili gula nani me na kuhikuhi ..... 3.00
Kauoha Hou ili eleele kaekae wai gula ..... 1.00
Kauoha Hou ili eleele ..... .75
Kauoha Hou Hapa Haole ..... .75
Moolelo Ekale sia ..... .50
Haiao ili lahilahi ..... .10
Hele Malihini ana ..... .25
No ko ke Akua ano ..... .25
Hoike Palapala Hemolele ..... .25
Moolelo o Hene ri Opukahaia ..... .15
Hoike Akua ..... .25
Wehewehehala ..... .25
Ninau Hoike ili manoanoa ..... .50
Ninau Hoike ili lahilahi ..... .20
Kumumua Kula Sabati ..... .20
B uke Lawe Lima ..... .10
He Buke no ka Pope ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 3 ..... .25
Ui Kula Sabati Helu 4 ..... .15
Ui Kula Sabati Helu 5 ..... .25
B uke Euanelio o Ioane Hapahaole ..... .10
B uke Wehewehe Huaolelo Baibala, elua ano ..... 2.00
B uke Wehewehe Ano Mataio ..... 1.00
NA KAUOHA HOU PAKEKE.
Ili gula nani ..... 1.50
Ili eleele kaekae nani ..... .50
Ili eleele ..... .35
KAUOHA HOU PAKEKE ME NA HALELU.
Ili gula nani ..... 1.70
Ili eleele kaekae wai gula ..... .65
Ili eleele ..... .50
NA HALELU PAKEKE.
Ili Gula nani ..... .50
Ili eleele kaekae wai gula ..... .30
Ili eleele ..... .20
Ka Hae Hoonani (Buke Mele) ..... .25
NA BUKE MELE.
Himeni Hawaii ili nani ..... 1.75
Himeni Hawaii ..... 1.00
Kumu Leo Mele ili manoanoa ..... .50
Kumu Leo Mele ..... .10
Li ra Kamalii ..... .25
Li ra Hawaii 1848 ..... .25
Li ra Hawaii 1855 ..... .25
Hae Hoonani ..... .25
Leo Hoomana ..... .20
EIA NA BUKE HAAWI WALE.
PALAPALA LIILII—
Helu 4—Makemake anei oe i ke ola?
Helu 6—E hele i o Kristo la.
Helu 7—Ka hoi ana mai o ke Keiki Uhauha.
Helu 11—No ka hoohiki wahahee i ke Akua.
Helu 16—Ka Eehia ana o ka Ahaaina a ka Haku a me ka Bapetizo ana.
Helu 17—Mai hana ino i na holoholona.
Helu 18—No ka mahi ana, kuai ana a me ka inu ana i ka Awa.
Ka Davida Malo Kumumanao.
Ka Moolelo o Batimea Puaaiki.
Aia ke keena kuai buke o ka Papa Hawaii ma ka huina o Alanui Betela me Alanui Kalepa, e kokoke ana i ka Hale Leta. J. F. POKUE.
Kakaule ta o ka Papa Hooko o ka Ahahui Euanelio o ko Hawaii Pae Aina.
LEWE RS & DICKSON,
(O LUI MA.)
AIA MA KO LAKOU PA KUAI PAPA NA Lako Kukulu Hale o kela me keia ano,
No ke Kumukuai Oluolu.
NU HOU! NU HOU.
AIA MA KAHI O
DILLINGHAM & Co
NA MEA HAO.
—OIA HOI—
NA OOPALAU A ME NA OO E AE!
Halo,
Kopala,
Kope, O,
Kaulahao-bipi,
Lei-bipi,
Ili Kauo Kaa,
Na Paahana Amara, & c.
Na Paahana Kamana
O kela a me keia ano.
Ipu Kukui,
Ipu Kukui hele po,
Ipu Kukui manamana,
Aila Mahu,
Na Ipuhao o na ano a pau
me na Pa-palai.
Na PENA o kela me keia ano,
a me na Aila Pena,
Makau a me Aho-lawaia,
Upena a me na
Aho Upena.
E Kuai ia ana keia mau mea a pau me ka
MAKEPONO LOA!