Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 11, 11 March 1875 — Page 1

Page PDF (1.07 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono.
HOL Y BIBLE
BUKE I.}  HONOLULU, POAHA, MARAKI 11, 1875.  {HELU 11.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

He pepa i hoopukaia i kela me keia he bedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
HOOKAHI DALA ka uku no ka pepa no ka makahiki hookahi. Hapa makahiki, Hapalua.
E hoouna mai i na leta no KA LAHUI HAWAII ia H. H. Paleka, Honolulu, Oahu.

[NO KA LAHUI HAWAII.]
I s there no Balm in Gilead?
Sun Shine, p. 14. Leo ano Halelu.

1 Aole anei he bama e ma Gileada nei?
A he kahuna lapaau i koonei poe mai?
Aohe punawai maikai e kahe i mau
Na wai neoneo nei i ulu a uli hou?
Kaumaha anei kou naau, a pau ka oli ou.
Aohe mea e hoona a pau ae kou luuluu?
Cho.—:Aole anei he bama e, he mea lapaau?
He bama no, a he laau, e pau ae kou makau.:l
2 He bama no, ua ike ia'e, ke kea o Iesu;
Ua lawe oia a kai ae i na kaumaha ou?
A make ia i lilo ae i makamaka nou,
I
kalahala e pau ai na hewa ou a pau.
Nolaila ea, ina luuluu, a eha kou naau,
E pili aku ia Ie su, a maha koke no.
C
ho.—Aole anei he bama e, &c.
3 He Puuhonua no Ie su ke kau na ino e;
He Aka ia e malu ai, a wela ole mai;
He Lama ia ke pouli mai, he kookoo e paa ai,
He Pale ia e pale ai, a hee na enemi.
He malu no, he maha pu no koonei poe luuluu
Malalo o kona bama e, o kona aloha mau.
Cho.—Aole anei he bama e, &c.
4 Makau anei e kaikai ae i na ino no Ie su?
He leo hoeha kona nou, he lei rose anei kou,
E hookokoke ia Ie su, e ka naau luuluu,
Makaukau ia e apo ae a hoopau i kou u;
He Puuhonua laula no ka kea o Ie su,
Ilaila no ka bama ou, ka mea hoola mau.
Cho.—Aole anei he bama e, &c.  HAWAII.

HE MAKANA NA KUU WAHINE.

E haawi au i ka mea liilii,
No ko'u aloha he hoailona,
He komo nani, e kuu wahine,
Na kou lima e komo mau no.
O kona kea keokeo maemae,
No ko'u hilinai he hoailona
E mau loa 'ku, e kuu wahine,
Mawaena o na mu a me ka popo,
O na momi nani a maikai loa,
E olino mau aku he hoailona
No kuu hauoli, a me ka oli
Iloko ou la, e kuu wahine.
A, aka hoi, loihi loa me a'u
Kuu wahine, o oe e Mele e,
E lawe me he 'la he hoailona
No ko kaua ola ana ma keia ao.   A. M.

HE MOOLELO KAAO
NO KE
KEIKI ALII IULESIA
NO KA LAHUI KAULANA O NA AU I HALA MA HELENE—ME KANA MAU KAAPUNI ANA I NA AINA MA KA HIKINA.
MOKUNA V—HELU 13.

          OIAI keia mau hoomanao kaumaha e lauwili ana ia loko o ia nei, ua pa mai la ka moku i kekahi ale nui a naha ae la, a haule aku la keia iloko o ke kai, me ka lana ana maluna o na apana papa. Iloko o keia mau ino a pau, aole loa i komo mai ka manao make iloko o ia nei, aka, me ka manaolana i hooikaika aku ai a hiki i ka manawa i loaa aku ai kekahi o na papa nunui o hope o ua moku nei, a kau ae la keia maluna.
          Oiai keia e hana inoia ana e na ale, ua ike mai la o Ino Leukosia, a ua hoopiha ia i ke aloha—o keia Ino Leukosia, he wahine kupua oia, ke kaikamahine a Kadamusa. Ua paila ae la kona aloha i ka ike ana mai iaia nei e ulupa ia'na e na ale hae o ka moana, a ala ae la ia mai ka moana ae, a kau mai la iluna o ka apana papa aia nei e kau ana, ma kona ano kino manu. Maloko o kona nuku e paa ana i kekahi kaei kupanaha i hanaia mailoko mai o na ano limu o ka moana, a waiho mai la ma na wawae o Iulesia, me ka haawi mai i na olelo ao, aole e pono iaia nei e hoomanawanui hou aku mahope o na papa helelei wale o ka moku, aka, e haawi i kona mau hooikaika ana ma ka au. "A eia," wahi a ua manu nei, "e lawe i keia kaei, a e kaei iho ma kou puhaka, oiai he kokua lanakila keia nou ma ka moana, a e pae maalahi aku no hoi ma ka aina, aka, i kou pae ana i ka aina maloo, e hoolei hou mai oe iloko o ka opu o ka moana." Hooko koke aku la o Iulesia e like me ke kauoha a ka manu, wehe ae la i kona kapa, a kaei ae la i ke apo limu ma kona puhaka, a luu poo aku la iloko o ke kai. O ka manu, ua hoi aku la no ia i kona wahi.
          Elua la a elua po o ko ia nei au hele ana i ka moana, iloko o na eha a me na poino, aole i komo mai ka manao hopohopo iloko o ko ia nei mau hoomanao ana. I ke kolu o ka la, mao ae la ka makani a malie ka moana, a ike aku la keia i ka aina, a hoomaopopo iho la o ka aina o Paesiana, he lahui maikai i na malihini, a he nui na moku ia lakou, a malaila keia i manao ae ai e loaa ana iaia ka moku e hoi aku ai i kona home. I ka ike ana aku o Iulesia i ka waiho mai o ka aina mamua ona, ua piha ae la ka puuwai me ka olioli, a oiai oia e hoomanao ae ana no kona pomaikai nui i ka ike hou ana'ku i kona aina hanau, ua komo mai la na manao hauoli, a hooi ia ae la ka ikaika o ko ia nei mau wawae me na lima, me ka au pololei ana aku i ka aina. I ko ia nei kokoke loa ana'ku, lohe aku la keia i ka owe o ka leo o ke kai, a hoomaopopo iho la keia aohe wahi e pae aku ai. Ua komo mai la ka manao hopo iloko o ia nei no ka ikaika loa o ka nalu, a aole e hiki ke pae aku malaila, aka, no ko ia nei maluhiluhi loa, ua hoomanawanui aku la no. I ko ia nei kokoke ana aku, hoea mai la kekahi nalu nui a lumilumi pu ia iho la keia a hookui ana me na lae-aa o ka aina, a aneane loa iho la i kahi o ka poino. Ua imi aku la keia i wahi e aku e pae ai, a loaa aku la ka waha o ka muliwai Kaliko, a malaila keia i pae aku ai, no ka mea, he maikai ia wahi, a aohe pilikia o ka pae ana'ku.
          Kau aku la o Iulesia ma ka aina me kona kino nawaliwali, a waiho aku la ilalo me he la he mea make. Ua pauhia ia'ku la keia e ka hiamoe kuhohonu o ka luhi, a i ke ala ana ae, ua hoi hou mai la kona ano mau, a noonoo ae la keia i ke kauoha a Ino Leukosia no ke kaei limu, a hoolei hou aku la keia iloko o ka moana. Honi iho la keia i ka lepo o ka honua no kona pakele ana, a hahai hele aku la ma na aoao o ka muliwai, a hiki i ko ia nei hiki ana aku ma kahi a kekahi ululaau e ku ana, a komo mai la ka manao iloko o ia nei, pehea la ia e hooluolu ai iaia ia po, no ka mea, ke aneane aku la ka la e napoo, a uhi mai ka po. Ua manao mai la ia e moe malalo o ka malu o na laau a ia nei i ike aku ai, aka, no ka mea, aia ma kahi kiekie, a e pono paha ke pii hou a iho ma kela aoao o kekahi puu e waiho mai ana, i komo aku ai malalo o na lau laau o na awawa. Ua hooholo iho la keia i ka manao hope, me ko ia nei ano hopohopo no nae, no ka mea, aole i ike ia ka manawa a na holoholona hihiu o ka nahele e hanu mai ai.
          Ua hooikaika hou aku la no keia a hala ma kela huli o ua puu nei, a ike aku la keia i kekahi ululaau nani malalo o kekahi awawa, a iho pololei aku la. I ko ia nei hiki ana aku, ike aku la keia he oliva me na ano laau o ia ano ke ulu ana, a ua piha pu ka ea i ke ala paoa o na pua. A komo aku la keia malalo o na lala, a alawa ae la ma o a maanei, a me he la aia keia iloko o kekahi hale, aohe wahi a ka makani e pa mai ai, no ka mea, ua hihi ae la na lau nahele o kela a me keia ano, a ua hui pu na lala o na laau. Moe iho la keia, a iloko o ka manawa pokole, e hele ana ko ia nei uhane ma na palena o Itaka, a e kilohi ana hoi i ka nani o na kuahiwi o ua aina hanau nei ona. Ua haule aku la keia iloko o na nanea hiamoe o ka waoakua o ia aina.

——:o:——
MOKUNA VI.
KE KAIKAMAHINE ALII NAU SIKA—KA HOLOI ANA—KE KINIPOPO—KE ALO ALII O PAEASIA A ME KA MOI ALISINOSA.

          Iloko o keia manawa, ua ake nui mai la ke kupua Mineva e hoolauna ia Iulesia imua o ke alo alii, a e ike hoi i ke kaikamahine alii, nolaila, ua hele aku la oia ma ka po a komo iloko o ka halealii, a ku iho la ma ka aoao o ka moe alii o Nausika ma ke ano o kekahi o kana mau kauwa, a pane aku la:
          "E Nausika, heaha la kou mea e moe loa nei, me ka hoomanao ole ae i kau mau mea nani o ka mare ana? oiai he lehulehu wale o ia ano maloko o kou keena i hoomakaukauia no ia la, a ua kokoke mai paha ka manawa. He noonoo ole he hanohano nui kou e kali mai la ke hiki aku ia la, a ke noho hauoli nei kou mau makua aoo no ka hoomanao ae ia la. E ala kaua a e hele aku e holoi i kekahi o kou mau lole lilina nani me na silika, a e noi aku i kou makuakane e haawi mai i holoholona nana e lawe aku i na puolo lole a hiki i kahi holoi; i kaa pu kekahi, no ka mea, he mea kupono ole i ke kaikamahine alii ka hele wawae ana."
(Aole i pau.)

Ka manu me "ka hulu" nani me ke kumulaau "ku kahiko."

E KA LAHUI HAWAII;—Aloha oe:
          Eia hou no au! a mai uluhua mai oe. Aole no ko'u ano akamai a maamaa paha ma keia mea he kakau no ka nupepa keia hoea hou ana aku imua ou; a aole no hoi no ka makemake kamailio, aka, no ko'u minamina a ano aloha maoli no i kekahi mau mea a'u i ike ai, a no ka hiki ole ke kaomi iho i ke kono ae a loko, ke noi aku nei au i kou oluolu a lokomaikai no hoi e haliu mai i kou mau pepeiao, me ka hoolohe pololei ana i keia mau wahi moolelo pokole, ka mea hoi nana i hoaleale na iini minamina o ko'u puuwai waipahe. Ua maopopo no ia'u aole oe e hoole ana i ka'u noi, no ka mea, he waha-olelo oe no ka lehulehu, a ua makaukau kou leo i na manawa a pau e kokua i ka pono kaulike o kela a me keia.
          O ko'u minamina mua, oia no keia: "Ua hoomaopopo au no kekahi mau hebedoma i hala ae nei, he manu me "ka hulu" ano maikai me ke kino mohaha, e lele haaheo ana ma na alanui o ke kulanakauhale nei, a ua piha loa au i ka iini nona, me ka lana o ko'u manao e hoomau ia aku kona ano hanohano. Aka, i keia mau la koke iho nei no, ua ike aku au i kona kii ua pena ia maloko o kou mau kolamu, a ua minamina loa au no ia mea. No ka mea, i ka ike ana o ua manu nei ua kaili ia kona nani, a ua olohelohe iho la ia, o kona manawa iho la no ia i luu poo aku ai iloko o kekahi kiowai lepo, a i keia la, ke ike nei au ua paumaele loa ia kona mau hulu nani, a manao e ae la au e pono iaia ke huna iaia iho, no ka mea, ua "Leakahele." Ke noi aku nei au e oluolu oe e kauoha aku i kou paahana pena e huna i kana balaki, a e hooki i ka hoopuiwa ana i ka manu me "ka hulu" nani mamuli o ke pena o kana ipu inika no ka mea, he manu hoonani keia i ko kakou kulanakauhale alii nei, a o kona hana ino ana iaia iho, o kona hoonele ana mai no ia ia kakou me kekahi nani ano hanohano, a he poho nui ia no ka lehulehu holookoa. Nolaila keia noi haahaa ia oe e ae mai i ka'u."
          Ka lua o ko'u minamina, oia no keia: E like me ka'u i hoopuka aku ai ma kela wahi manao pokole o'u maloko o kekahi o kou mau kolamu o ka pule i hala, pela no i puoho mai nei kekahi makamaka ; a no ka hele uluulu loa, ua hoaa'ku la oia ma o a maanei e imi ana i wahi e nalo ae ai mai na pakaua hope ole a kau makakila, a komo hewa aku la malalo o na eheu nawaliwali o ka manu me ka hulu nani i olelo ia maluna ae, me ka manao o kona maalahi ana ia.
          Aka, oiai oia e hauoli ana no kona lanakila ana mamuli o kona akamai i ka imi ana a loaa ka malu ole wale o na eheu hulu, ua loohia ia iho la ua manu nei me kekahi mai kuhewa ano loha, a helelei mai la kona mau hulu. Ia manawa i ike ia'ku ai na helehelena onawaliwali piha makau o ua makamaka nei, a i ka hoomaopopo ana'ku i kona ano, me he 'la he kumulaau nui e ku ana ilalo o kekahi awawa, a no ka lehulehu loa o kona mau makahiki, ua hihi ia e na limu polopolona o ke kuahiwi, a ua aneane e helelei kona mau lala a waiho omukumuku wale iho no. A no keia ano e o kona kulana, ua puka mai la ka hopuna olelo nona he kumulaau ku kahiko!
          O ka lua ae la keia o ko'u minamina, a ke noi hou aku nei no au i kou oluolu e hoohuli ae i ka waha o kau pukuniahi ma kahi e, i kuu iho ai ka nae o keia makamaka a'u e kapa'ku nei he kumulaau kukahiko, a hoi pono mai ka noonoo kanaka, i pau ai hoi kona ano olalau, no ka mea, o ka hikilele ana o ka hiamoe nanea o keia makamaka malalo o ka malumalu o na eheu o ka manu me ka hulu nani, he mea no ia e hoano e ai i kona  noonoo ana, a ano e pu me kana mau hana, a he poino nui ia no ka leuhelu.
          Mamua o ko'u hookuu ana, ke manao nei au e haawi aku i ka mahalo piha i ka mea nana e hanai nei i keia manu me ke pine, a e kiei nei hoi i ke kumulaau. Eia nae paha ka hewa, mamuli auanei puoho pu me ia, a hoomaka e ka wai nui o ko'u waha i na huaolelo ole wale, nolaila, e kala mai ina ua loihi loa ka'u wahi kaao, aka, o ko'u manao o ka lawa pono ana keia no ka makemake o "KA LAHUI HAWAII."  Owau iho no,
KAHIKINA KELEKONA.
Kou, Mar. 10, 1875.