Ka Lahui Hawaii, Volume I, Number 32, 5 August 1875 — Page 1

Page PDF (1.08 MB)

KA LAHUI HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
HOL Y BIBLE
BUKE I.}  HONOLULU, POAHA, AUGATE 5, 1875.  {HELU 32.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.

          He pepa i hoopukaia i kela me keia he bedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
          HOOKAHI DALA ka uku no ka pepa no ka makahiki hookahi. Hapa makahiki, Hapalua.
          E hoouna mai i na le ta no KA LAHUI HAWAII ia H. H. Paleka, Honolulu, Oahu.

[NO KA LAHUI HAWAII.]
Beautiful Land of Rest.
New Golden Censer, p. 104.

1 D uo.—Ie rusalema lai a mau,
C ho.—Aina aulii e maha'i,
D uo.—Po ole no, a mau kou kau.
C ho.—Aina aulii e maha'i,
D uo.—Hee ae na ino, malu mai,
C ho.—Poha ka la a malaelae.
Cho—Ie rusalema lai a mau,
Ka aina aulii e maha'i,
Aina aulii.
Aina aulii, aina aulii e maha'i,
Aina aulii, aina aulii,
Aina aulii e maha'i.
2 Ieru salema paa a mau,
Aina aulii e maha'i,
He home luhi ole kou,
Aina aulii e maha'i.
Aole au mea hoomakau
Aole lua hoopaa mau.
Cho—Ie rusalema lai a mau, &c.
3 Ie rusalema ao a mau,
Aina aulii e maha'i,
Ane hoea na puka ou,
Aina aulii e maha'i.
A ku makou ma kou mau puu.
A mele ae a halelu.
C ho—Ie rusalema lai a mau, &c.
4 Ie rusalema nani e!
Aina aulii e maha'i,
Iini au e komo ae,
Aina aulii e maha'i.
Malaila no kuu waiwai paa,
Kuu home me na anela.
C ho—Ie rusalema lai a mau, &c.
HAWAII.

HE MOOLELO KAAO
NO KE
KEIKI ALII NIEDA!
KA PUUWAI LIONA O KE AUPUNI O KONA
MAKUAKANE
A ME KE PIO ANA O KE
KUPUA GOGONA LAUOHO NAHESA!
He Nanea no na Au i Hala.—Helu 5.

          I KO NIE DA kau pono ana ma kela aoao o ka muliwai, ua hoomaka hou aku la kona mau wawae e lawe iaia me ka mama, aole nae i liuliu kana hele ana aia hoi, ua uhi ano e mai la ka pouli, a nalo na mea a pau mai ka ike a kona mau maka, lohe aku la kona mau pepeiao he mau leo ano kupanaha, aka, ua hoomau aku la no ko ia nei hele ana. Ike aku la keia he ahi ano kukui e owaowaka mai ana mamua pono, e uhai pono aku la kana huakai ia wahi; aole no nae i liuliu, a oiai hoi keia e hoomanao ae ana i na mee kupanaha o keia ana me ka nanea, aia hoi, ua hoopuoho ia mai keia me kekahi leo haalulu nui i ka i ana mai, "E ku! a ano e hai mai owai oe, a heaha hoi kou makemake e keia komohewa?" He manawa pokole wale no ko ia nei ku iki ana iho me ke ano puiwa, no ka mea, aole i pau pono loa na huaolelo a ua leo nei, ua hemo ae la ka ia nei pahikaua a haawi aku la i na olelo pane, "O Nieda—o ke ala e hiki aku ai i kahi o ke kupua Madusa, oia ko'u makemake."
          "Ma ke ano o kou leo, ke hai mai nei he kanaka opiopio oe, a no ia mea ke minamina nei au, oiai, ua hala aku nei kahi hiki ia oe ke huli hope, a eia oe i kahi hiki ole ke hoi hou; ua lalau mai nei oe, a ma ia lalau, ua loaa ka pahu hopena o na komohewa a pau e komo ana maloko o keia ana. I lanakila oe, alaila e hiki hou ana oe iwaho, kahi hoi au i hele mai ai, a i nele nae i ka ikaika, i paina kakahiaka no ka la apopo kou ake mama no kuu mau alii," wahi a ka leo nui.
          "Aohe koa, a aohe no hoi ikaika e paio ana me kekahi malihini iloko o ka pouli, aka, ina he oiaio kau mau huaolelo i pane mai la, alaila, o Nieda kou hoa paio, ano, a na ko ka lani e hoopomaikai mai i kou uhane," wahi a Nieda me ke ku makaukau aku.
          "E ke kanaka opiopio hookano," wahi a ke kupanaha, "ua olelo ia, o ke kanaka e paio ana a hohe, e ola ana ia no ka paio hou i kekahi la okoa, a ke manao nei au o ke kulana kupono loa ia ia oe i keia manawa, oiai, e hai mua aku no au, o kou makemake ana e paio mai me a'u, o na kono ana no ia a ka elele o ka make mainoino. O hoi, e haawi aku no au i ka pomaikai o ka huli hoi ana mamua o ko'u kau ana aku i ka makakila i noho alii ma keia kahua no na keneturia he lehulehu wale i hala ae nei."
          "He leo ka'u e lohe nei, aka, auhea la ke kino, ke kumu hoi o ka leo," wahi a Nieda, "aka, aole ia he kumu hookuemi hope i ko'u hele ana ma ka'u huakai, a ina he kanaka oe, alaila ano ua makaukau o Nieda."
          Iloko o ka manawa pokole ua malamalama ae la, a mamua pono o ia nei e ku mai ana he kanaka opio ili ulaula. O kona mau maka ua hoopiha ia me na onohi uliuli, maluna o kona mau papalina na kinohinohi opuu rose. Ua ano e kona aahu imua o Nieda, me ke koloka nani i hooluu ia i ka wai gula ma kona puhaka, a e kaei ana ma kona aoao he pahikaua kumu onohi daimana, a hoike mai la kona helehelna i na manao koa e waiho ana iloko o kona puuwai. Kunou hoomaikai aku la o Nieda a unuhi ae la i kana wahi pahi anapuu, (ka makana hoi a Babela i haawi mai ai iaia,) a haka pono aku la kona mau maka i ke kamaaina.
          "O ka mua keia," wahi a ka ili ulaula, "mai ko'u noho ana i kiai no keia kahua, a hik mai i keia la, he oiaio, o ka mua keia o ka loaa ana o ko'u hoa paio. Mai loko mai o ka huina nui o ka poe i hele mai ma keia ala, o oe ka mua i hiki imua o'u, no ka mea, i waho no poino, a mamuli o kou hoea ana mai nei imua o'u, o na hooia ana mai no ia i ka paa o kou manaolana. No ia mea ua minamina au nou o ke kanaka ui, oiai, maanei e loaa'i kou hopena, oia hoi ka make. Ae! he lehulehu wale na kanaka opio i kuia me ia poino ma keia wahi, a o ka pakui ana'ku i ko lakou heluna kou poino ana. Ke minamina nei au nou."
          "Ke haawi aku nei au i ko'u aloha me na hoomaikai piha e ke kanaka hiohiona alii no ko minamina no'u, aka, e pono paha ia oe ke minamina pu nou iho, oiai, aole e ike ke kanaka i kona hopena mamua o ka hiki ana mai o ka manawa. He huakai ka'u, a ina he manao kou e hookuemi hope mai ia'u ma ia mea, alaila, e haalele oe i kou mau manao minamina, a e paio mai ano, i hiki ai ia oe ke hooko i kou makemake, a me ka ole," wahi a Nieda me ka leo wiwo ole.
          Iloko o ka manawa pokole ua huki ae la ke kanaka ili ulaula i kana pahikaua, a hahau mai la me ka ikaika i ko Nieda poo, aka, e like me ka hikiwawe o kana uhau ana mai pela no ko ia nei pale ana'e a hou aku la a ku ma ke apo ili a hina aku la ilalo, lele aku la Nieda me ka manao e lawe i kona ola, aka, ua paa e ae la kona mau lima i kekahi mau kanaka eleele elua, oia hoi na kiai o ka lumi moe o na luahine. Ala mai la kona hoa paio me ka wela o ka inaina a holo mai la me ka pololei o kana makakila i ko ia nei umauma, aka, mamua o ke ko ana o kona makemake ua lanakila hou ae ka Nieda wahi pahi anapuu maluna o ka ikaika o na kanaka eleele a e ku makaukau aku ana imua ona. Hahau hou mai la no ia a pale ae la keia me ka ikaika a hoomoe aku la i ka oi o kana wahi pahi ma ke poo, me ka manao e lawe koke i kona ola, aka, pane koke mai la oia, i ka i ana mai, "E ola au a e lanakila oe!" Hoihoi hou mai la o Nieda i kana pahi me ka ninau aku, "He hiki anei ia oe ke alakai aku ia'u a hiki imua o na luahine nona keia ana?" "Aole e hiki ia'u ke alakai aku ia oe imua o lakou, aka, he mea hiki ia'u ke kuhikuhi aku i kahi e hiki aku ai ilaila, ke ae mua mai nae oe e ola wau." "Aole au he kanaka manao ino, ke ae aku nei au i kau noi, me ka manao maikai." Ku ae la ua kanaka nei a hoomaikai mai la ia ia nei.
          "Owau nei la," wahi ana, "he pio na keia mau luahine, a no ka ulaula ana o ko'u ili ua hoopakele ia wau mai ka mae ae, a hoonoho ia i kiai maluna o na mea a pau. O Badiosa ko'u inoa, a he keiki hoi na ka Moi Laritusa, o ka paeaina Tunia. Ua haalele aku au i kuu aina hanau iloko o ko'u mau la opiopio, i hele huli mai no kekahi mea i moeuhane ia e ko'u kuahine alii, a i ka hiki ana mai i anei, ua lilo i pio. He loihi loa ae nei ko'u noho ana ma keia wahi, a iloko o ia manawa ua  nui ka poe i poino. O oe e ke kanaka wiwo ole ka helu akahi o ka pakele ana mai na poino hoowalewale o keia wahi, a me he la ia oe e haulehia ai ka mana a me ka ikaika o keia kupua."
          "Aole au i hele mai e hoohaulehia i kekahi mea, aka i hele imi mai e like me kau huakai, a ina e loaa ana ia'u me ka hanaino ole ia mai, aole no au e hanaino aku ana," wahi a Nieda.
(Aole i pau.)

He Hookamani!!

E KA LAHUI HAWAII E; Aloha oe:
          Ua halawai mai me ko'u ike ka manao o S. W. K. Paiaalaopuna, a ua hoolaha ia ma ka nupepa Kuokoa, Helu 29, Aoao 1, a i ko'u nana ana iho he mea hou io no ia ma ka Ekalesia o Kalapana, Puna. Aka, he kanalua nae ko'u no ka inoa o ka mea nana i kakau i ka nupepa K., nolaila, ke ninau pinepine nei au, owai la keia kanaka o S. W. K. Paiaalaopuna? He kamaaina au no ka Apana kahi ana e hoolaha nei, a o ko'u one hanau hoi ia, aole nae au i ike i kekahi kanaka o keia inoa, he ole loa no, mai ka poe opio a ka poe a-oo.
          No keaha la ka mea i huna ai i kou inoa ponoi a hoike mai i ka olelo kaulana o Puna, o kou inoa ia? No ka makemake anei e pee malalo o ke koloka eleele o ka hookamani. A, ina pela, aole i kupono ia kanaka i Elele no ka Aha Euanelio, a, i ole, ua ae ia no ka paha ka poe o ia ano e ko laila Kahunapule i Elele no ka Aha Euanelio?
          O ka mea hou au e hoolaha nei, he mea maikai ia, aka, mai hui pu oe i ka maikai me ka ino, o pono ole auanei, a ko ka olelo hooiloilo i hooiloilo ia aku ai, he poe pohaku eleku na hoahanau o ka Ekalesia o Kalapana, a mahope e hiolo; o S. W. Kaikuahine no oe, a o ko koloka eleele ke wehe ae, alaila maikai na hana, holo ka Euanelio o ka Haku. Owau no kou makamaka oiaio, me ka makaukau i na wa a pau e pane ia mai ai. E aloha auanei ka L. Hooponopono a me na keiki Ulele-hua Metala o ka Papa-pai.
CHARLES MEKUTALA KAUALII.
Puna, Hawaii, Iulai 24, 1875.

He Nane Baibala.

A—He alii e noho'lii ana maluna o na mokuna aina he haneri iwakaluakumamahiku o ka Hikina.
E—Ka puuhonua o Davi da i pakele ai mai ka inaina wela mai o Saula.
I—He kanaka hihiu, e kue ana kona lima i na kanaka a pau.
O—Me he kauwa la a ua oi i ke kauwa, he hoahanau punahele.
U—He kahu bipi i make no kona hewa a hookae ia hoi.
H—Ke kulanakauhale o Davida i noho hoomalu ai no na makahiki ehiku a oi.
K—He kanaka nana ke keiki i oi aku ke kiekie o kona kipoohiwi a hala loa aku iluna maluna o na kanaka a pau.
L—Ke keiki a ke kakahiaka i haule no kona haaheo.
M—Ke keiki a ko Barenaba kaikuahine.
N—He kulanakauhale i huna loa ia mai kona wahi i ku ai.
P—Ke aloha Karistiano a Paulo i aloha aku ai ia Timoteo e aloha aku i na hoahanau pakahi.  OAHU.

Haina o ka Ninau Helu a J. E. Hart.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Ua halawai mai ko'u mau lena ike me ka ninau a ka makamaka, e koi ana i ke keiki o ka Mokupuni o lalo, e hai mai i ka haina. Eia mai ka haina, he 190 paona.
          A eia mai hoi na wahi hua nioi o Pakaalana, i hoohalike ia me na hua one o Manaki.
          1 O ke ano o ka ipu-makani a Kuapakaa moopuna a Laamaomao, he olo, (Spheroid) o kona ana waena loa 6 kapuai; a o kona ana waena poko he 5 kapuai. Eia ka ninau—Ehia paona la kona ana-piha?
          2 O Vitoria ka Moiwahine o Beritania Nui, huki ae la oia i kekahi lauoho o kona poo, a owili aku la ma kekahi iho owili lopi nona ka loa he ΒΌ o ka iniha, a o kona ana-puni he 1/10 o ka iniha, a i kona owili ana i ka lauoho ma keia iho owili lopi, ua kau no kela a me keia ana-puni lauoho maluna iho o kekahi. A i ka pau ana o ka lauoho i ka owili ia, ana iho la oia i ka manoanoa o ka lauoho i uhi iho mawaho o ka laau, he 1/1200 o ka iniha. Eia ka ninau: Pehea ka loihi o kona lauoho?
          Me ka lana o kuu manao e hemo ana na milo pakolu o keia mau hoana hookala noonoo ia oe, a ina aole, e ku malie no o LENALENA POHAKU e kiai. Me ke aloha i ka L. Hooponopono a me na Keiki Ulele-hua Metala.  HANAKALANI HOME.
Poniuohua, Molokai, Iulai 28, 1875.