Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 3, 13 January 1876 — Page 1

Page PDF (1.13 MB)

KA LAMA HAWAII.
"Ua mau ke Ea o ka Aina i ka Pono."
BUKE II.}  HONOLULU, POAHA, IANUARI 13, 1876.  {HELU 3.

KA NUPEPA KA LAHUI HAWAII.
Paiia ma kela Poaha me keia Poaha.
H. H. PALEKA,  Luna Hooponopono.

          He pepa i hoopukaia i kela me keia hebedoma no na Ohana a me na Ekalesia o Hawaii; he mea kokua i ka noho pono ana o na ohana, ka maluhia o kanaka, a me na pomaikai kino a uhane o ka Lahui Hawaii. "Aole paonioni; aole haanui; aole hikiwawe ka huhu; aole noonoo ino."
          O na Kumumanao a pau, na Nu Hou o kela me keia ano, na Mare, Hanau, Make, e kakau mai i ka Luna Hooponopono, a e paiia no ke kupono.
          Aole e aeia ka pilikino, ke kuamuamu, ka hoino, a me ka huhu, a ua makemakeia ka hoohoihoi, hoolana manao, hoonaauao, a me ka hoopono.
          He $1.75 ka auhau o keia pepa no ka makahiki, a he $1.00 no ka hapa makahiki.
          E hookaa mua ia ka auhau o ka pepa mamua o ka loaa ana i kekahi mea makemake e lawe.

NO NA OLELO HOOLAHA.

          E lawe ana keia pepa i na Olelo Hoolaha a na makamaka, e like me ke kupono, a e lawa pono ai hoi me ka hoohaiki ole i ka huina o na kolamu kukulu manao, no ka uku haahaa.
          O kela a me keia makamaka e makemake ana e hoolaha, e hele mai ma ke keena a e hui pu me ka Luna Hooponopono.
          Aole e paiia kekahi Olelo Hoolaha ke ole e hookaa mua ia ka auhau.
          Eia kekahi, ke noiia aku nei na makamaka e hoouna mau mai i na mea hou; mai hooloihi loa i na palapala; e hai pololei mai i na manao me ke kuawili ole, a e kakau mai me na hua moakaka.
H. H. PALEKA,
Luna Hooponopono .

PAPA, PAPA.
AIA MA KAHI O
LEWE RS & DICKSON
(O LUI MA.)

KE KAHUA KAHIKO MA
Alanui Papu a me Alanui Moi
E LOAA AI NA
PAPA NOUAIKI o kela a me kaia ano.
NA PAPA NANI
A PAA NO KE KUKULU ANA I NA HALE.
Na Pani Puka,
Na Puka Aniani,
Na Olepelepe,
Na Pou, na O-a,
Na Papa hele,
Na Papa Ku,
Na Papa Moe.
Na Pili o na ano a pau!
NA PEPA HOONANI,
Na PENA o na wai a pau.
Na Kui mai ke nui a ka makalii,
Na Ami-puka,
Na Ami-puka Aniani,
Na Ami o na ano a pau.
NA AILA PENA,
NA AILA HOOMALOO,
NA AILA o na ano a pau.
NA VANIKI
Na mea HOOHINUHINU o na ano a pau.
Na Balaki o kela ano keia ano.
A KE HAI IA'KU NEI KA LONO i na makamaka a pau, ua makaukau keia mau Hoa o oukou e hoolawa aku ma na mea a pau e pili ana ma ka laua oihana no ka
UKU HAAHAA LOA!
E like me ka mea e holo ana mawaena o
LAUA a me ka MEA KUAI.
E hele mai! E na makamaka!
A e lawa no hoi ko oukou makemake me ka oluolu
1]   a me ka maikai  [3m

E LOAA NO I KA POE E
MAKEMAKE I NA
INIKA KAKAU,
PENI, PEPA,
WAHI-LE TA,
BUKE,
MA KAHI O
TARAMU.

Manae iho o Kini Hana Wati.
KAHI HOI E LOAA AI IA OUKOU
NA BUKE!
Oia hoi na nupepa i humuia, a e kuniia ka inoa mawaho o ka buke, a ka mea makemake ana, eia no ma kahi o
TARAMU.
KAHI E LOAA AI KO OUKOU MAU
Papa Kuni Inoa!
No ke kuni ana i na Lole,
Na INIKA a me na BALATI,
NO KA
$1.50 NO KE KUNI KELEAWE,
2.00 NO KE KUNI DALA.
MA KAHI O
TARAMU.
NA KII a me na LAKO MAKANA
Paani hoohauoli no na Kamalii.
Na HAE LIILII,
No ka HOONANI ana.
MA KAHI O
1-3m   TARAMU.

Lou der Ye Sabbath Bells!
Am. Messenger.

1 Hookani nui ae
Na bele Sabati,
I lohe ae ko o koonei,
La kapu loa no hoi.
2 Hookani nui ae
Na elelo bele e,
I lohe na aia oonei,
La halawai no nei.
3 Hookani nui ae
Na bele Sabati,
E ao i na auwana nei,
E ku a hoi mai.
4 E lohe na luuluu,
Ma keia la maikai,
I
na olelo a Ie su,
"Ma o'u la e maha'i."
5 Na kini ona nei,
A uhauha no,
Haalele i ka ona e,
E hele mai oukou.
6 Ahea e loaa mai
Na Sabati maikai,
Me na Sabati mamua'e,
Sabati malu e!
7 Hamau! he walaau,
He poe holo nei,
A hehi wiwo ole no
I
keia la maikai.
8 Hoonani a oukou
Na bele Sabati,
E make auanei oukou,
Ka poe hookuli nei.
9 Hookani oli ae,
Na bele Sabati,
E ola me ka pomaikai
Ka poe hoolohe e.
HAWAII.

ELINA KE KOA
HE KANAKA OPIO
PUUWAI WAIPAHE!
KA PALEKAUA LIONA HOI O KONA MAU LA.
KE PUKONAKONA O KONA LAHUI, A O
KA OI WELINA HOPO O KONA
MAU ENEMI.
MOKUNA I—Helu 2.

          O KEIA mau kanaka i hakaka iho la he mau alii laua, he mau alii kiekie no, aole nae i noho i ke kulana Moi, a he mau kanaka nui o ka waiwai. He kanaka ohana nui ka Haku Haloda; he lehulehu kana mau keikikane a me na kaikamahine mahope iho o kona mare ana i keia kaikamahine, he poe lakou i akena ia no ka ui, no ka ikaika, a ua like loa na ano me kona. O ka Haku Ulafa, ua noho ia iloko o ka mai mamuli o ka eha i loaa aku iaia, oiai oia e waiho ana iloko o ka pilikia, ua hele mau aku kona hoa paio e ike iaia. I ka pau ana o kona mai, a hiki iaia ke ala a hele mai kahi moe, ua lilo iho la laua he mau hoapili, a pela ko laua pili mau ana a hiki i ka make ana. Hala ae la he 20 makahiki, a ulu ae la ke keikikane hiapo a ka Haku Haloda me ka nani kilakila, a kau aku la ka maka o kona mau makua maluna ona, no ke kokua o na la aoo, a hooilina pomaikai hoi o ka inoa. O keia kanaka ui opiopio a kakou e kamailio nei, oia no o Elina, ke koa hoi nona keia moolelo. Haule iho la kona mau lauoho pahee ano gula ma o a maanei o kona mau poohiwi, a he mau poohiwi hoi i ike ole ia ka lua ma ia mau pali hauliuli mamua ae, a mahope mai hoi. He kakaikahi kona mau makahiki ia mau la, aka, ua hoomaka koke no kona mau hiohiona e hoike mai i ke kulana o ke koa, a kau aku la na maka o ka nui alii maluna ona me ke ano weli.
          He kanaka o Elina i hoohalike ia ma kona ano a ma ke kulana o kona kino, me ka liona, aka, he kakaikahi nae na kanaka o kona lahui i noho ia e ka puuwai waipahe e like me ia. Ua like kona mau papalina me ka pua o ke kuahiwi, a o kona mau maka ke mino aka mai, ua like me ko ka manu noho ululaau. Ua olelo ia, ina ia he kanaka no keia mau la, ina la ua lilo ia i kahua no ka maluhia, aka, iloko o na la i hala, he au paio ia, a nolaila, ua lilo ia he hoa paio no ka poe puni paio. O kana puni o ka holo ana ma ka moana, e makaikai ana a puni na wahi kaulana i noho ia e ka poe kipi a pakaha wale o ka moana i na la mamua aku o kona au.
          I
ka hiki ana o ko Elina mau makahiki i ka iwakalua, ua hoomaka kona koi ana i kona mau makua e ae mai iaia e hele ma na aina mamao, e makaikai, i ike ai ia i ke ano o ka honua. Aka, no ka nui aloha o kona mau makua, ua hooikaika laua e paa iaia. "E hele au," wahi ana ; "E hooia ia'u iho i ke ano o ko ke ao nei." "E kali e kuu kama," wahi a kona makua, "Aia a nalo ae maua, alaila, he hiki ia oe ke hele e like me kou makemake." A no ka paakiki loa o ke koi a Elina, ua ae mai la kona mau makua, me ka minamina no nae.
          Hoomakaukau iho la ka Haku Haloda no ka huakai a kana keiki. He kanaka waiwai nui oia, a mamuli o kana hiapo minamina ole ai ia i kona waiwai. Kapili ia iho la he moku kialua, i hana ia me ke akamai nui, a i kukulu ia me ka manaopaa, e lilo i olali no ka moana. Aohe lua a puni ka aina, o ke ano o keia moku i kona paa ana, a ma na moolelo a pau e pili ana no kana mau huakai moana, ua hoohalike ia me ka manu nene maluna o ka ilikai. I ka paa ana, huliamahi ia aku la ka aina no ka loaa ana o ka poe kupono e hele ma ke ano luina, a i ka hiki ana i ka iwakaluakumamakahi o ko Elina mau makahiki, o ka makaukau ana ia o na mea a pau no kana huakai. Maluna o kona moku na kanaka i wae ia mailoko mai o ka poe akamai ma ka oihana kela, a he poe hoi i ike ia ke koa a makau ole ; a o ko Elina makemake ia.
          Iloko o ke kanikau o ka ohana o ka Haku Haloda, ko Elina haalele ana aku i kona home, a ua hui pu mai la na 'lii e ae a me na kanaka ma ka uwe pu ana ; no ka mea, ua hoomaka ka lahui e aloha iaia ma kana mau hana aloha, a ua kaukai mai hoi maluna ona e lilo i palekana no ke aupuni mamuli o kona ano koa, a akamai ma na mea pili kaua ; aka, ua hanau ia ke keiki Elina no ke kai, a ua paa kona manao e hoolilo i na ale o ke kai i home nona.
          Haalele aku la o Elina mahope iho o ka hui aloha ana me ka ohana a me ka lehulehu, a i ka nalo ana aku o na kukuna la mahope o na puu hauliuli e waiho mai ana mahope o lakou nei, a hoomaka mai la na hoku e owaowaka maloko o na ao poluluhi o ka lewa-luna ; e hele haaheo ana ke keiki Elina me kona mau koa ukali, i ukaliia mai mahope o ke ahelau makani kehau o ke ano molehulehu. O kahi mua a Elina i manao ai e kipa, oia kahi mokupuni panalaau o Norewai, i kapaia ka mokupuni Ki, no ka like o ka waiho ana me he ki ipuka la. Ua manao o Elina e kipa malaila, hoolako i kona moku me na pono kaua a pau, alaila, hooko aku i na iini o kona puuwai, oia hoi ka makaikai ana i ka honua; a oiai hoi ua lawa iaia ka waiwai e hoolako ai iaia me ia mau mea a oi wale aku mai kona makua mai, nolaila, ua kau pono aku la ko lakou ihu nolaila.
          He kaawale loa no keia mokupuni mai ka aina nui mai, aia ma ka akau komohana o ke kulanakauhale alii o Norewai, a he pule a oi ka loihi o ka manawa e holo aku ai a hiki ilaila. Eha wale no la a ko lakou nei holo ana, ike lakou nei i ka aina. Mamua nae o ko lakou kokoke ana aku, kau aku la o Elina i ke kanawai paa maluna o kona mau hoa aukai, i ka i ana aku : "E hoano-e oukou pakahi ia oukou iho, a mai noho a hai aku i kekahi mea ola, no'u keia moku. E waiho malie oukou na'u e hooponopono na mea a pau, a ke makaukau, e hai aku no wau ia oukou. Mai hai aku i ka kakou awa i haalele aku nei mahope, a huna i ke ano o ka kakou huakai. A o ke kanaka e kui ana i keia, e make no oia me he holoholona 'la, a e lilo kona kino i inai na na i-a o ka moana." No keia kauoha a Elina, ua hoohiki paa mai la na kanaka a pau e hoolohe pololei, oiai, ua lilo lakou he mau hoa'loha nona, a ua nana mai iaia nei ma ke ano, he alii no lakou.
          Ua nui ka makemake ia o Zelina , oia hoi ka inoa o ko lakou nei moku, ua koi nui ia mai e kuai aku. aole nae ae aku o Elina. O ke ano o keia inoa ma ka lakou olelo, oia ka "Ehukai." Ua ane haohao ia mai no hoi ke ano o ka lakou nei huakai, aka, mamuli o ka maalea, ua lawa iho la ko lakou mau makemake iloko o na la ekolu, a holo mai la lakou me ka makaukau i na mea a pau. Kau aku la ka makemake o Elina e ike i ke aupuni o Tebite, ka Moi hoi nona ka lahui i kaulana no ka ui a me ka ikaika ma ke kaua ana, a hoopololei aku la i ka ihu o ka moku i ke ala e hoea aku ai ilaila. Ewalu la ko lakou nei holo ana me ka makani maikai, a me ka nanea, a i ka iwa o ka la, haule iho la lakou nei iloko o ka pohu lai malie o ka moana. He hiki ke nana aku me ka moakaka no kahi mamao loa, i ka ua mea o ka molale maikai, a oiai o Elina e nanea ana i ka nana i ka lele poai a na manu, aia hoi, haule aku la ka ike a kona mau maka maluna o kekahi pea, malalo iho o ke ao pili kai, e oku mai ana, he mau mile ka mamao mai ia lakou nei aku, ma ke kukulu hema. Kahea aku la o Elina i kona pailata, he kanaka oia i maa i ka hele kai, a he hiki iaia ke koho i ka hae o ia moku, ma ka nana wale ana aku no i kona ano. "E kau aku i kou mau maka malalo o ka laau ihu, e ike aku ana oe he pea ; he hiki no anei ia oe ke hoomaopopo iho i ke ano?" wahi a Elina i ninau aku ai. Kau aku la kona mau maka ano popoki no ka manawa pokole ma kahi a ke kanoha, a huli hou mai la a wehe ae la i kona papale. Alawa ae la kona mau maka a nana ae la i na ao o ka lewa, a pane mai la, "E loaa ana kakou i ke kikiao makani, a he pomaikai nui ia no ke 'lii wahine kuna Zelina nei!" "He okoa ka'u ninau, a he mea pono paha ia oe ke pane mai," wahi a Elina. "O kela kekahi o na Ilio, a ke kau pono mai nei kona ihu no kakou, e hoike mai ana ia, ua ike ia mai nei kakou, a e hoao ana e alualu mai, aka, ke lana nei ko'u manao, aohe manu nana e au nei i ka ilikai i keia la e hoopapa mai mahope o ka Zelina nei, nolaila, aohe hopo ana no ia mea," wahi a ka luina me kona ano kuoo. O ka huaolelo "Ilio," o ka inoa ia o ka poe powa o ka moana ia mau la, o ke ano, "na ilio hae o ka moana." Ua kamailio aku ka luina imua o Elina me keia mau huaolelo, aole no kona makau, no ka mea, oia kekahi o na aa a me na hopo ole o kona lahui ; aka, i kumu e hoomaopopo ai i ko Elina ano. I ka lohe ana o Elina i keia mau olelo a kana luina, kauoha paa aku la ia e hoopololei ia ka ihu o kona moku no ua pea nei, a e hoomakaukau ia na mea a pau no ka paio ana, "No ka mea, e hoopai ia keia poe pa kaha wale i pono ai a he mea pono i ka Zelina i ka lawe ana i ka lei hanohano o ka pulumi ana aku ia lakou mai ka opu aku o ka moana," wahi a Elina.
          He manawa pokole mahope iho, hoomaka mai la ka makani e pa, a e like me ke ano mau i ko lakou kuna, nee aku la me ka pakika maluna o ka ilikai. Ike pono ia aku la ka moku e holo mai ana, a e kau ana ma ke kia hope ka hae aupuni o Sepania. O kela hae, ua kau lakou i manao ia aku he moku no ke aupuni o Sepania, aka, ua maa na luina o ka Zelina ia mea. He manawa pokole mahope iho, halawai aku la lakou nei. "Owai kena moku?" wahi a Elina i ninau aku ai. "Owai kena moku!" wahi a ka pane a ke kapena o ka moku kipi. "He elele maluhia no ke aupuni o ka Moi Rikeke o ke aupuni o Beretania," wahi a Elina. I keia wa ke kaalo ae la ua moku nei mahope o ko lakou nei moku, a pane mai la ke kapena, "E hoolulu oukou ano, a ina aole e hoolohe i ka'u mau kauoha, e lohe no oukou i ka leo o ka'u mau pukuniahi." "Ma ka inoa o ka Moi Rikeke, a malalo o ka hae Beretania, ke kauoha aku nei au ia oe, e kuu i kou mau pea ilalo, a e hoike mai i kau hana maluna o ka ilikai o na moana Beretania," wahi a Elina.
(Aole i pau.)

[Hakuia no "Ka Lahui Hawaii."]
KE KAU WELI O KA POWA
NA ILIKINA O AMERIKA—KA LAKOU MAU
HANA HOOMAINOINO—KA HOOKAHE
KOKO A ME KA LUKU—HE
MAU NANEA OIAIO.
HELU 4.

          I Ko'u hoomaopopo ana i ko maua kulana ia wa, ua kupilikii, a ua nui mai ko'u kaumaha, no ka mea, aohe wahi o ka pakele i koe e ola ai, o ka make wale no ka hopena. Ua komo ia aku la kahi hale o maua, pau na mea oloko i ka lalama ia a wawahi ia, ua noii ia aku la na ili a maua a loaa, o ope ia mai la a paa i ka puolo. I ka paa ana o keia mau mea a pau, wehe hou ia ae la na wawae o maua, a o na puolo nui kaumaha, kau ia mai la maluna o ko maua mau hokua, a hoomaka aku la e hele ma kahi a na ili ulaula e alakai ai. He keu ke kaumaha a me ka eha launa ole mai i ke koikoi o keia mau puolo, aole hoi oia wale, aka, ina e lohi iki iho maua, o ka hou ia mai la no ia i ka pahi, a i ole ia, hahau ia mai la i ke kumu o ka pu.
          I
ka hoea ana mai o ka po, hoomaha iho la makou, a hoomakaukau no ke kukulu ana i na hale ili, no ka hiamoe ana ma ia po. Wehewehe ia ae la na ope a maua, a kuhihewa iho la loko, e kuu ia la maua e noho wale pu me lakou, aka, aole nae me ia ; i ka haule ana'ku no o na puolo mai ko maua mau hokua, ua hauhoa hou ia iho la ko maua mau wawae, a waiho ia iho la mawaena o na ilikini elua, me ka hoopaa ia o ke kaula ma ko laua lima, nolaila, aole e hiki ia maua ke oni me ko laua ike ole. Ia po mua a makou i moe ai, aohe hiki i ka maka ke pili, no ka mea, ua hele mai la au a maeele i ka mala o ke kino i ka eha, a e oni pinepine ana au no ka hiki ole ke hoomanawanui, a o ka pupule wale no koe i ka ua mea o ka eha, a i na oni ana a pau a'u, e hehi mau ia mai ana wau me ka noke ia i ka hana ino, a pela no i kuu hoa. I ka hoea ana mai o na kukuna o ka la i ke kakahiaka, ua liuliu ae la makou no ka hele, ua hooili hou ia iho la na ukana maluna o ko maua kua a hele aku la. Ua nui ka ma-opa-opa o na wawae, a ua maluhi hoi na kino no ka eha e haawi mau ia mai e na ili ulaula i na wa a pau, aka, aole nae e hiki ia maua ke kue aku, a hoomanawanui hou aku la no ma ia inea.
          I
ka aui ana ae o ka la makai, ua puiwa ae la maua i ka nui o ka leo o ke'Lii o na ili ulaula e hele ana mamua o maua, i ka hooho ana ae i ka leo kaua WA-HA-LA-HA, a mahope iho no, pae mai la na leo pane o na ili ulaula mamua pono o makou, aole i liuliu, hemo aku la makou mailoko aku o ka ululaau, a ikeia aku la na kauhale o na ilikini. Holo mai la lakou me na leo nai a puni makou, a noke mai la na wahine me na keiki i ke kuha i ko maua mau maka. Laweia aku la no hoi maua a hiki i ka hale o ko lakou alii, a haawi mai la ia i kana olelo kauoha. Lawe ia aku la maua a hoopaa ia ma kekahi wahi hale, me ke kiai paa ia e kekahi mau ili ulaula a ilaila ko maua wahi i hooluolu ai no ka po. I kekahi la ae lawe ia aku la maua a hiki ma kekahi kula, kakala ia ae la ko maua mau kapa, a piha mai la na kanaka me ka hauwalaau a puni maua. Kukulu ia iho la maua, a hele mai la kela a me keia, a hahau mai la i na lalau. Ua hoomanawanui maua, a i ke kanaka hope loa, ua pa mai la ko'u hoa ma ke poo me kekahi laau, a haule aku la ia i ka honua. Hapai ia'e la ia a laweia aku la. Ua ike aku la au he pahi e paa ana ma ka puhaka o kekahi iliulaula, holokiki aku la au a kaili wikiwiki mai la i ka pahi e paa ana ma ka puhaka o ua ili ulaula la, a pahu aku la au ma kona umauma. Me ka leo nui ia i uwo ae ai a haule aku la make loa. Lele aku la wau maluna o kona kino a holo mama aku la a loaa kekahi lio, a lele aku la a kau maluna o kona kua, a i ka makaukau ana e holo aku, ua loaa e mai la au. Lawe hou ia'ku la au a hoopaa ia me ke kaula. Ua pohala hou ae la ko'u hoa. Hakiikii ia'ku la ia ma kekahi kumu laau, a laweia aku la au he haneri me kanalima i-a ke kaawale, ua haawi ia mai la ia'u kekahi pu, a kauoha ia mai la au e ki aku i kuu hoa. Holo ae la ke anuanu a puni kuu kino. Lalau aku la au i ka pu a kau aku la; aia malalo o kona lima, ua ike aku la au i ka hipuu o ke kaula ona i hauhoaia ai. Kau aku la au ilaila a kani aku la. He manawa pokole, ua meha na mea a pau, a ike ia aku la ka haule ana iho o ke kaula, a holo aku la ia, he manawa pokole, ua loaa aku la he lio, a nalo aku la oia maloko o na ulu laau. Ua alualu aku na ili ulaula, aohe loaa aku, a hoi wale nui mai la me ka hoka, aka, ua nauki loa lakou no'u me ka nau o na ku'i, me ka manao e kau mai ka hoopai papalua maluna o'u. Hauhoa hou ia iho la au i ke kaula a paa loa, hoahu ia mai la he puu opala nui, kau ia aku la au maluna o ia puu opala, a ho-a ia mai la ke ahi. E puhi ola ia ana wau i ke ahi. Pii ae la ka ula me ka uahi, hele mai la ka wela hahana, a ke hoomaka mai la ka poniuniu o ko'u poo, a maule iho la au. I ko'u pohala ana mai, e moe ana au iloko o kekahi hale me kahi mau wahine ilikini e kiai ana ia'u. Komo mai la ke'lii a kulou mai la kona poo me ka hoohaahaa imua o'u. Hai mai la ia i ke kumu o kuu ola ana, oiai, ke ahi e a ana, ua lele mai la kekahi manu nunu a kau maluna o ke kumu laau o'u i hoopaaia ai, a ua piha ae la na ili ulaula i ka maka'u, no ia mea ua hoopakeleia wau. He mau la loihi ko'u noho ana me lakou, me ka malama maikai ia, i kekahi la holo ma u aku la au. I ko'u hoea ana i ke kulanakauhale mua loaa iho la ia'u kuu hoa, a halawai aloha iho la maua. Ua paa iho la kana mau moolelo no maua maloko o na nupepa, a ua lilo maua he mea makaikai nui ia e na kanaka. Aole maua i kaawale iki ma ia hope mai, ua noho pu maua he mau hoapili, a hiki wale i ka make ana o kuu hoa, me ka hoomanao no i ka aneane e waiho iwi i kuahiwi.
(Aole i pau.)

Ua Auhauia na mai Lepera.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          Oia ke poo manao, o ke kukulu ana o Siloama (ole wale) kekahi hupo o Kawaapae, hoa kuka, a kaunu o Waawaa ma, i hoaiaiia ma ka Helu 50 o ke "Kuokoa" o ka la 11 o Dekemaba, aoao 4, o 1875. Na ka lehulehu heluhelu e ike i keia hawawa. Ma ke poo manao, ua auhau ia na mai lepera. A ma ka Pauku 2, lalani 1½, ua olelo oia, "ka auhau ana i na holoholona, koe nae ke kino o ke kanaka." E nana i ka Iakobo. "O ke kanaka i lolelua ka naau, ua lauwili oia i kona aoao a pau." Iakobo 1:8.
          Ke olelo hou nei; "aneane piha ka 10 o na makahiki o ka noho pio ana o keia poe iloko o ka hale paahao a ke kanawai, akahi no a auhau ia." Eia ka Iesu i ka poe paaua, "Aole anei au e pono ke hana aku me ka'u, mamuli o ko'u makemake, ua hewa anei kou maka i ko'u lokomaikai." Mataio 20:15.
          Eia hou no. "He mea kupanaha keia, o ka auhauia ana o ka poe i make ma ke Kanawai." Aole ia he mea kupono, o ka oiaio maoli no ia, e auhauia na holoholona a pau o na mai, a o ko ke Kanawai manao maoli no ia.
          Eia kakahi.—"A ke kaili aku nei i kahi pono uuku i loaa ia makou a e kaili no a pono, no ka mea, o ke Kanawai mea ia i koi ai, oia kau i malama, ua oki au maanei. Owau no,
LIHAU ANUENUE.
Kalawao, Molokai, Dek. 28, 1875.

Mea hou ma Honomanu i ka la 1 o Ianuali.

E KA LAHUI HAWAII; Aloha oe:—
          E oluolu oe i keia wahi puolo e hookomo iho ma kahi kaawale o kou kino holookoa, a nau ia e lawe hele aku ma na kaiaulu o na mokupuni o Hawaii nei, i ike mai ai na hoa puni mea hou o kaua, mai Hawaii o Keawe a Kauai o Mano; i na mea hou i hana ia ma keia kahawai e D. W. Napihaa ke keiki lalawai o ia wahi.
          I ka hoike ana mai o ka la i kona nani i awili pu ia me na kilihune ua, ike ia aku la ka welo ana mai o ka Hae Hawaii, e hoike ana, o ka la mua ia o ka makahiki 1876.
          Ua hoomaka na hana me ka paina ana i na mea i hoomakaukauia e na keiki lalawai ala, ua ai a kena na kanaka i na mea i hoomakaukau ia no ia la, a pau ka paina ana, ua hoomaka na hana lealea, me na uku makana i kauia maluna o kekahi pahu, o ka mea e loaa pololei ai ua pahu nei, lilo iaia ka uku makana; o ka loihi mai kahi e hoomaka ai ka hele ana a hiki i ka pahu hopu, aneane ekolu kaulahao.
          1 Eha keikikane ua paniia ka maka me ka hainaka e holo ana a loaa ka pahu hopu, aole mea i eo ai.
          2 Eha kanaka makua ua nakii ia na wawae, eo ia Kamano .50 keneta ka uku makana.
          3 He mau keiki ua mukiiia ka wawae, ua paniia na maka me ka hainaka.
          4 He mau keiki eono, ua paniia na maka ua nakiiia na wawae.
          5 He mau keiki liilii eha ua paniia na maka, eo ia Mololani, .50 keneta ka makana.
          6 He mau kaikamahine ekolu, ua paniia ka maka.
          7 He mau kanaka eha ua nakiiia ka wawae ua paniia ka maka.
          8 He mau keikikane elima, ua nakiia ka wawae, ua paniia ka maka me ke kolo ana ilalo.
          9 He mau wahine elima ua paniia na maka, eo ia Mokulehua, .50 keneta ka makana.
          10 He mau kanaka elima, kukini eo ia Kamano, .50 keneta ka makana.
          11 he mau keikikane ekolu ua nakiiia ka wawae, ua paniia ka maka.
          12 He mau kanaka elima, kualapoo eo ia Keola .50 keneta ka makana.
          13 Kualapoo na kamalii, eo ia Mailekini .50 keneta ka makana.
          Oia na mea hou i hanaia ma keia kahawai e ua keiki lalawai ala o ia wahi.
          Ke oki nei au maanei, me oukou ko'u aloha e na keiki hoonoho hua kepau a me ka L. H. Me ka mahalo.
J. W. K. KALAMAUO.
Keanae, January 4, 1876.