Ka Lahui Hawaii, Volume II, Number 6, 3 February 1876 — Hunahuna mea hou o Koloa. [ARTICLE]

Hunahuna mea hou o Koloa.

N * L« XA«jkKAAm\A. M» K»Mi k» M«ī }». n» UU«U i ft* |wU|Mte Ik«vWm ««Im» o © Im i k«|*««o U k\4»o K». K**. I> A(k«U «i4p m * »«M »»•*. M* «. MH% kMM I»k«M t K» nMi» M mmi m« «m tk«tk» k« k* W k>*» « Rw. o, r*«k& MMK « k» In |M« « a* * koki V - L "*~ — --" Vn TmiVnrn»>iri t»i « IM k«»Mk« HMhi Mt* M» «Mk feMtteNtaJ «» H» WM k««Mk» ft« * fMk*« k * m! «{MtM o » k* k« wki Uj ktac m* K«4%M »M «|M«M I\4KV IVkM M«»« 4«M4 k» ICk«h>M v» lik«* f \ N\» ik n Wiii Kr hwU« m>« k* «ii«kx»,» K<nt*» *\tk*iMv , «*♦ O k» IM« V IM «MkU k\> «> v<* MMk«Mi, U •*»« * *•« v> J«i4« N- «m « »M < «o k* «n»k«. Hmuihv>W H Wum < r» k« k* k*M»»\v h. «m K»»»»* »*«». U k<4r »m IM k»iMk*» »kr » »M «<** *»*. » *& k**k» k.\.>t«dU«l» V«V> -.ktr«vi |

he MaaMeW.M KipUk«>-i **au • V " ' .*• M&wa&pa o aa pejm iulii iiioopukai* imea o na uiakaainana i keja ma.u la iho -B«i, anift hookahi _ (Kipikona) • makua, roe nai&hikuhi ana i na liana knj»no a ka lahui e hana'i i mau ai ke ola, a ke hehiheiu ilio kekahi, aole no e nele ana ka mahalo. No ka pomaikai o na niakamaka mawaho aku o ke kulanakauhale nei. Ke~pai nei makou i kekahi Uapa, o ia hoi kahi e pili auai ka ninau nui o ka la, penei: ka Hoouiu Lahoi! O keia e n» Hawaii ka einaa nui a ooiwa • eiaae ai a e nooaoo ai, • hiliaai ai, a e hana ai hoi. O oukou ma bo oakoa anpnni la, e pona e boala a e haoa i keīa mea, a i oie e pao aua- . nei onkon i In laake. Ua kakaikahi !oa | oekou i keia wa e hiki ele ai ke hookaokoa i ko oakoa kolaaa pili iike me na anpnei nui. O ko onkon heinna i ka M. H. 1872, he 49.800 wale no. a e iike rae na nake e n>ake i»an aei ii»bo o keia a»a aakahiki, me he atea ia aoie i hiki aka ka oakoa belana maniua akn o ke 46,600, a oaawaenn o keīa heiuna aole i oi akn aamoa o ka 5,000 maa banaka kino maikai e loaa ana. Hs hibi loa i ka huīna kanaka o Hawaii nei ke hooakaia a pau ilono o ka moku ka Ilikina Nni, a hooholoia ma ka moana; a nolaila, b oukou a me makoa pu nae na ha'ole,- he wahi poai onku wale iho kaboa a hiki ole ai ke hookeokoa ae la kakoa, a kakala iho ia hakon ponoi malaaa a ka kakoa ano hookaokoa; a aoie no hoi e hiki ke malatn« hoomalahia pono ia kakou iho, iaa aole i ae ia mai ko kakoa kaokoa e na aupuni nui, no lakoa na moka kaaa e kipa mai nei ma o kakon nei, ma ko laken boto moaaa ana. A iaa aola ma keia bmb hooponopono ana e hke me na ao ana a na heo--1 le i ko oukou mau Moi, ina aa lila oakon i : mea ole i k« maaa o kekahi alii koa a maa alii koa jnha maiuaa o na moka kaoa i komo mai maloko o ke awa o Hooolala, e like me Samoa i haualaoa mai neī mamali o ka hoooioai a kekahi mokn kaaa o Ports- ( mouth, a pela no hoi ke ole ka hoomalu ana . a ko kakou mau aba kanawai. Oa nawalij wali keia aupuni, na hiki ole ia kakou ke ' aaliat i ko kakoa koUnakauhaie a(» » Honolalu, a pela hoi i ko kakoa wahi oihaaa j Imlepa aaka a»ji ka awalu ia aaa ami e keI īeahi a»hi moku kipi uaka e hfle mai ana i | o kakou nei ma na wahi helana kanaka ' uoku a me aa wahi kaana pa kuniahi. £ i makaukau koke aaanei kakon e hoopii aku | imua o ka mg|{a kaua maa a kipa omī ana i i o kakou nei ao kt m*lama aaa la kakou. ! Nolaila, aia he pilikia. iaa e maa keiaaaa | nawaiiwali o Hawaii nei, a ma ka nanaiaa - hoi o ko oakoa emi ana e naiowale aka aei, | ina e maa loa aka «m ka emi ana, a pela maa hoi ko kakoa hoopii maa aka haua a na moku kaaa no ke pale ana i aa pilikia a me ka hoomala ana i ka noho maluhia, e lilo auanei ko kakoa kuokoa, a he maa maoa e ke noho mai e hoomalu la iiakaa. O m&ksm«ka HtwaiL.attlft.hn. moeuhaae—he poino a he p<liki« eiaio. Nolaila, nani ka maalea a na oielo a ka poe holo hiioia e lilo i maa Lana Makaaiaaaa e hoikeke nri ao m poiao. aa pilikia, a pela'ku a lakou e hoike oei imaa o aakoa no na piliaia o ka Aie Miliaaa me ke Kutkahi Panailike, ow ko Ukoj ika ala iho a hoo«a«opopo iho eia iho ao ka poino aai ma 0 ka emi aaa }a o ka lahui e aalawale aka nei. a koe kakaikahi iho he wahi kahai «aka me ka Moi, i ael* i ka ikaika me ka haaohano e ka ai he aapaai. O kew emi ana a ka lahui a me na mnaa e haoala haa ai i ka iahai, oia aa mea nai e hoakahaa«a ai iloko o ko oakoa noonoo aaa a a kapaeia na noonoo lapaale e ae. 5 Ano e kuka like aka aaa me oakae aa keia emi ana o ka lahai • me aa kaaaa e hoolaia ai keia mai e aai nei i ka lahaū O aa olelo maa a ka poe paai kamailia ika «4e 1 ka pono ite ka hewa, ke haīka aei • ka haikaa aaa a aae ka aoha pa ana a aa ilikeokea ma aa ihalaak a«a ke kama i emi ai ka lahui ilialaala. Aka a«W keia he mea oaaa ma aa aiaa a naha pm mai nei aa ilikeokeo me aa ilialaala. Aa)a pek ma Java a me na pae aina • Mvd«c« hahi «mi a ka aakaa maa kapaaa i laaa mii ai )Aa> kila aa p«i ma laa ha hihai mai ka «IKwm a maa miliaaa lahaieha mai ha «m mai a aa ilikeohea i haamaha ai ka aaha pa ana ma lakaa, a« ha aaaa aa aaha hukih aa. ka- ; aaka elika aaa ha kkaa aaa hahika omi a hoamaa ana i «a haaa i ww* maa h hlna ehhe «aa ha m haala. Aha ha aiaia «m • Amenla hahi a aa a»a alma «aaa> po, a aaha mai aei ma «a aaa aaaaye a h<itn i kem hw U haama>yaya paaa i aa kalaaa a ha aaha kke aaa malala • *a ha» aawai o ha makma ala aaa ma aa haaa«a : aa» • aa haoaha haaa male aa Im Mim I*** ihaiha aaa> oaa aa hMm haay«oa> ankw i.Oia h«h«a aaaope » p>a aaa»ha aih ♦hha «aa m haa • Afcn*a tam • Aam ma lahaa • lwi»l«ih> i ha leo o ha •h «mi m waha Kaiewaae am • ha pae hwiamo» a ma m teM«ai • laaaimk pam» aM \ ha heaM. Im Mkaa • haaloht i m hmhe maaaa aaa a m h«ma ma» mwihai a m» m haM aaahaaiMM heanunu, «h* • laaa m m maMalaM mnai m aalwa m hapn haa om a ha aahaa lalmi eMhe «m m ma Ja*a a me m |m *«aa Mahaha» ka P«m a aae m lam ; a i ale aalma ♦ hwh»> ahih am he aaae mh iw wm> eaiala aahaa hah« a om» ha aalw'M. Ma!m jaha V» amamaha Hha ae* hem maa «iah ehaa maiaaa * eaham. f*a» e laaa m

m» bettafei bhei «h^T^£Īb^3 ! I^Ē5 fe*ee. k e MM I^^MHl elb6 heoba&L '0e blbi' kajafei& «£& &s£- * [' qm k« «M balfeao amlato»m ta»tsjßi««le -"; ; | iaō olw «Mkea keko a pa «ia meammm emielalw nar«n«alßn ' e ko eakea nMt«t pae āia» a kaMeaaaa».* r A©te Bbo pīkkia e ea Hi ahak «aai " na aui baote aai oiai Ukaa aa im*. kai aa kia» eiike ae k» m iii keakaa, a aa malhi ke kalaaa e ke lakea mo iraib»aa keke a me aa kalaaa eke hkoe eia kme. 0 ko lakoa ula aai aaa, raai aa kOekaikai pa aaa aka no ia »e oa bkoi e o ke eaaflfc kookeki, etai aa kake nai e aaaae lav«»a r ' a me oa ohaaa Saoede», ke Malae a aa ko H*eoda; ke keakahoi)* fee Hmein pae ke aae kkai ileko e Jan a eia aaa kelnki tala aoi e ka Uhai o ka aina e pii ieo nei a ei aka mimaa o ka amikaoMimaliaa mlioaa kaa&ha ili ulanla i iike ke eoo me oakoa, a ea kapa ia lakoa a paa ssa ka iea* iakai Java. A pela ee e pooe e koopka ia kem mo pae aiaa rae 50,000 pee H<arda a me kekahi waa hkei iii alaala like e ae, a o aa hanaona aka a keia poe i hoekeaoia maī @ hoohaī po rae oakea e iilo lakea ī poe Hawaii, ea ka ioo* be Lakai Haam». a peb e lilo ai eakoa i lahoi aai ma keia a»u pae aiaa, ioa e hiki aka i mihooa. Nalaila, ee ke aka la oakoa e aa kaaaka Hawaii e hookahaa ae< ike oakea aooooo ae aa aieaM e pili aaa i ka Aie Milieāa a a»e ka Kaikahi a ne na pili ae ke paai e ka Naha Alii, ke.nee hiki ele ia oakea ke koopoaopoao a heoiolileli ae. E pene e hookahaa la ko oakoa aoonoo na aa ea pili i ko oakoa ooho'aa nwe waie a eakea e n nH ao ka eni aaa a ka eakaa lakai, ka lahai hoi i kiekie ika wa maoaoa. Mai hoaleke ika olelo hoopaeipaai a ka pee e olelo aaa a ha □obo pa aaa o aa kaaaka e aa aiaa e ke ka« ma i eaii ai ke oakee lakai. g oaea iko oakea kalaaa aae kaeiaaka. Ma ka pepa hoike kaaaka o 1873. aa kaike ie aa aae» aae ehika iaaaaai ka ei o aa kaae Miaaa a laa «ahiae. He ehike «aenai kaae iloko o ; kakoa aei eoke aae ke laaa «ahiae. E | naoa ia Hilo, kaki nooa ka helaaa kaaaka ;he 3661, aa aaeaae taasaai aa bae aohe ! maa wahine poaoi, e aoho wale aaa me aa ' paoaloa lehuleho wale, i ka ole nalalo o aa i Kanawai. E aana koi ia Kooiaupoko, Mo- | kupoai o Oaha, aia he 1 321 kaoe a he 804 ; wahiae. Ma keie aaa waki, pehea e kiki 'ai i keia inan helaoa kaaaka ke kni eaa ; hooalo lahoi aaa, e like »e ke kaaoha a ke ( Akaa e hoohaa ia«t a hoolaha aka ! Ao!c nahi e )oea ai, aka, he ratsamtna «ne ka n«i neiaene ka ike aaa elaa ae« aka kaae e na> |ho aaa roe ka wahioe keakahi ma ka aao ! aoho'aa paaalae, aohe naeeMU ke«ki! Aohe ; iaaa poela keiki a Hawaii nei, a pehea a leaa'» otai ko oakoa mni makaahiae aa iaoino a hoopaia. He aimm keia aae im- . leaa oko eokoa lakai; he aiie kiki aie ke ! hookomo mai i m aiaaaelaaa m m hoopo- ! nopono e pili am i ka hookaa aaai a me ka : hoola ana ; aka aa apo ia keīa maaaolaaa |an hoi he kalaim iaa e heohalike ia me aa . lahai Karistiaoe i loea ka amaa heomala lahai e ka peno aaa i ka koala aaa. e halīa ikaika aka ai ne ka hiliaai ma o ke lakoa akaami m» ka hoakea aoa ia Hawaii i m nooaoo kapooo w ka keeaia aaa i na kaaaka elike iae ka makeamke a me aa imi i : maaaoia. I Ma ka hope ioa, pp&ei kana nuui htta- . oHo: A o keia ka*a e kamailia aka ai i se ka-«-kaa lioL . (1! £ kaalul4a-faai hakahaka o Uimehameha ka N»i, ī hoeaahaia am ka ' aoho alii e Hawai». he aaka Ima aapaai a a ka aaka lea la iwaeee e aa lahai.eka aae « ; koa kaaiaaa ma kaa aao hemakaa ikaaUh* i akea, aa awi ia. elike me he mee la e aobo ! aaa nmlaaa o aa miiioaa mekaaiaaaa. N»a amekeaaapaai e teaa aa aa aoaaaa awa ; awi aa kaaaka aaaaaa auī a aa eiaa <m»m» ne ka haokoln maa aaa a me ka hoaala aaa <» kea iaha»a em aiaaa aa ka haaela le> j hai e kaa likem aa ia ae aa amaa e ae iaa aa aa ma kalepa a maa m<a e ee paha e pemeihai ai ka aiea. A a eakaa eaa ma* keaiaaaa e kokwa i«ke iban« ikaika ai ! ka oekea Moī ae a» HMeae aliali a me aa aaaa a'oha alm A e eakea hai, hai pa me . kekah» maa haole aieha alii a akiha aōm hoi. iiio i maa koa ikaika aa ka haebb aaa a kakele hoa eaa m Hawui. E hiki aa m kakaa me aa aeaama a me aa h»p«iīiy»a> aaaaaa aaa ke pab aea i ha ahi ebele a ka 1 make aae aa leoaka Heaala L»h«. E iiai kik»« aa ka henhiimm aii aaa helaaa w«hiae he lehaleha «mi aa pae aam mai » hk» ka 4i me aakaa a haalmaohia ma ka a»hona m»b, i paana m hmhwma kaamaha ma aa heakem e »4e oma m a»i> E hiki m haUa he heelaekeimke i aa aaa. aw« aeeaea * kakoa ma ha haaembaa aaa ma» a aa hehiaa lamalu h» bhabhi» waK Uahikiaehei m Inhaa h» heabahaaeha aka t aa hap kahalai ewewa a Hewau a»« «ae aa helaaa kaaaha mm ab aa ke h» : kae A aha mai ha hakl aae mai ahaamea aWa e hilai e< ke aka kakeia me ka hakM maa mahumka f«h kehe emi imaa aapaa* a ae a he aa aea; —• * «MkelNa aaimaahai ea aa mafca t a hahaa aea maM»a he aea a a hik» aai mai hai ae pee hawhele hewae « a , hakea «h e b«» maiaaa i aa pamaīkai < mai aa Wha eha eaaa a ka hmaa j aWh a jtāteaa* a»t a Hawa** aaha i Haemaw tiemaaa aaaehaaa Ihhwaaeia e im eem ka» ka tbib ma an naa i)e»in>aain am» 1 ke kabae awnaa^aadm hmka» waag* wa ha hanahaaa ma he aa* &te Mta Wahaaa ' «mmU e^ aaaahe w^fc*a | OUlkiaiiilMlM»iiM4 j Saa hab piwlM» • phha Mlmae, lt% |M« «Maa a aa bi»l>h mmm, Ka bh heehifa ab> yet» bea K» ame aei wea «* ke abdm. E ktt ok e • ahaalok. a ♦ ala am.